Twee uur per dag water uit de kraan, dat wil je niet in Nederland, zegt Barbara Joziasse. Ze was ambassadeur in Oman, Zimbabwe en Jordanië, waar het niet vanzelfsprekend was dat de kraan altijd liep. Nu is ze lid van de Algemene Rekenkamer, die woensdag constateert dat het nog niet goed lukt om water te besparen.

Dat is wel nodig, omdat de vraag naar drinkwater stijgt door de groei van de bevolking en economische activiteit. Het RIVM berekende twee jaar geleden dat in 2030 102 miljard liter water meer nodig is dan in 2020. De tien waterbedrijven in Nederland hebben grote moeite om daarvoor genoeg bronnen aan te boren. De afgelopen jaren hebben ze al tientallen zakelijke klanten een aansluiting moeten weigeren.

De gewenste daling naar 100 liter per persoon per dag is nog niet in zicht

Heus, we doen met z’n allen ons best om minder drinkwater te gebruiken. Maar de gewenste daling naar 100 liter per persoon per dag is nog niet in zicht. Dat geldt ook voor de geplande vermindering van het watergebruik door bedrijven met 20 procent. Beide doelen zouden in 2035 moeten worden gehaald, maar de Rekenkamer noemt het twijfelachtig of dat lukt. In de industrie (vooral voeding en chemie) is het waterverbruik juist licht opgelopen. Bedrijven gebruiken een kwart van het drinkwater dat in Nederland rondgaat, huishoudens 72 procent.

„Nederland heeft een dringend probleem met de beschikbaarheid van drinkwater”, schrijft de Algemene Rekenkamer. De ernst daarvan dringt echter nog onvoldoende door en maatregelen komen te traag op gang. De minister van Waterstaat en Infrastructuur heeft geen inzicht in het watergebruik van bedrijven, waardoor hij ook niet in staat is dat af te remmen.

Het rapport is onderdeel van het verantwoordingsonderzoek van de Algemene Rekenkamer, dat volgende week op verschijnt. Het is dan Verantwoordingsdag, waarop ministeries hun jaarverslagen presenteren aan de Tweede Kamer.

Waterbewustzijn

In zijn reactie op het onderzoek schrijft minister Barry Madlener dat er wel degelijk veel gebeurt. In juni 2024 bood hij het plan van aanpak voor het landelijk besparen van water aan de Tweede Kamer aan, en in januari dit jaar een plan om de beschikbaarheid van drinkwater tot 2030 te garanderen met voldoende bronnen. Afgelopen najaar gaf hij de waterbedrijven meer ruimte om te investeren en hij kijkt hoe bedrijven water gebruiken. Ook liet Madlener onderzoeken of het zin heeft de prijs van water te verhogen –dat heeft echter niet of nauwelijks effect op het gebruik– en hij werkt aan een campagne om het ‘waterbewustzijn’ te vergroten.

In België krijgen nieuwe huizen al jarenlang een dubbele waterleiding

Ja, zegt Joziasse, er zit veel energie in plannen en onderzoek. „Maar echte slagen worden nog niet gemaakt. Het gaat allemaal te traag. Dat zie je bijvoorbeeld bij aanpassingen in de woningbouw. We kunnen nu al zorgen dat er in nieuwe woningen geen drinkwater door de wc-pot spoelt. Moeten we wachten tot er een heleboel nieuwe woningen staan voordat we de regels hebben aangepast?”

Op dit punt loopt Nederland ver achter op landen als België, Frankrijk en Spanje, waar nieuwe woningen een dubbele waterleiding hebben zodat naast schoon drinkwater ook regen- en afvalwater kan worden gebruikt. „Natuurlijk moet je dat goed onderzoeken en kijken naar de effecten op volksgezondheid en energiegebruik, maar het mag wel wat sneller. In België bestaat dit al twintig jaar”, zegt Joziasse.