Zo reageert Paul te Grotenhuis, woordvoerder van branchevereniging INretail van de non-foodwinkeliers, op het dringende advies om voldoende contant geld in huis te hebben. „De wereld ziet er vandaag de dag echt anders uit dan tien jaar geleden.”

Te Grotenhuis bedoelt dat zaken zoals stroom en internet niet meer altijd vanzelfsprekend beschikbaar zijn. „Een vriend van mij woont in Zweden. Daar zijn ze veel beter voorbereid op grote calamiteiten, variërend van langdurige stroomuitval tot een invasie door andere mogendheden. Zweden bezorgt huis-aan-huisfolders met informatie hoe de inwoners zich daarop kunnen voorbereiden.”

De woordvoerder vindt het daarom een goede zaak dat het Maatschappelijk Overleg Betalingsverkeer (MOB) dinsdag een advies uitbracht om per volwassene 70 euro en per kind 30 euro contant achter de hand te houden. Als het digitale betalingsverkeer plotseling volledig stilvalt, zou dat geld genoeg moeten zijn om drie dagen te kunnen overbruggen. In het MOB zijn onder meer De Nederlandsche Bank (DNB), consumentenorganisaties, banken en het ministerie van Financiën vertegenwoordigd.

Aanleiding voor het advies zijn de toegenomen geopolitieke spanningen en cyberdreigingen. Defensieminister Ruben Brekelmans zei vorig jaar al dat Nederland zich door de Russische dreiging op alle mogelijke oorlogsscenario’s moet voorbereiden. Ook adviseerde hij toen om altijd contant geld in huis te hebben.

Consumenten moeten voorbereid zijn op noodsituaties waarin het betalingsverkeer 72 uur lang uitvalt. „Dat kan zijn als er aan de kassa niet elektronisch betaald kan worden, als geldautomaten het niet doen of als er niet online gebankierd kan worden”, waarschuwt het MOB.

Levensbehoeften

In zo’n geval is het belangrijk dat Nederlanders de eerste levensbehoeften kunnen blijven kopen, zegt Te Grotenhuis. Dat zijn volgens hem vooral dingen die je bij de supermarkt haalt: eten, drinken en toiletpapier. „Maar denk ook aan medicijnen en brandstof of stroom om je met de auto te kunnen verplaatsen.”

Bij alle grote supermarkten in Nederland kunnen consumenten met contant geld betalen, verzekert directeur René Roorda van het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL), de brancheorganisatie voor supermarkten en foodservicebedrijven. „Er zullen misschien wat kleinere winkels zijn met voedsel in het assortiment waar je nu alleen met pin kunt betalen. Maar bij de 4500 bij ons aangesloten supermarkten is contant geld gewoon welkom, ook tijdens een grote pinstoring. Natuurlijk is het in dat geval niet handig als je een pakje kauwgum met een briefje van 50 euro komt afrekenen. In een noodsituatie is het aan te raden om zo veel als mogelijk is gepast te betalen.”

Niet voor niets adviseert het MOB dat een deel van het contante bedrag uit bankbiljetten moet bestaan en een deel uit munten. „Als u bankbiljetten hebt, geef dan de voorkeur aan bankbiljetten met lage waardes. En wat muntgeld betreft: probeer ongeveer 50 munten van verschillende waardes in huis te hebben”, zo klinkt het advies.

Wie 70 euro contant achter de hand wil houden, kan dat bijvoorbeeld doen met een biljet van 20 euro, een van 10 euro en een van 5. De resterende 35 euro wordt aangevuld met de 50 munten.

Alternatieven

Het MOB adviseert winkeliers om ook na te denken over andere alternatieven als pinnen niet werkt. „Zorg voor een extra telecomverbinding via een andere telecomprovider.” Te Grotenhuis kent een winkelketen die dit al voor elkaar heeft. „Dat wordt op landelijk niveau geregeld. Maar voor een kleine zelfstandige mkb’er ligt dat wat ingewikkelder.”

De tweede oplossing dat het MOB aanreikt zijn online betaalverzoeken, gecombineerd met het tonen van een QR-code die door de klanten gescand kan worden. Roorda van het CBL geeft aan dat supermarkten zich inderdaad voorbereiden op dergelijke back-uptechnieken.

Betalingsverwerker CCV is nog een derde mogelijkheid aan het ontwikkelen voor het geval het pinnetwerk is uitgevallen. Woordvoerder Koop Brandsma: „We werken aan een pinapparaat dat betalingen lokaal kan opslaan als het netwerk eruit ligt. Zodra dat weer in de lucht is, gaat het apparaat de opgeslagen betalingen verwerken.” Brandsma verwacht dat deze nieuwste uitvinding begin volgend jaar beschikbaar is voor winkeliers.

Geen stroom

Het toepassen van dergelijke alternatieven wordt lastig als er geen stroom is. Daarom hebben veel supermarkten wel een aggregaat staan dat in dat geval voor elektriciteit zorgt. Een toenemend aantal winkels heeft ook een accupakket waarin opgewekte stroom wordt opgeslagen van bijvoorbeeld de zonnepanelen op het dak.

Bij tankstations wordt het lastig om brandstof te verkrijgen als er geen stroom is, zegt André Braakman, specialist betalingsverkeer van Drive, de grootste belangenorganisatie van energiestations waarvan het in de meeste gevallen om tankstations gaat. „De brandstofpompen werken allemaal op stroom, dus zonder stroom geen brandstof. Als alleen het pinnetwerk niet werkt, dan kunnen klanten bij bemande tankstations altijd wel terecht met contant geld. Onbemande tankstations zijn dan logischerwijs geen optie.”

Braakman vindt de oproep van de MOB heel verstandig. „Het zorgt vooral voor bewustwording. Het voorkomt paniek. Als je drie dagen niet kunt pinnen, weet je gewoon dat er contant geld in huis is, waarvan je het meest noodzakelijke kunt kopen.”

Het aantal opnames bij pinautomaten is na de oproep met zo’n 10 procent gestegen, zei een woordvoerder van Geldmaat woensdag. „Het gemiddelde pinbedrag is een paar tientjes hoger dan normaal.” Geldmaat is het bedrijf dat het beheer en onderhoud van de automaten regelt voor de grote banken in Nederland.

Volgens de woordvoerder valt de drukte mee. „We zien dat mensen zich goed aan het advies houden dat het niet nodig is om meteen naar een geldautomaat te gaan en het bedrag te pinnen. Er staan geen rijen bij de automaten.”