Het witte marmer weerkaatst het toch al felle voorjaarslicht en maakt het Abrahamitisch Familiehuis nog oogverblindender. Hier, op een A-locatie in Abu Dhabi, de hoofdstad van de Verenigde Arabische Emiraten, staan sinds deze maand een moskee, kerk en synagoge gebroederlijk naast elkaar op één terrein.

”Abrahamic Family House” is er boven de ingang gebeiteld in de muur. Dezelfde tekst staat ook vermeld in het Arabisch en het Hebreeuws – zoals alle teksten op dit terrein in drie talen zijn vertaald.

Binnenkomen is niet moeilijk; al ligt dat voor kwaadwillenden anders. Betonnen bankjes en palen maken het onmogelijk om met een auto te dichtbij te komen. Bezoekers moeten hun tassen door de scanner halen, net zoals bijna overal in de Emiraten. Toegang is weliswaar gratis, maar aanmelden vooraf, onder naam en toenaam, is verplicht. Dit land houdt zijn naam als een van de veiligste landen ter wereld graag hoog.

<InlineImage imgUrl=“https://images.rd.nl/fill/w:2500/h:2500/plain/https%3A%2F%2Ferdee-prod-bucket-s3-001.ams3.cdn.digitaloceanspaces.com%2F19193128_e7bf6174f5.JPG” caption=“Een jongen bekijkt een presentatie in de “christelijke” hoek van de ontmoetingsruimte. beeld Jacob Hoekman” alt=“19193128.JPG” />

Tolerantie

Maar behalve veiligheid is er tegenwoordig nog een ander buzz­woord in de Emiraten, en dat is tolerantie. Het jaar 2019 kreeg het predicaat ”Jaar van de Tolerantie”, en het land heeft een heuse minister van Tolerantie.

Dat is meer dan een lege huls. Sinds jaar en dag kunnen christenen in de Emiraten kerken bouwen – op de daarvoor aangewezen plaatsen, dat wel. Daar is volop behoefte aan, want Emirati’s maken zelf maar 10 procent uit van de bevolking. De overige 90 procent bestaat uit werknemers en investeerders uit Azië, Afrika en het Westen. Onder hen bevinden zich veel christenen, zo veel zelfs dat er naar schatting meer dan een miljoen rooms-katholieken in de Emiraten wonen.

Van vervolging van christenen of andere religieuze minderheden is niet echt meer sprake in de Emiraten. Dat is ook terug te zien in onderzoeken. Zo staan de Emiraten dit jaar helemaal niet meer op de ranglijst van Open Doors waarop de vijftig landen worden weergegeven waar christenen het zwaarst worden vervolgd. Dat is uitzonderlijk, want alle buurlanden staan er wél op – grote buur Saudi-Arabië staat op 13 en de wat verdere buurman Jemen zelfs op 3.

Grootmoefti

Het feit dat de Emiraten zo veel christenen herbergen, was in 2019 aanleiding voor paus Franciscus om Abu Dhabi te bezoeken. Daarmee werd hij de eerste paus ooit die het Arabisch Schiereiland aandeed.

Tijdens dat bezoek werd de kiem gelegd voor wat nu het Abrahamitisch Familiehuis is. Op 4 februari 2019 tekende paus Franciscus samen met grootmoefti Ahmed al-Tayeb van de Al-Azhar-universiteit in Caïro het ”Document over Menselijke Broederschap”. Daarin staat hoe belangrijk het is als christenen en moslims in vrede met en naast elkaar kunnen leven.

Om dat praktisch vorm te geven, ontstond het idee om drie gebedshuizen te bouwen; één voor elke godsdienst die van Abraham afstamt. Waarbij de drie gebouwen elk gelijk van grootte en vorm moesten zijn en toch herkenbaar moesten blijven voor joden, christenen en moslims.

Zo gebeurde het. De Franciscus-kerk werd, hoewel dat ze de naam van de paus draagt, geen rooms-katholiek gebouw. Nee, het godshuis is zo sober ingericht dat vrijwel alle christenen zich er thuis kunnen voelen. Symboliek is er, maar vooral in de gebruikte bouwmaterialen. „De pilaren laten het licht binnenkomen van het oosten”, vertelt de vrouwelijke Emiraatse gids. „Bovendien komt het licht van boven naar beneden, waarmee het de incarnatie van Christus symboliseert.”

Eenzelfde symboliek gaat schuil achter het preekgestoelte. In het marmer zit een grote barst. „De kracht van God is zo groot dat het steen daar niet tegen opgewassen is”, legt de gids uit.

De moskee en de synagoge zetten hetzelfde sobere, maar doordachte ontwerp voort; de moskee onder meer door tal van oosterse bogen en de synagoge door diagonale pilaren die de structuur van een loofhut verbeelden.

Oceaan

De soberheid komt zelfs tot uiting in de digitale presentaties die bezoekers krijgen voorgeschoteld in de ontvangstruimte. Donkere gangen hangen vol levensgrote schermen en tonen projecties van onder meer gebed en rituelen rond de geboorte in de drie godsdiensten. Er is geen uitleg bij; de beelden moeten voor zich spreken.

Hetzelfde geldt in een zaal waar teksten worden geprojecteerd die zijn gegroepeerd rond het thema ”Woord”. Uiteraard zijn de teksten met zorg uitgezocht. Vanuit de joodse kant zijn het veelal teksten uit de Psalmen, zoals Psalm 119:105: „Uw Woord is een lamp voor mijn voet en een licht op mijn pad.” De islamitische bijdrage komt vanzelfsprekend uit de Koran, en ook die ademt poëtische diepgang: „Als alle bomen op aarde pennen waren, en de oceaan inkt, gevuld door zeven andere oceanen, dan nog zouden de woorden van Allah niet uitgeput raken” (soera 27). De meest exclusieve tekst is nog de nieuwtestamentische tekst die het christendom representeert: „In het begin was het Woord, en het Woord was bij God, en het Woord was God” (Joh. 1:1).

Abrahamakkoorden

Eén ding is zeker: dit staaltje van broederschap waarbij ook de joodse kant volop meedoet, was in de Emiraten niet mogelijk geweest zonder de Abrahamakkoorden die Israël en de Verenigde Arabische Emiraten in 2020 sloten. In die akkoorden werd de relatie tussen beide landen genormaliseerd, en dat had praktisch grote gevolgen.

Mensen met keppeltjes op het hoofd: je kunt ze tegenwoordig al tegenkomen op het vliegveld van Dubai of Abu Dhabi, of anders wel in de steden zelf. Joden uit Israël, ook de religieuzen onder hen, grijpen de kans om naar de Verenigde Arabische Emiraten te reizen met beide handen aan.

De afgelopen twee jaar hebben naar schatting een half miljoen Israëliërs een bezoek gebracht aan de Emiraten, liet de Israëlische ambassadeur in de Emiraten onlangs weten. De grote Emiraatse luchtvaartmaatschappij Emirates begon in juni 2022 een dagelijkse lijnvlucht naar Tel Aviv en maakte er een maand later twee dagelijkse vluchten van. In totaal gaan er tegenwoordig elke week zo’n zeventig directe vluchten tussen beide landen.

Manco

Dus ja, joden en christenen horen er vandaag de dag helemaal bij in Abu Dhabi. Maar er is een keerzijde. Het is vooral omdat de overheid deze agenda doordrukt. Voor veel Emirati’s had het niet zo nodig gehoeven. Dat is hét grote manco van de Abrahamakkoorden: die zijn in de eerste plaats een overeenkomst tussen regeringen en vertegenwoordigen niet per se het volk. Slechts een minderheid van de Arabische bevolking is er voorstander van.

Dat blijkt ook wel uit het feit dat de enorme belangstelling voor vluchten tussen Tel Aviv en Abu Dhabi vrijwel uitsluitend van Israëlische kant komt. In de periode dat een half miljoen Israëliërs naar Dubai en Abu Dhabi vlogen, bezochten slechts 1600 Emirati’s Israël.

Toch zullen Emirati’s niet snel tegen de beslissing van hun overheid in opstand komen. Het past niet bij het sociaal contract dat de Emirati’s met hun overheid zijn aangegaan. De overheid zorgt voor gemak, voor veiligheid, voor welvaart – maar accepteert geen kritiek.

Wie wél kritisch is, kan erop rekenen dat hij bezoek krijgt. In de Emiraten weet de overheid vrijwel alles van de onderdanen. Met de meest moderne technologie (onder andere gekocht van Israël) kan vrijwel elke beweging buitenshuis worden gemonitord. De schaal waarop dat gebeurt, is tamelijk uniek in de wereld.

Vervolgd worden om wat je gelooft? Daar hoef je in de Emiraten niet zo bang voor te zijn. Gévolgd worden daarentegen is een ander verhaal.