China is de grootste scheepsbouwer ter wereld, maar als het aan de Verenigde Staten ligt gaat dat veranderen. Er komen flinke havenbelastingen op vrachtschepen die in China zijn gebouwd en in Amerika aanmeren.

China en de VS zijn weer in gesprek over de handelsoorlog en verlagen de wederzijdse invoerheffingen. Maar aan dit belangrijke thema voor de scheepvaart, de havenbelastingen, zal weinig veranderen, verwacht jurist Lodewijk Wisse van de Koninklijke Vereniging van Nederlandse Reders (KVNR). „Importheffingen staan helemaal los van de havenheffingen.”

De maatregel waarmee president Trump de Amerikaanse dominantie in de scheepsbouw wil herstellen, is officieel al in werking getreden. Vanaf oktober worden er daadwerkelijk kosten in rekening gebracht.

Voor een bulkschip van Chinese makelij, met een laadcapaciteit van 60.000 ton, komt dit neer op ruim een miljoen dollar per aankomst in de VS, berekent de KVNR. Dit bedrag moet maximaal vijf keer per jaar worden betaald. Als het in China gebouwde schip een Amerikaanse eigenaar heeft, geldt een vrijstelling.

Vorig jaar dienden vijf Amerikaanse vakbonden een klacht in bij de Amerikaanse overheid over de dominantie van China in de scheepsbouw. Die zou ten koste gaan van de Amerikaanse staalindustrie en van de eigen scheepsbouwers. Het is inderdaad een veiligheidsrisico om zo afhankelijk te zijn van China, stelde de handelsgezant van de VS vast.

Groei

Het wereldwijde marktaandeel van de Chinese scheepsbouw groeide van 5 procent in 1999 tot meer dan de helft in 2023, meldt ING. Dat komt volgens de VS vooral door het Chinese industriebeleid, dat erop gericht was om de grootste en de sterkste te worden.

Tegelijkertijd is de positie van de VS in het internationale zeetransport verzwakt. Trump wil dat China meer producten van de VS gaat kopen, maar Amerika heeft onvoldoende schepen om die vracht de oceaan over te brengen.

Hetzelfde geldt voor vloeibaar gas. Er is maar één lng-tankerschip onder Amerikaanse vlag, schrijft de handelsgezant in een rapport. Voor het transport van auto’s zijn de VS afhankelijk van autovrachtschepen van anderen. Ook op dit soort schepen van Chinese makelij komen havenbelastingen.

De VS willen de Chinese scheepvaart „kneiterhard treffen”, zegt Wisse. Al maakt dat de Amerikaanse import en export duurder. In de aanvankelijke plannen werd ook de Nederlandse koopvaardijvloot hard geraakt. Van de 1100 schepen met een Nederlandse vlag is 16 procent in China gebouwd.

„Organisaties en bedrijven uit allerlei landen hebben de VS laten weten dat bedrijven in het zeetransport zo failliet gaan, of dat ze Amerikaanse havens zullen mijden”, zegt Wisse. De VS hebben geluisterd naar deze kritiek. Wanneer een in China gebouwd schip binnen drie jaar wordt vervangen door een schip van Amerikaanse makelij, geldt een vrijstelling, besloten de VS.

Belangrijker nog voor Nederland is dat de VS ook besloten om rekening te houden met de omvang van schepen. Omdat Nederlandse zeeschepen gemiddeld wat kleiner zijn, geldt de aangepaste regeling nog slechts voor twee Nederlandse schepen. „Een geluk bij een ongeluk is dat die kleinere Nederlandse vrachtschepen aantrekkelijker worden voor klanten die hun goederen naar de VS willen vervoeren, omdat ze onder een vrijstelling vallen”, zegt Wisse.

Het is nog onduidelijk of een in China gebouwd casco van een schip, dat vervolgens in Vietnam, Amerika of Nederland wordt afgebouwd, onder de regels valt, zegt de KVNR. Ook in de casco-scheepsbouw is China een grote speler.

Holland Shipyards Group

Holland Shipyards Group heeft drie scheepswerven in Nederland, zoals in Hardinxveld-Giessendam. Het bouwt vrachtschepen die groot genoeg zijn om de wieken van een windmolen de oceaan over te varen. Maar soms besteedt het de bouw van het casco uit aan werven in China, zegt research & developmentmanager Tim van den Heuvel.

Zijn bedrijf staat deze week op de beurs voor scheepstransport Breakbulk in Ahoy Rotterdam, waar ook veel Chinese bedrijven zakendoen. „Dat uitbesteden is noodzakelijk vanwege de grote hoeveelheid arbeidsuren die gepaard gaat met het ruwe staalwerk. Die capaciteit is in Nederland niet voorhanden.” Ook de VS hebben een capaciteitsprobleem in de scheepsbouw.

China is tevens marktleider in de haventechnologie om vracht van en aan boord te krijgen. De VS gaan ook die Chinese hijskranen extra belasten. Dat is goed nieuws voor Fuchs, een Amerikaans bedrijf, gevestigd in Duitsland, dat kraanmachines maakt. De heffingen op Chinese hijskranen kunnen het bedrijf een grotere markt in de VS bezorgen. Maar nu ligt de export van Fuchs naar de VS even stil: de invoertarieven maken de machines voorlopig te duur.

De onzekerheid over het Amerikaanse handelsbeleid is nog lang niet voorbij, is te horen in Rotterdam. De gesprekken tussen China en VS zorgen voor wat verlichting in de wereldhandel, zeggen betrokkenen, maar voor hetzelfde geld is het over een halfjaar weer raak.