De redactie sluit dit liveblog. Lees het blog van donderdag hier.

Rusland heeft sancties ingesteld tegen 31 energiebedrijven uit de Europese Unie, de Verenigde Staten en Singapore. De strafmaatregelen raken vooral Gazprom Germania, de voormalige Duitse divisie van het Russische staatsgasbedrijf Gazprom. Op de sanctielijst staat ook EuRoPol, de eigenaar van het Poolse gedeelte van de Yamal-gaspijpleiding die Russisch gas naar Europa vervoert.

De sancties verbieden Russische bedrijven om nog te handelen met de bedrijven op de zwarte lijst. Zij zijn ook niet meer verplicht om hun verplichtingen aan de gesanctioneerde bedrijven na te komen, staat in het door president Vladimir Poetin ondertekende decreet. Schepen die worden gebruikt door de bedrijven op de sanctielijst mogen Russische havens niet meer in.

Duitsland nam in april de controle over bij Gazprom Germania. Dat bedrijf had kort daarvoor een overnamedeal gesloten zonder de Duitse toezichthouder voor het gasnetwerk daarover in te lichten, terwijl dit wel had gemoeten.

Na de Russische inval in Oekraïne voerden westerse landen al veel sancties in tegen Rusland. Zo werden de buitenlandse tegoeden van de Russische centrale bank gesloten en zijn transacties met enkele grote banken uit Rusland verboden. Ook is de export van strategisch belangrijke goederen, zoals halfgeleiders, naar Rusland verboden.

Oekraïne heeft Rusland voorgesteld Russische krijgsgevangenen te ruilen tegen zwaargewonde Oekraïense soldaten die zich verschanst hebben in het Azovstal-fabriekscomplex in de belegerde Zuid-Oekraïense havenstad Marioepol. Volgens de Oekraïense regering is er nog geen overeenstemming bereikt, maar gaan de onderhandelingen door.

Ondertussen bekijkt de regering in Kiev hoe er een einde kan komen aan de belegering, maar volgens de Oekraïense vicepremier is er geen perfecte oplossing.

Het uitgestrekte terrein van de Azovstal-staalfabriek is het laatste bolwerk van verzet in Marioepol tegen de Russen en pro-Russische rebellen. Volgens Oekraïne bevinden zich er nog meer dan duizend strijders. Honderden van hen zijn gewond, deels zwaargewond. De vicepremier had eerder al gezegd dat ze met spoed moeten worden geëvacueerd.

Ook zouden zich nog minstens honderd burgers schuilhouden in het gangenstelsel onder het terrein, hoewel eerder werd gezegd dat alle burgers de plek hadden verlaten.

De Oekraïense Katherine Semenyuk heeft geen rust in haar hoofd. „Ik slaap maar een uur of drie per nacht.” De beelden van de oorlog tollen rond – bijvoorbeeld van Oxanna, die uit de stad Marioepol wist te ontsnappen en recent tot geloof kwam.

Lees ook

Het kruikje van de weduwe in Lutsk

Er komen voorlopig geen extra steunmaatregelen voor bedrijven die in de problemen zijn gekomen door de oorlog in Oekraïne of de sancties tegen Rusland. Dat zei minister Micky Adriaansens (Economische Zaken) in een Kamerdebat over de gevolgen van de oorlog voor het Nederlandse bedrijfsleven.

Er bestaat al een „uitgebreid pakket dat nog niet helemaal is uitgenut”, aldus Adriaansens. Als de situatie verandert kan het beleid ook snel worden bijgesteld, voegde ze eraan toe. De EU heeft in februari lidstaten meer ruimte gegeven om ondernemingen tegemoet te komen.

De Kamer wil meer weten over de problemen waarin het bedrijfsleven terecht is gekomen door de oorlog in Oekraïne en de sancties. Volgens Adriaansens wordt hierover overlegd met werkgeversorganisaties VNO-NCW en MKB Nederland. Er wordt onderzocht welke sectoren in problemen zijn en om wat voor moeilijkheden het gaat.

Via gasleidingen in Oekraïne is minder Russisch gas naar West-Europa vervoerd, meldt zowel Rusland als Oekraïne. In Duitsland kwam een kwart minder gas aan via de Megal-pijpleiding die over Oekraïens grondgebied gaat, meldt de Duitse toezichthouder voor gasleidingen Bundesnetzagentur.

Oekraïne wijst op het hevige oorlogsgeweld rond veel infrastructuur voor gas, met name in het oosten van het land. Rusland probeert al enige tijd om vooral dit deel van Oekraïne in handen te krijgen. Dit verstoort onder andere een station dat de druk in de gasleidingen regelt in de buurt van Loehansk, stellen de Oekraïners.

Het is voor het eerst sinds de Russische inval in Oekraïne dat de oorlog de gastoevoer vanuit Rusland via het Oost-Europese land raakt. De gaslevering aan Duitsland komt niet direct in gevaar. Nederland en Noorwegen leveren meer gas om het weggevallen deel aan Russisch gas te compenseren.

De Oekraïense beheerder van het gasleidingennetwerk meldde eerder op de dag dat het Russische staatsgasconcern Gazprom een deel van het Oekraïense netwerk heeft dichtgedraaid. Dinsdag waarschuwde dit agentschap, OGTSOU, niet langer de ongestoorde toevoer van gas te kunnen garanderen.

Kiev beschuldigde de Russische troepen er ook van illegaal gas af te tappen. Dat gas zou bestemd zijn voor Oekraïense gebieden die worden bezet.

Gazprom meldde dat het onmogelijk is om de gastoevoer om te leiden naar andere delen van het netwerk waar niet gevochten wordt. Een woordvoerder van het Kremlin zegt dat Rusland zich aan al zijn contractuele verplichtingen heeft gehouden.

Vlaardingen gaat na de zomer mogelijk de eerste gevluchte Oekraïners onderbrengen in een ‘vluchtelingenwijk’. De gemeente heeft inmiddels een locatie voor de tijdelijke woningen op het oog en onderzoekt nu of het plan haalbaar is.

De plek waar de Oekraïners onderdak zouden moeten krijgen, ligt tussen de Nieuwe Waterweg en de metrolijn naar Hoek van Holland en Rotterdam, naast bedrijventerrein Vergulde Hand West. Op den duur zouden er ongeveer vierhonderd tijdelijke woningen moeten komen voor ongeveer duizend Oekraïners. De flexwoningen gaan minstens twintig jaar mee en kunnen gedemonteerd worden, zegt de gemeente. „De woningen kunnen dan later voor Vlaardingse woningzoekenden ingezet worden.”

De gemeente wil de plannen eind mei afronden en voorleggen aan het Rijk. Dat moet dan besluiten of er geld voor beschikbaar komt, zodat de bouw door kan gaan. Na de zomer zouden dan de eerste flexwoningen er moeten worden neergezet.

Voor het beoogde terrein zijn nu nog geen andere concrete bouwplannen of „contractuele afspraken”. Ook kunnen er veel mensen worden opgevangen. Daarmee is het volgens Vlaardingen de enige geschikte plek binnen de gemeentegrenzen.

Vlaardingen, Lansingerland en de veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond kondigden in maart aan dat ze samen onderzoeken of Oekraïners langdurig kunnen worden opgevangen in flexwoningen. Lansingerland meldde vorige week dat het een stuk grond in de buurt van Zoetermeer, de A12 en NS-station Lansingerland-Zoetermeer op het oog heeft voor het plaatsen van flexwoningen voor Oekraïners.

Secretaris-generaal António Guterres van de Verenigde Naties wil dat er beter gekeken wordt naar de wereldwijde gevolgen van de oorlog in Oekraïne. Er is volgens hem weinig vooruitzicht dat gesprekken het conflict „in de nabije toekomst” oplossen.

De VN richten zich momenteel daarom ook op het veiligstellen van de wereldwijde voedselvoorziening. Dat kan volgens Guterres echter alleen als Oekraïense agrarische producten, Russisch voedsel en kunstmest ondanks de oorlog op de wereldmarkt kunnen worden gebracht.

„Een betekenisvolle oplossing voor de wereldwijde voedselonzekerheid hangt op het re-integreren van de Oekraïense agrarische productie en de voedsel- en kunstmestproductie van Rusland en Belarus in de wereldmarkten”, zei de Portugees in Wenen.

Daarnaast waarschuwde hij dat de wereld de aandacht voor de klimaatcrisis niet mag laten verslappen. Het gevaar bestaat dat door de oorlog klimaatverandering niet meer serieus wordt genomen, aldus Guterres.

De economie van Oekraïne zal dit jaar naar verwachting met 45 procent krimpen als gevolg van de Russische invasie in het land. Die voorspelling deed de Oekraïense minister van Financiën woensdag. Hij voegde daar aan toe dat de regering vastbesloten is om haar schulden volledig af te lossen.

De krimp die Oekraïne voorziet is groter dan de ramingen van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en de Europese Bank voor Wederopbouw en Ontwikkeling (EBWO). Die gingen uit van een economische krimp van 30 tot 35 procent.

„De Oekraïense bevolking betaalt een enorme prijs, en die prijs kan niet worden geraamd,” zei Serhi Martsjenko tijdens de jaarlijkse vergadering van de EBWO in het Marokkaanse Marrakech. „Wat wel kan worden ingeschat, is de prognose van de daling van het bruto binnenlands product. We zitten rond de 45 procent dit jaar”, aldus de minister via een videoverbinding.

Het land probeert bij te blijven met zijn betalingen op internationale obligaties sinds de invasie van Rusland op 24 februari. Het land moet op 1 september 1 miljard dollar (950 miljoen euro) betalen op een dollarobligatie en heeft als gevolg van de oorlog te maken met een maandelijks begrotingstekort van 5 miljard dollar.

Martsjenko erkende dat het land extra inkomstenbronnen moet zien te vinden om het gat te financieren. Het land kan volgens hem „62 procent van de primaire begrotingsbehoefte” dekken, zonder de militaire uitgaven mee te rekenen. „We hebben al meer dan 2,2 miljard dollar met oorlogsobligaties opgehaald”, voegde Martsjenko eraan toe. „Militaire obligaties zijn een belangrijke investering om de staatsbegroting in oorlogstijd te ondersteunen.”

In Rusland zijn in april bijna 80 procent minder auto’s verkocht dan in dezelfde maand een jaar eerder, blijkt uit gegevens van de associatie voor Europese bedrijven in Rusland. Autoproducenten kregen te maken met sancties tegen Rusland vanwege de oorlog in Oekraïne en besloten ook zelf geen zaken meer te doen met het land. Bedrijven die auto’s maken in Rusland, konden dat minder doen doordat onderdelen opraakten.

Door de sancties en besluiten van westerse bedrijven om Rusland te boycotten gaan de verkopen van verschillende productcategorieën hard omlaag. Dit is een van de eerste keren dat voor een bepaalde productsoort duidelijk wordt wat de invloed van de sancties is.

Vorige maand werden in Rusland ruim 32.000 nieuwe auto’s verkocht, tegenover bijna 120.000 een jaar eerder. De verkopen van Volkswagen en Volvo gingen met meer dan 90 procent onderuit. Modellen van het Russische automerk Lada waren nog steeds het meest gewild, maar ook van dat merk werden 78 procent minder auto’s verkocht.

De pro-Russische autoriteiten in de Oekraïense regio Cherson willen dat het gebied door Rusland wordt geannexeerd. Een regionale functionaris zegt woensdag tegen het Russische persbureau TASS dat de regio van plan is dit verzoek te doen bij president Vladimir Poetin.

Poetin heeft vlak voor de Russische invasie in Oekraïne begon, de onafhankelijkheid erkend van de zelfverklaarde volksrepublieken Donetsk en Loehansk. De regio Cherson wil niet als onafhankelijk worden gezien, maar worden opgenomen als volwaardig deel van Rusland. De functionaris verwacht dat Cherson aan het eind van het jaar Russisch is.

Cherson was de eerste grote stad die in Russische handen kwam na de inval in Oekraïne. Inmiddels heeft Rusland de regio vrijwel volledig onder controle. Het Kremlin reageerde dat de inwoners van de regio zelf mogen bepalen of ze bij Rusland willen horen of niet.

De Zuid-Oekraïense regio Cherson ligt ten noorden van de Krim en is van strategisch belang. Het is de enige manier om de Krim via Oekraïne te bereiken en is dus belangrijk voor de bevoorrading van het schiereiland. Bovendien ligt het op de route van Rusland naar Transnistrië. In die Moldavische streek zitten veel pro-Russische separatisten. Een Oekraïense commandant zei eerder dat Rusland het hele zuiden van Oekraïne wil innemen om zo die verbinding te kunnen maken.

In 2014 annexeerde Rusland de Krim nadat het daar op het schiereiland een referendum over had georganiseerd. De Verenigde Naties beschouwen het referendum op de Krim als illegaal en erkennen de annexatie niet.

In Oekraïne zijn sinds het begin van de oorlog bijna 5 miljoen banen verloren gegaan. De Internationale Arbeidsorganisatie (IAO) waarschuwt voor het verlies van miljoenen extra banen als de oorlog verder escaleert. Als het conflict nog langer voortduurt, kunnen ook de arbeidsmarkten in omringende landen als Hongarije en Polen worden ontwricht.

De verwachting van de IAO is dat Oekraïense vluchtelingen dan langer in de landen moeten blijven, waardoor „de arbeidsmarkt en de sociale beschermingssystemen in deze buurlanden verder onder druk zouden komen te staan en de werkloosheid in veel van deze landen zou toenemen”.

In de bijna drie maanden die de oorlog nu duurt, zijn volgens VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR meer dan 5,5 miljoen mensen, vooral vrouwen, ouderen en kinderen, Oekraïne ontvlucht. De IAO waarschuwt ook voor de gevolgen van de oorlog voor landen in Centraal-Azië als Kazachstan, Kirgizië, Tadzjikistan. Een deel van de bevolking in die landen is voor geld afhankelijk van in Rusland werkende familieleden of bekenden. „Als de vijandelijkheden en de sancties tegen de Rusland leiden tot banenverlies voor migrerende werknemers en zij naar hun landen van herkomst terugkeren, zal dit in Centraal-Azië als geheel ernstige economische verliezen tot gevolg hebben”, stelt de organisatie.

In een poging Rusland te treffen probeert Oekraïne de verkoop van alcohol in het buurland door cyberaanvallen in de war te schoppen. De sabotage-actie is volgens minister Mykhailo Fedorov van digitale transformatie onderdeel van een bredere aanval op Russische computersystemen.

„Onder de belangrijke acties die vandaag de dag bekend zijn, is de aanval tegen het accijnzensysteem waarmee de verkoop van alcohol in Rusland in de war kan worden geschopt”, zei de bewindsman tijdens een digitale persconferentie op een congres over cyberveiligheid. „We hebben besloten dat mensen nuchter moeten zijn om de propaganda het hoofd te kunnen bieden waaraan de Russische regering hen onderwerpt”, grapte hij.

De minister hield zich verder redelijk op de vlakte over andere doelen van de cyberaanvallen op Rusland. „Meer dan tachtig Russische systemen zijn beschadigd”, waaronder de Russische versie van YouTube wilde hij wel kwijt. En „de sites van de FSB en het Kremlin zijn neergehaald”.

De Russische strijdkrachten hebben woensdag naar eigen zeggen zeker zeventien munitiedepots in Oekraïne vernietigd. Ook werden commandoposten van het Oekraïense leger aangevallen.

„Raket- en artillerie-eenheden hebben 407 gebieden beschoten waar troepen en munitievoorraden werden opgebouwd en hebben dertien commandoposten, vier stellingen met OSS-AKM raketwerpers en veertien munitiedepots vernietigd”, maakte een woordvoerder van het Russische ministerie van Defensie bekend.

Daarnaast vernietigde de luchtmacht nog eens twee commandoposten en drie munitiedepots, aldus de zegsman. Ook zouden negen Oekraïense drones neergeschoten zijn, waarvan een boven het strategisch belangrijke Slangeneiland in de Zwarte Zee.

De Russische claims zijn niet door onafhankelijke bronnen te verifiëren.

De nieuwe president van Zuid-Ossetië Alan Gaglojev wil een „signaal” van Rusland afwachten voordat hij een referendum organiseert over toetreding tot dat land. De vorige leider van de afvallige Georgische regio was van plan dit referendum te houden, maar Gaglojev vindt dat dit niet kan zonder Russische steun.

Gaglojev won zondag de verkiezingen in Zuid-Ossetië van zijn voorganger Anatoli Bibilov. Hij benadrukt ook een voorstander te zijn van een referendum, maar dat niet als een beslissing te zien die de regio eenzijdig kan nemen. Voor Georgië is een referendum onacceptabel, omdat het Zuid-Ossetië nog altijd als deel van het land beschouwt.

Moskou erkent de Georgische regio’s Zuid-Ossetië en Abchazië als onafhankelijke republieken sinds 2008. Rusland trok toen Georgië binnen en veroverde Zuid-Ossetië binnen een dag. Rusland zei die oorlog te beginnen vanwege een genocide op de Russische bevolking. De Russische invasie in Oekraïne begon met een vergelijkbare redenering.

Rusland heeft de zelfverklaarde republieken in Georgië financieel gesteund en heeft er nog altijd troepen gestationeerd. Eerder liet het Kremlin weten dat van een referendum over toetreding tot Rusland voorlopig geen sprake is.

Ondernemers die geraakt worden door de hoge brandstof- en energieprijzen berekenen hun hogere kosten vaak nog niet door aan klanten. Circa de helft van hen doet dat helemaal niet en een derde doet het maar enigszins of deels, meldt de Kamer van Koophandel (KVK) op basis van een onderzoek onder bijna 1100 bedrijven. Intussen zijn er wel steeds meer ondernemers die impact ervaren van de oorlog in Oekraïne.

Bij een peiling in maart zei 8 procent van de ondervraagde bedrijven grote of zeer grote gevolgen te ervaren van de oorlog, die tot gevolg heeft dat de prijzen voor gas en andere energie internationaal flink zijn opgelopen. In april is dat gestegen tot 15 procent. Vooral in de horeca, detailhandel en bouw nam het aandeel bedrijven dat de economische gevolgen van de oorlog begon te voelen toe.

Volgens Hans Klein Swormink, programmamanager bij KVK, speelt bij de keuze om de hogere energiekosten niet door te berekenen mee dat de meeste ondernemers nu vooral willen blijven draaien. „De kleinere marges nemen ze even op de koop toe. Ondernemers kijken nu naar de korte termijn, ze willen overleven, klanten behouden. Omzet is alles, een goede marge komt wel weer, zeggen ze.”

Toch is het niet zo dat bedrijven hun prijzen helemaal niet willen verhogen. Van de ondernemers die aangeven dat ze te maken hebben met gestegen kosten van grondstoffen, materialen en producten, berekent vier op de vijf die gestegen kosten wél deels of helemaal door.

De hoeveelheid nieuwe windmolens en zonnepanelen die er dit jaar en volgend jaar bijkomen zijn voldoende om de stroomopwekking met Russisch gas te vervangen. Dat stelt het Internationaal Energie Agentschap (IEA) in een nieuwe update over duurzame energie. De huidige nadruk op energieveiligheid in met name de Europese Unie kan leiden tot een sterke groei van duurzame energie, als er de komende maanden nieuw beleid wordt gemaakt.

Vorig jaar groeide de wereldwijde capaciteit aan duurzame energie met 6 procent tot bijna 295 gigawattuur. Dit jaar komt daar nog eens 8 procent bij tot haast 320 gigawattuur, verwacht het IEA nu. Dat is hoger dan het energieagentschap eerder voorzag omdat in China, de EU en Latijns-Amerika veel steun is voor verduurzaming.

Tenzij er ook snel nieuw beleid wordt ingevoerd, zet die versnelling niet door in 2023, waarschuwt het agentschap. Dan komt er volgend jaar evenveel nieuwe capaciteit bij als dit jaar.

De hoge prijzen van materialen en vervoer zorgen voor duurdere windmolens en zonnepanelen en dat blijft ook volgend jaar nog zo. Toch drukt dat de vraag niet, want de prijzen van gas en kolen stijgen nog veel sneller. Daardoor wordt de aanleg van duurzame energie eigenlijk nog interessanter. Zo kunnen consumenten met zonnepanelen hun energierekening omlaag brengen. Daarmee helpen ze de doelen van de EU halen, want sommige grote projecten gaan pas na 2023 energie leveren. En dat is verder dan de prognose van het IEA reikt.

Het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden heeft dinsdag (lokale tijd) een militair hulppakket ter waarde van 40 miljard dollar (ongeveer 38 miljard euro) goedgekeurd om Oekraïne te steunen in zijn strijd tegen de Russische invasie. De maatregel kreeg met 368 stemmen voor en slechts 57 tegen overweldigende steun. De verwachting is daarom dat ook de Senaat, die donderdag stemt, het voorstel in grote meerderheid zal aannemen.

Het door het Huis goedgekeurde Oekraïne-hulpplan gaat aanzienlijk verder dan de 33 miljard dollar waarom president Joe Biden verzocht had. Het totaal van de toegekende 40 miljard dollar komt neer op ruim 5 procent van het totale defensiebudget van de VS (782 miljard dollar). Het nieuwe pakket is exclusief de 4,5 miljard dollar aan „veiligheidshulp” die de VS sinds het aantreden van de regering-Biden aan Oekraïne heeft gegeven. Ongeveer 3,8 miljard daarvan is gegeven sinds de Russische invasie op 24 februari.

Het wetsvoorstel behelst onder meer 11 miljard dollar aan wapens en uitrusting die rechtstreeks vanuit Amerikaanse militaire voorraden aan Oekraïne worden overgedragen. Het pakket omvat ook bijna 20 miljard dollar voor het ministerie van Defensie. Het Pentagon zal dit bedrag grotendeels gebruiken om het Oekraïense leger te bewapenen. Nog eens 3,9 miljard wordt vrijmaakt voor meer troepeninzet en andere militaire operaties in Europa om de NAVO te versterken. Ook bevat de wet financiering voor diverse humanitaire programma’s.

De Oekraïense president Volodimir Zelenski heeft de „bovenmenselijke kracht” van de Oekraïense troepen geprezen in hun strijd tegen het binnengevallen Russische leger. Dat deed hij in zijn dagelijkse videoboodschap, waarin hij ook opmerkte dat Oekraïners strijden tegen „wat ooit beschouwd werd als het op een na sterkste leger ter wereld”.

Ook verwees Zelenski naar eerder dinsdag verschenen rapporten van de Oekraïense militaire leiding over terreinwinst in de buurt van de Oost-Oekraïense stad Charkov. Daar zou het leger dorpen hebben heroverd op Russische troepen en een tegenoffensief hebben ingezet dat een verschuiving in het momentum van de oorlog zou kunnen betekenen: ze zou de opmars van Rusland in Oost-Oekraïne hebben gestopt.

De bezetters worden volgens Zelenski „geleidelijk” verdreven uit het noordoosten van het land, dat sinds het begin van de oorlog voortdurend wordt gebombardeerd. „Al onze steden zullen worden bevrijd”, voorspelde de president: „Cherson, Melitopol, Berdjansk. Marioepol en alle andere steden.”

Tegelijkertijd weigert Zelenski in dit stadium van de oorlog „enig gevoel van euforie” of „buitensporige emoties” toe te laten. „Het is niet nodig om morele druk te creëren waardoor wekelijks of zelfs dagelijks bepaalde overwinningen worden verwacht”, zei hij.

Het vorige liveblog is hier terug te lezen.