In het Oude Testament heet God YHWH (Jahweh), een naam die zo heilig is dat Joden hem tot op vandaag niet uitspreken. De Bijbel vertelt dat God Zich met deze vier letters aan Mozes bekendmaakt, voordat Hij de Israëlieten uit Egypte bevrijdt. Maar rond de precieze herkomst en betekenis van deze Godsnaam is volgens geleerden nog veel in nevelen gehuld.

Het loden briefje van ruim drieduizend jaar oud is gevonden bij de berg Ebal op de Westelijke Jordaanoever, volgens het Oude Testament de berg van de vloek (Deuteronomium 11:29). Opvallend genoeg is er inderdaad in het lood een langgerekte vervloeking gekrast: „Vervloekt, vervloekt, vervloekt – vervloekt door de God YHW. Je zult vervloekt sterven. Je zult zeker vervloekt sterven. Vervloekt door YHW – vervloekt, vervloekt, vervloekt.” De tekst was alleen met een speciale scanmethode te lezen.

Wie of wat zich de woede van de onbekende schrijver op de hals heeft gehaald, is niet duidelijk. Mogelijk kwamen de Israëlieten naar de berg Ebal om onheil over hun vijanden af te smeken. Ook van andere plekken langs de Middellandse Zee zijn dergelijke ”vervloekingstabletten” bekend, wel meestal van later tijd.

Overwinning

Een van de oudste buiten-Bijbelse vermeldingen van de naam YHW(H) was tot dusver de Stele van Mesha. De Moabitische koning Mesha (die ook wordt genoemd in 2 Koningen 3) liet rond het jaar 900 voor Chr. in een steen beitelen hoe groot zijn overwinningen op Israël „en zijn God YHWH” wel niet waren.

Het recent opgedoken loden plaatje is een paar eeuwen ouder en stamt volgens de ontdekker, de Texaanse archeoloog Scott Stripling, uit 1200 voor Chr. en mogelijk zelfs uit 1400 voor Chr. Sommige geleerden dateren de uittocht uit Egypte onder leiding van Mozes in ongeveer dezelfde periode, al bestaat daarvoor nauwelijks archeologisch bewijs.

Overigens komt YHW als naam van een godheid waarschijnlijk ook al voor in een tekst van een oude Egyptische farao rond 1400 voor Chr., maar het is niet duidelijk of het daarin ook al gaat om de God van Israël.