Mishandeling kent verschillende gedaantes, vertelt Sven Stijnman, persvoorlichter van ouderenbond KBO-PCOB. Fysiek geweld, verwaarlozing, seksueel geweld, uitsluiting, pesten en uitbuiting zijn slechts enkele voorbeelden. „Vaak zijn ouderen extra kwetsbaar door bijvoorbeeld ziekte en een grotere hulpbehoevendheid”, zegt Stijnman. „Tegelijkertijd wordt er verwacht dat ouderen langer zelfstandig wonen. Maar als dat steeds moeilijker wordt, zijn ze afhankelijk van de goede zorgen van familie, vrienden of bekenden. Deze kwetsbare relatie kan door allerlei factoren, zoals onkunde, onmacht of onwetendheid, uit balans raken. Het risico op ouderenmishandeling kan daartoe toenemen.”

Renate Evers, persvoorlichter van de Algemene Nederlandse Bond voor Ouderen (ANBO), sluit zich daarbij aan. „Wanneer mensen ouder worden en bijvoorbeeld aan dementie gaan lijden, vertonen ze soms gedrag dat voor een mantelzorger ingewikkeld is. Zo kunnen ze agressief worden als ze de mantelzorger niet meer herkennen. Uit onmacht gebeuren er dan soms dingen die niet mogen gebeuren.”

Boodschappen

Cijfers over hoe vaak mishandeling onder ouderen voorkomt, zijn niet eenduidig. Een onderzoek van Movisie –kennisinstituut op het gebied van sociale vraagstukken– uit 2020 spreekt van meer dan 115.000 ouderen; andere bronnen hebben het zelfs over 200.000 gevallen van mishandeling per jaar. Dat zou dan alleen nog gaan om de gevallen waarvan melding wordt gemaakt.

Regelmatig worden ouderen de dupe van financiële uitbuiting, een fenomeen waar op de internationale dag tegen ouderenmishandeling ook aandacht voor is. Evers: „Als ouderen niet meer in staat zijn hun eigen financiën te regelen, vragen ze iemand anders om dat te doen. Het begint vaak klein: bijvoorbeeld met 10 euro extra pinnen bij het doen van 
boodschappen. In andere gevallen wordt iemands bankrekening geplunderd.”

Het risico op financieel misbruik is in coronatijd groter, denkt Stijnman. „Veel ouderen leven geïsoleerder en zijn afhankelijker van hulp, ook op financieel gebied.” Juist daarom is een speciale dag om aandacht te vragen voor dit onderwerp belangrijk, vindt de persvoorlichter.

Evers benadrukt het belang om mishandeling –in welke vorm dan ook– tijdig te herkennen. Bijvoorbeeld signaleren dat een oudere blauwe plekken of andere verwondingen heeft of bij aanraking angstig is. „Onze vrijwilligers, die veel bij ouderen op bezoek gaan, worden daar in getraind.”