Ze konden televisie kijken bij mij nooit helemaal voorkomen, maar ze hadden zorgen vanwege het effect ervan op mijn (geestelijke) gezondheid. Wanneer ik toch af en toe stiekem bij een vriendje in de straat naar ”De Fabeltjeskrant” had gekeken, kwam ik altijd met enig schuldgevoel thuis. Televisie kijken stond toch wel gelijk aan zonde.

Die opvoeding zal er best toe bijgedragen hebben dat wij levenslang geen televisie in huis hebben gehad. Niet omdat ik denk dat er nooit iets nuttigs op de televisie te zien is, maar omdat mijn vrouw en ik er gewoon geen tijd voor hadden. Er waren altijd bezigheden die een stuk nuttiger waren dan zinloos de tijd verspillen met televisie kijken.

Inmiddels hebben steeds minder mensen een televisie in huis. De computer en de tablet hebben hun intrede gedaan en je kunt eindeloos streamen en bingewatchen zonder tv. Marktonderzoekbureau GWI liet vorig jaar zien dat wereldwijd de gemiddelde schermtijd ongeveer zeven uur per dag is. Nederlanders doen het nog redelijk rustig aan met een gemiddelde schermtijd van zo’n vijfenhalf uur per dag. Jongeren en Aziaten spannen de kroon. Het scherm is niet meer weg te denken; wereldwijd hebben mensen gemiddeld drie schermen tot hun beschikking.

Nog steeds doet de vraag zich voor of die tijd nuttig besteed is. De hoeveelheid ellende die via het scherm bij ons naar binnen komt, is enorm. En dat de smartphone ook een ”kijkkastje van de duivel” kan zijn, zal niemand ontkennen. Selectief gebruik en zo mogelijk beperkt gebruik is echt wel aan te bevelen, gezien de inhoud van wat er allemaal te zien is.

Toch zijn er ook andere argumenten om onze schermtijd te beperken. Te veel achter het scherm zitten, is slecht voor je ogen. Dat kan bij kinderen en ouderen voor bijziendheid zorgen, omdat de ogen te lang gefixeerd zijn op een bepaalde diepte. Bijziendheid is momenteel wereldwijd de snelst toenemende oogafwijking. En hoe meer schermtijd we aanhouden, hoe meer nek-, rug- en schouderklachten er ontstaan. Kinderen en jongeren die veelvuldig achter een scherm zitten, hebben vaker last van slaapproblemen. Bij bepaalde groepen is er zelfs sprake van schermverslaving, zeker wanneer er veel videogames (vooral jongens) of social media (vooral meisjes) worden gebruikt.

Het heeft ertoe geleid dat deskundigen richtlijnen hebben opgesteld om de schermtijd te beperken. Het advies is dat voor kinderen tot twee jaar het gebruik van het beeldscherm zoveel mogelijk beperkt moet blijven. Voor kinderen tot vijf jaar is het maximum een uur per dag. Op de basisschool dient het beeldschermgebruik minder dan twee uur per dag te zijn. Verder geldt de 20-20-2-regel: twintig minuten schermtijd betekent twintig seconden in de verte kijken en twee uur buiten spelen.

Deze maand verscheen er een onderzoek uit Nieuw-Zeeland naar de effecten van schermtijd op de lange termijn. Van bijna duizend mensen die nu rond de vijftig jaar oud zijn is vanaf de geboorte bijgehouden hoeveel schermtijd ze hadden op de kinderleeftijd. In de eerste plaats bleek dat de schermtijd van deze mensen op de kinderleeftijd aanzienlijk beperkter was dan bij kinderen van nu. Gemiddeld ruim twee uur per dag, dus minder dan de helft van de huidige schermtijd van de jeugd. Uit het onderzoek blijkt ook dat de mensen met meer schermtijd op de kinderleeftijd ook na hun veertigste minder gezond zijn. Ze zijn dikker, hebben meer risico op suikerziekte, hebben een hogere bloeddruk en een slechtere conditie. Hoe langer de schermtijd op de kinderleeftijd was, hoe hoger de risico’s op volwassen leeftijd. De onderzoekers geven aan dat beperking van de schermtijd op jonge leeftijd dus gunstige effecten kan hebben voor de fysieke gezondheid op de langere termijn.

De argumenten zullen in de loop van de tijd dus wel wat verschoven zijn, maar ik kan niet anders concluderen dan dat m’n ouders op dit punt helemaal gelijk hadden. Je kunt het beeldscherm niet helemaal vermijden, maar ’t is op allerlei manieren niet goed voor je gezondheid.

De auteur is hoogleraar kinderlongziekten.