Donderdagavond, iets na zes uur, komt er witte rook uit het schoorsteentje boven de Sixtijnse Kapel. De heldere sliert laat er geen twijfel over bestaan: de 133 kardinalen hebben na vier stembeurten een tweederdemeerderheid gevonden en dus heeft de Rooms-Katholieke Kerk een nieuwe leider.

De menigte op het Sint-Pietersplein barst uit in vreugdevol gejuich. Vanuit zijstraten komen steeds nieuwe groepen aangesneld, zodat het plein en de aanpalende boulevard al gauw volstromen met 100.000 of misschien zelfs 200.000 mensen.

De drumband van de carabinieri, de Italiaanse militaire politie, marcheert naar het bordes voor de Sint-Pieter en heft de ”Inno Vaticano” aan, het woordloze Vaticaanse volkslied. De Zwitserse Garde paradeert erachteraan. Een ambulance baant zich moeizaam een weg door de menigte.

Even slikken

Maar welke kardinaal is eigenlijk de nieuwe paus? „Pizzaballa!” roept een Italiaanse veertiger. Een Fransman houdt het op zijn landgenoot: „Aveline!” Een Beiers echtpaar en een Belgische geestelijke denken dat het Pietro Parolin is, de tweede man in het Vaticaan, die in de media wekenlang als meest waarschijnlijke opvolger van paus Franciscus is aangewezen.

Ze hebben het allemaal mis. Wanneer kort na zevenen de klassieke formule ”Habemus Papam” (We hebben een paus) over het plein schalt, blijkt dat de keuze is gevallen op de 69-jarige Amerikaan Robert Francis Prevost, die als paus de naam Leo XIV heeft gekozen.

Voor het Italiaanse publiek is het even slikken, dat na 47 jaar van buitenlandse pausen alweer geen landgenoot is verkozen. Maar wanneer de nieuwe paus in goed Italiaans de woorden ”La pace sia con voi tutti!” (Vrede zij met u allen) uitspreekt, begroet de menigte op het plein hem met overweldigend gejuich.

Drie jonge Nederlandse pelgrims geven toe dat zij de nieuwe paus niet kennen, maar toch blij zijn „dat we weer een paus hebben”. Een oudere Italiaanse dame is verguld met de keuze van het conclaaf: „Goed zo, een anti-Trump-Amerikaan.” Zij verwacht dat Leo XIV een waardige opvolger van de sociaal bewogen pacifist Franciscus zal zijn.

Vrede

De achtergrond van Prevost lijkt daar ook op te wijzen. Hij heeft het grootste deel van zijn loopbaan doorgebracht in Peru, waar hij in verschillende parochies werkte als missionaris, docent, kerkelijk rechter en bisschop, en daarbij de realiteit van de armoede leerde kennen. In de keuze van zijn naam verwijst hij naar Leo XIII, de man die in 1891 met de encycliek ”Rerum Novarum” voor het eerst als paus aandacht vroeg voor maatschappelijke problematiek.

De nieuwgekozen paus Leo XIV (r.) spreekt de menigte op het Sint-Pietersplein in Vaticaanstad toe. beeld AFP, Andrej Isakovic

Aanwezigen op het Sint-Pietersplein reageren op de verkiezing van paus Leo XIV. beeld EPA, Andrea Solero

Tienduizenden mensen togen naar het Sint-Pietersplein in Rome.beeld AFP, Andreas Solaro

Paus Leo XIV zwaait naar de toegestroomde menigte. beeld AFP

Ook in Prevosts korte eerste toespraak als paus echoën de woorden van zijn voorganger. Leo XIV pleit voor een „ontwapende en ontwapenende vrede”. Hij wil „bruggen bouwen door dialoog” en streeft naar een „verenigde en synodale kerk”, beginselen die ook Franciscus hoog in het vaandel hield.

Leo XIV neemt de Romeinen voor zich in door zich uitdrukkelijk als hun nieuwe bisschop te presenteren. En hij richt zich in het Spaans tot een groep enthousiaste Peruaanse pelgrims. Hij spreekt duidelijk, zelfverzekerd en met een zeker gevoel voor theater, dat wel past bij zijn nieuwe functie.

Eenheid

De Nederlandse kardinaal Wim Eijk kent Prevost sinds die in 2023 door paus Franciscus naar Rome werd gehaald als prefect van de afdeling van de Romeinse curie die contacten onderhoudt met de bisdommen. Donderdagavond in Rome omschrijft hij hem als een man die naar zijn verwachting de lijn van de vorige paus zal voortzetten. Zijn belangrijkste taak is daarbij voor Eijk het herstel van de eenheid binnen de Rooms-Katholieke Kerk, vooral waar het gaat om bio-ethische thema’s, huwelijk en seksuele en sociale moraal.

De snelheid waarmee het conclaaf tot zijn keuze kwam, ziet Eijk als een bewijs dat de kardinalen in Leo XIV een bruggenbouwer zien.

De overpeinzing van kardinaal Cantalamessa duurde twee uur

Eijk verklapt ook waarom woensdagavond na de eerste stemming de (zwarte) rook pas uren later dan verwacht uit de schoorsteen kwam. „Daaraan ging een door kardinaal Cantalamessa uitgesproken overpeinzing vooraf. Normaal duurt zoiets een halfuur, maar hij had er twee uur voor nodig, waardoor we pas daarna konden stemmen.”