Door de vergrijzing zal de komende dertig jaar naar schatting ruim 1 biljoen euro in Nederland van eigenaar verwisselen. In mijn werk als financieel planner merk ik dat er steeds vaker vragen komen over dit onderwerp. Nalatenschap blijkt een precair thema. Mensen vinden het gemakkelijk om vermogensoverdracht louter fiscaal of financieel te benaderen, maar doorgaans is dit niet het belangrijkste wat er speelt.

Allereerst gaat het over de eindigheid van het leven. Ook is er een verschil in hoe verschillende generaties met geld omgaan. Er kan een taboe liggen op geld in families. Veel ouderen zijn voorzichtig met geld. Ze groeiden op in de wederopbouw en weten wat armoede betekent. Geld geef je niet zomaar weg.

Verder speelt mee dat er niet altijd geld over is. Als er weinig pensioen is, is dat geld hard nodig voor het eigen levensonderhoud.

Bij vererving gaan kinderen en generaties verschillend met vermogen om. Ze zeggen weleens: de eerste generatie is de verwerver, de tweede generatie de erver en de derde generatie de bederver. Zeventig procent van de verwervers verliest het vermogen in de tweede generatie en maar liefst 90 procent in de derde generatie. Het is enorm lastig om drie generaties lang een vermogen in stand te houden.

Ouders zijn vaak bang voor het zogeheten ”Ferrari-syndroom”. Zodra kinderen de beschikking over het vermogen krijgen, geven ze dit uit aan allerlei luxe.

Zestig procent van de vermogensoverdrachten mislukt door een gebrek aan communicatie

Een andere reden waarom nalatenschap een lastig onderwerp is, is dat niemand weet of en wanneer langdurige zorg nodig is – of hoe lang een echtpaar samen blijft. Dit zijn zaken die je niet kunt plannen.

Ook kan er bij dit soort thema’s sprake zijn van geen of een slechte communicatie tussen man en vrouw onderling of met de kinderen. Soms wil een ouder praten en ontwijkt de ander het gesprek.

Verder kunnen de kosten voor levensonderhoud fors stijgen. Dit hebben we de laatste jaren gezien. Ouderen die de crisis in de jaren 80 hebben meegemaakt, weten dat dit nog erger kan. Vaak helpt het om op papier al geld te schenken, maar dit nog niet fysiek over te dragen.

Het lastige is dat aan iedere constructie wel haken en ogen zitten. Het gevaar is dat mensen te snel naar oplossingen gaan zoeken in plaats van er eerst goed over te praten, samen en daarna met de kinderen.

Nalatenschap gaat over veel meer dan geld alleen. Waarden, visie, geloof en verantwoordelijkheid spelen een belangrijker rol. Zestig procent van de vermogensoverdrachten mislukt door een gebrek aan communicatie.

Investeer daarom op tijd in open, eerlijke gesprekken over geld, doelen en de toekomst. Denk ook na over goede doelen en een duurzame besteding van het vermogen. Uiteindelijk is vermogen niet het belangrijkste. Het is niet de vraag hoeveel je nalaat, maar wat je nalaat. Het gesprek over waarden, visie, geloof en verantwoordelijkheid is een betere basis dan een gesprek over de fiscale consequenties.

De auteur is Master of Financial Planning.