Hamas heeft Eden Alexander vrijgelaten. De 21-jarige Israëliër, die ook een Amerikaans paspoort heeft, werd op 7 oktober 2023 naar de Gazastrook ontvoerd, terwijl hij diende in het Israëlische leger. Zonder ceremonie droeg de terreurbeweging hem maandag over aan het Rode Kruis, waarna hereniging met zijn familie in Israël volgde. Alexander had 584 dagen in gevangenschap doorgebracht.

De vrijlating van Alexander kwam tot stand door directe gesprekken tussen de Verenigde Staten en Hamas, aan de vooravond van het bezoek van president Donald Trump aan het Midden-Oosten. Het staatshoofd kwam dinsdag in Saudi-Arabië aan en reist later deze week nog naar Qatar en de Verenigde Arabische Emiraten.

Hamas presenteerde de vrijlating als gebaar van goede wil richting Washington. De fundamentalistische terreurbeweging staat echter niet bepaald bekend om haar welwillendheid. De stap moet veel meer worden gezien tegen de achtergrond van de hervatting van de oorlog in Gaza waarmee Israël heeft gedreigd. Hamas probeert Washington ertoe te bewegen Israël onder druk te zetten de wapens neer te leggen. Eerder liet Trump al doorschemeren dat hij niet gelukkig is met de forse intensivering van de strijd die de Israëlische premier Benjamin Netanyahu voor eind deze week in het vooruitzicht heeft gesteld.

De Amerikaanse Midden-Oostengezant Steve Witkoff is diezelfde mening toegedaan. Maandag maakte hij een ingelaste tussenstop in Israël om die boodschap nog eens persoonlijk aan Netanyahu over te brengen. Die kwam ongeveer hierop neer: met een beetje onderhandelen hebben wij Alexander vrij gekregen. Israël kan beter ook die weg inslaan, of het risico nemen voortdurend achter de feiten aan te lopen. Stop de oorlog zonder al je doelen te hebben bereikt en haal zo alle gijzelaars naar huis.

Herhaling 7 oktober

Dat is precies het dilemma waar Israël voor staat. De regering wil de oorlog juist intensiveren. Niet alleen om Hamas definitief te verslaan, maar ook om de terreurbeweging maximaal onder druk te zetten om de resterende gijzelaars vrij te laten. Familieleden van de ontvoerden zijn bezorgd dat die tactiek het definitieve doodvonnis voor hun geliefden betekent en dringen aan op een bestand en onderhandelingen. Bovendien zal de wereldopinie zich nog meer tegen de Joodse staat keren dan nu al het geval is.

De regering vreest echter dat stopzetting van de oorlog Hamas de mogelijkheid biedt zich te hergroeperen en te herbewapenen. Daardoor zal de terreurbeweging op termijn het volledige bestuur van de Gazastrook weer naar zich toe trekken. En belangrijker nog: een herhaling van de dramatische gebeurtenissen van 7 oktober ligt daarmee op de loer.

Netanyahu liet er maandag geen twijfel over bestaan dat het leger de oorlog spoedig zal hervatten. „Binnen enkele dagen staan er dingen in Gaza te gebeuren die we niet eerder hebben gezien”, zei de premier tijdens een ontmoeting met soldaten die de afgelopen maanden gewond zijn geraakt in de strijd tegen Hamas.

Netanyahu zal zich echter goed moeten realiseren dat Amerikaanse steun voor die stap niet geheel vanzelfsprekend is. De maatregelen die Trump de afgelopen weken heeft genomen en de stappen die hij deze week mogelijk zet, laten zien dat hij in het Midden-Oosten vooral op eigen houtje opereert. Het is voor Israël zaak niet naar de zijlijn te worden gedirigeerd.