”Letters of Light”, heet de nieuwste tentoonstelling in het Louvre Abu Dhabi die tot half januari 2024 loopt. Brieven van Licht. Dat is hoe de heilige boeken van Jood, christen en moslim in Abu Dhabi worden getypeerd: als hemelse boodschappen die de mensheid verlichten.

Daarbij doet de ene godsdienst niet onder voor de andere. Onder de 240 artefacten die in Abu Dhabi te zien zijn, zitten opmerkelijke pareltjes. Zo zijn er fragmenten van de Dode Zeerollen, die gedateerd worden in de laatste eeuwen voor de geboorte van Christus en delen van de Hebreeuwse Bijbel bevatten. Ook is er een Gutenbergbijbel, het eerste boek dat in de 15e eeuw werd geproduceerd met de boekdrukkunst die door Johannes Gutenberg was uitgevonden. En natuurlijk zijn er bijzondere versies van de Koran, met als topstuk een van de oudst bekende Koranmanuscripten; een fragment uit Egypte dat dateert uit de 7e eeuw – de eeuw van Mohammed zelf.

Vervalst

Vooral die Dode Zeerollen zijn opmerkelijk. In de islamitische wereld is het geloof breed verspreid dat de Bijbel is vervalst; dat elementen eruit doelbewust zijn veranderd. Alleen zo valt te verklaren dat de Koran het bij het rechte eind heeft.

Maar het bestaan van de Dode Zeerollen zijn de afgelopen decennia een sterk argument geweest tegen dit geloof. Door de enorme ouderdom van de rollen konden historici opeens Bijbelse teksten bestuderen die duizend jaar ouder waren dan de tot dan toe bekende manuscripten. Een van de conclusies van dat onderzoek is dat de verschillen tussen de Dode Zeerollen en de vandaag bekende teksten minimaal zijn. Anders gezegd: de rollen laten zien dat er geen sprake is van fundamentele aanpassingen aan de Bijbeltekst.

Dat is dan ook precies wat Laurent Hericher, samensteller van de expositie, zonder enige tegenspraak tegen de Emiraatse krant The National vertelde. „De rol laat zien dat onze Bijbel vandaag bijna 100 procent hetzelfde is als die in Qumran.”

Minister van Tolerantie

Hiermee stelt het Louvre in Abu Dhabi méér ten toon dan antieke religieuze manuscripten. De expositie vertelt vooral het grote verhaal over de Verenigde Arabische Emiraten zelf. Ja, de Emiraten zijn vanouds een islamitisch land met het verhaal van de Koran als leidraad. Maar andere verhalen kunnen daar tegenwoordig naast staan – zelfs als ze elkaar uitsluiten.

Dat beleid is de laatste vijf jaar steeds verder uitgerold. Eerder dit jaar bleek het bijvoorbeeld bij de opening van het Abrahamitisch Familiehuis, niet toevallig tegenover het Louvre Abu Dhabi gebouwd. Dat complex herbergt een synagoge, een kerk en een moskee – allemaal precies even groot.

De Emiraten hebben voor dit nieuwe beleid een kernbegrip gelanceerd, en dat is tolerantie. Andere godsdiensten zijn niet per se gelijkwaardig, maar ze worden wel getolereerd – niet oogluikend, maar openlijk en doelbewust. Het land heeft zelfs een minister van Tolerantie.

Dat werpt zijn vruchten af. Het eerste bezoek ooit van de paus aan een van de Golfstaten, in 2019, was niet voor niets aan de Verenigde Arabische Emiraten. De overheid heette hem hartelijk welkom, al was het alleen maar omdat er in de Emiraten ongeveer één miljoen rooms-katholieken wonen.

Want dat is de grote paradox van de Golfstaten. Saudi-Arabië, Oman, Bahrein, Qatar, Koeweit en de Emiraten vormen het hartland van de islam waar het Evangelie vanouds moeilijk voet aan de grond krijgt, maar tegelijk wonen er miljoenen christenen. Dat zijn vrijwel allemaal expats uit landen als Indonesië, Maleisië, India en westerse naties. Door de vele gastarbeiders groeit het christendom hier sneller dan waar ook in het Midden-Oosten.

Grens

Onder de lokale bevolking blijft de belangstelling voor het Evangelie echter minimaal. Daarmee is direct de grens van de tolerantie in de Golf aangegeven. In de hele regio worden bekeringen van moslims tot het christelijk geloof actief tegengewerkt. Bijbelverspreiding onder de bevolking is verboden, merkt Hrayr Jebejian, secretaris van het Bijbelgenootschap in de Golf. „Hoewel de meeste gemeenschappen met een christelijke achtergrond hun erediensten binnen ommuurde gebouwen mogen houden, zijn dit de enige locaties waar geschriften en Bijbelse lectuur mogen worden verspreid”, schreef hij onlangs in het Amerikaanse tijdschrift Christianity Today.

Tolerantie, kortom, is niet hetzelfde als godsdienstvrijheid. Zelfs de paus, altijd beducht voor de impact van zijn woorden, zei dat openlijk tijdens een recent bezoek aan Bahrein – nog zo’n Golfstaat waar minderheden getolereerd worden. „Het is niet voldoende om vergunningen te verlenen en de vrijheid van aanbidding te erkennen”, zei Franciscus. „Het is noodzakelijk om echte godsdienstvrijheid te bereiken.”

Maar intussen tellen de miljoenen christelijke expats in de Golf hun zegeningen. Met alle gebreken die er zijn; grote woorden als christenvervolging zijn op hun situatie nauwelijks nog van toepassing. De tentoonstelling in het Louvre weerspiegelt die realiteit.

Als het aan de Emiraten ligt, is het land met dit soort exposities zelfs verlichter dan westerse landen. Het hoofdredactioneel commentaar van The National was duidelijk: terwijl in Europa aan onverlaten wordt toegestaan om de Koran te verbranden, worden heilige boeken in Abu Dhabi met respect behandeld. De commentator hoopt dan ook dat de tentoonstelling veel bezoekers trekt. Want „elk bezoek aan Letters of Light is een reactie op degenen die, omdat ze niets uit heilige boeken kunnen leren, ze alleen maar kunnen verbranden”.