Het verlenen van materiële hulp aan mensen die getroffen zijn door de oorlog in Oekraïne is nu actueel. Maar al sinds jaar en dag geven veel (christelijke) hulporganisaties allerlei goederen aan mensen in Oost-Europa die, bijvoorbeeld vanwege armoede, niet zelf in hun levensonderhoud kunnen voorzien. Hulp verlenen vraagt respect en vertrouwen van de gever en de ontvanger.

Naast het bieden van materiële hulp kennen veel hulporganisaties een lange en rijke traditie van intensieve contacten met bijvoorbeeld predikanten, kerkelijk werkers, diaconale organisaties en gemeenteleden. Hierdoor zijn de relaties over en weer verdiept en is er vertrouwen gegroeid. Met name geestelijke contacten dragen eraan bij dat mensen elkaar leren zien en (proberen te) begrijpen binnen de eigen context en geschiedenis.

De Stichting HOE (Hulp Oost-Europa) kiest voor verdieping van de relaties door het geloofsgesprek. Voor vrijwilligers die contacten onderhouden met partners in Oost-Europa werd een handreiking voor het geloofsgesprek geschreven. De campagne ”Gedeeld geloof”, die deze maand van start ging, benadrukt het waardevolle van het geloofsgesprek in de relaties. De handreiking is uitgewerkt vanuit vier invalshoeken: roeping, bemoedigen, waarderen en delen.

Roeping

Roeping is een zaak van het hart en iets persoonlijks. In de ontmoeting met partners is het belangrijk elkaar een kijkje in het hart te gunnen. Vragen die hier spelen, zijn: Wat leeft er aan vragen, vreugden en zorgen? Wat willen we graag bereiken? Hoe kunnen we met elkaar op dezelfde golflengte komen?

Uitgangspunt is een wederkerige relatie. Partners leren met en van elkaar vanuit een houding van dienstbetoon en willen graag de relatie vormgeven in de weg van geloofsopbouw (Efeze 4). Met de mensen achter de relaties wordt de verbinding gezocht. Zij worden gezien en gewaardeerd zoals God hen ziet. Belangrijk is het besef dat beide partijen samenwerken in Gods Koninkrijk. Gaven en talenten die God gegeven heeft, worden ingezet om elkaar toe te rusten. Dat is een leerproces, waarbij de partners letten op hoe Jezus het voordeed.

Bemoedigen

In het geloofsgesprek kan het Woord van God aan het woord komen, herkenning oproepen en de gesprekspartners sterker maken. Die kunnen het gesprek aangaan over een Bijbelgedeelte, er samen over mediteren en ervan leren. Een tekst kan raken en verlangens wakker roepen, zo ontdekken we met elkaar. In wederkerigheid wordt gezocht naar verdieping in het geloof, naar wat persoonlijk nodig is, maar ook naar wat de gemeente van Christus nodig heeft.

In gemeenschappelijk gebed zoekt men het aangezicht van de Heere God. Het is goed dat de partners de afhankelijkheid van Gods genade en trouw belijden en erkennen dat Zijn kracht in zwakheid wordt volbracht. Transparantie in de relatie is een voorwaarde en doet vertrouwen groeien. Hierbij is het nodig om rekening te houden met de culturele en historische context en de verschillende geloofsbelevingen. In moeilijke situaties is het van belang elkaar te bemoedigen en tot steun te zijn.

Waarderen

Het kan zomaar gebeuren dat in een gesprek van hart tot hart de partners in een negatieve, gespannen situatie terechtkomen. Het is mogelijk dat de secularisatie een behoorlijke slag slaat en het kerkelijk leven uitholt, dat jonge mensen naar elders vertrekken en de gemeente vergrijst. Soms is die realiteit verlammend of roept ze een gevoel van hopeloosheid op. Er kan veel energie weglekken naar projecten die niet langer levensvatbaar zijn. Wellicht is er ook veel tegenstand, bijvoorbeeld vanuit de overheid, en moet men ‘dealen’ met de burgemeester. Mensen in armoede –denk aan de Roma– worden niet gezien en niet geholpen. Van lieverlee verdwijnt het enthousiasme. De vraag is dan: Hoe ga je hiermee om?

De methode ”Waarderende gemeenteopbouw” is bedoeld om bij het geloofsgesprek anders naar de gemeente te kijken. Wat houdt deze methode in? Uitgangspunt is: Geef je niet over aan cynisme. Breek met het somberen. Kijk eens met andere ogen. Heb aandacht voor het goede en positieve. Zie de gemeente in dat licht.

De problemen worden niet ontkend, maar de kernboodschap is: Verplaats de aandacht van problemen naar ambities. Kijk vanuit een ander perspectief naar de kerk, de gemeente. Zoek met elkaar het waardevolle dat er is! Wees daar dankbaar voor en bouw dat uit. De start ligt dus niet bij tekorten en problemen, bij wat er niet is, maar bij het waardevolle dat er wél is. Psalm 127 is tot bemoediging: „Zo de Heere het huis niet bouwt…”

”Waarderende gemeenteopbouw” is er om het gesprek en de relatie te verdiepen en samen naar perspectief te zoeken. Drie Bijbelse dimensies zijn hierbij van belang: de vertrouwelijke omgang met de Heere God, gemeenschap met elkaar door Gods Geest en het belangeloos en onbaatzuchtig opkomen voor elkaar vanuit de dienst der verzoening. Adressanten worden vanuit deze drie dimensies participanten, deelgenoten.

Delen

Achter hulpverleningsorganisaties gaan gevers schuil. Van hen komen de nodige financiële en materiële gaven. Die worden wereldwijd gedeeld. Vanuit Romeinen 15:25-33 kunnen enkele lijnen worden geschetst die te maken hebben met het delen van de gaven. Dat is wederkerig, dus geen eenrichtingsverkeer. Gevers ontvangen vanuit christelijk perspectief het Woord, het heil van God. Dat schept verplichtingen: delen van de overvloed. In het besef dat alles wat ontvangen wordt van de Heere is. Er mag worden uitgedeeld aan hen die dat het meest nodig hebben. Iemand schreef: „Alles wat van mij is, is van jou, als je het nodig hebt.” Iets om over na te denken. Het delen van gaven is echter geen gunst, maar een plicht. Minderbedeelden hebben er ”recht” op. In Psalm 146 lezen we dat de Heere het recht van de armen en verdrukten gelden doet. Delen is dus denken in termen van niet een fooi, maar een offer. In de christelijke gemeente spreken we dan ook van de dienst der offeranden, als een onmisbaar element in de liturgie van de eredienst. Delen en ontvangen horen bij elkaar. Bij ontvangen kunnen we denken aan: vertrouwen, dankbaarheid, afhankelijkheid, gebed, respect, enzovoorts.

Belofte

Het geloofsgesprek is te gebruiken als een middel om met elkaar op het spoor te komen wat de Heere God van Zijn gemeente vraagt en met haar voor heeft. Als we onze weg met de Heere gaan, is er de belofte dat Hij erbij is. Totdat Zijn Koninkrijk in alle heerlijkheid volmaakt zal zijn en Jezus terugkomt.

De auteur is oud-gemeenteadviseur en vrijwilliger bij stichting HOE (Hulp Oost-Europa).