Taliban houden klopjacht op medewerkers Amerikanen en NAVO
De Taliban hebben de macht in Afghanistan overgenomen. Diverse landen doen evacuatiepogingen om mensen in veiligheid te brengen. In dit liveblog leest u de laatste ontwikkelingen.
Advertentie
Volgens het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken wachten ongeveer 6000 mensen op de luchthaven van de Afghaanse hoofdstad Kabul op een vlucht die hen in veiligheid moet brengen. Het gaat om Amerikanen, andere buitenlanders en Afghanen die aan alle vereisten voor evacuatie voldoen.
Opnieuw is een Nederlandse evacuatievlucht vertrokken vanuit de Afghaanse hoofdstad Kabul. Ingewijden zeggen dat naar verluidt 19 personen aan boord Nederland als eindbestemming hebben, maar dit is nog niet bevestigd.
Inmiddels is het vliegtuig al geland, maar een woordvoerder van het ministerie van Defensie kon vanwege veiligheidsredenen niet zeggen waar. Het ministerie meldde op Twitter dat ongeveer 50 passagiers aan boord van de vlucht zaten.
Eerder donderdag landde hetzelfde toestel met 69 Duitsers en 9 Nederlanders aan boord. Ook van die vlucht is de eindbestemming niet bekendgemaakt.
Vanuit Afghanistan zijn donderdag circa 80 mensen geëvacueerd met een transportvliegtuig, meldt het ministerie van Defensie op Twitter. Op de vlucht vanuit Kabul zitten 9 Nederlanders.
Daarnaast zijn met het C-130-toestel ook 69 Duitsers uit Afghanistan geëvacueerd. Er staan donderdag nog meer vluchten gepland van en naar Kabul, schrijft het ministerie.
Een van de Nederlandse vliegtuigen waarmee mensen uit de Afghaanse hoofdstad Kabul moeten worden gehaald, heeft een technisch defect. Dat heeft het ministerie van Defensie donderdag op Twitter laten weten. Het gaat om een C-130 Hercules-transportvliegtuig.
„Er wordt hard gewerkt aan een oplossing. Ook maken we zoveel als mogelijk gebruik van andere opties zoals vluchten van partnerlanden om mensen op te halen uit Kabul”, aldus het ministerie.
„Wij proberen er alles aan te doen om zoveel mogelijk mensen daar veilig weg te krijgen, net zoals alle landen”, benadrukt demissionair premier Mark Rutte. „We helpen elkaar, dat is heel belangrijk.”
Duitsland bedankt Nederland voor het evacueren van 69 Duitse staatsburgers uit Kabul woensdagavond. „Hartelijk dank”, aldus het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken donderdag in een bericht op Twitter.
De Duitsers spreken van „Europese solidariteit” en zeggen dat Duitsland zich ook blijft inzetten om burgers van „partner-landen” uit Afghanistan weg te halen.
Eerder donderdag meldde het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken al dat woensdagavond „tientallen mensen” konden worden meegenomen door het toestel dat de ambassadeur, een consulair noodteam en 62 militairen in Kabul had afgezet. Enkelen van hen hadden een Nederlands paspoort.
Uit de tweet blijkt dat het Duitse ministerie van Defensie woensdag zelf meer dan tweehonderd mensen wist te evacueren uit het gebied.
Voor de grootscheepse evacuaties vanaf de luchthaven van Kabul is het volgens demissionair minister van Buitenlandse Zaken Sigrid Kaag belangrijk dat het Amerikaanse leger „zo lang mogelijk” daar aanwezig blijft. Kaag gaat de Verenigde Staten daar samen met een aantal andere landen toe oproepen, zegt ze. „We zijn met alles afhankelijk van wat de Amerikanen doen. Zij hebben de coördinatie met de Taliban.” Duitsland denkt er precies zo over, zegt de minister.
De grootste zorg van het kabinet is nu om „de mensen die we hier naartoe willen halen” zo snel mogelijk in een vliegtuig te krijgen, zo maakte Kaag duidelijk. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan, gezien de chaos rond de luchthaven van Kabul.
Nederland heeft 62 militairen naar Kabul gestuurd om de evacuaties te bespoedigen. Deze commando’s en mariniers gaan de luchthaven niet af, want de wegen daar naartoe staan onder controle van de Taliban, zei demissionair minister van Defensie Ank Bijleveld. Mensen die het land uit mogen met een Nederlands Defensietoestel, moeten dus op eigen gelegenheid naar het vliegveld zien te komen. Dat is afgelopen nacht gelukt, zegt Bijleveld. „We doen er alles aan om mensen in het vliegtuig te krijgen.”
Het ministerie van Buitenlandse Zaken voegt eraan toe dat intussen tientallen mensen zijn meegenomen door het toestel dat woensdag de ambassadeur, een consulair noodteam en de 62 militairen in Kabul afzette. Ze worden naar een niet nader benoemd land in de regio gebracht. Enkele van hen hebben een Nederlands paspoort. Meer vluchten zullen volgen. „Er kan vandaag gependeld worden”, aldus Bijleveld.
Naast eigen burgers wil Nederland Afghanen evacueren die langdurig voor ons land hebben gewerkt, inclusief hun gezinnen. Om hoeveel mensen het gaat, is nog niet duidelijk. Dat was voor de besluitvorming ook „niet van belang”, zegt demissionair staatssecretaris Ankie Broekers-Knol (Justitie en Veiligheid). „Het gaat erom dat mensen die nu in nood zijn en voor Nederland gewerkt hebben op deze manier gered kunnen worden en hier een veilige haven kunnen vinden.”
Verschillende Afghaanse tolken en hun families konden dagenlang niet bij hun paspoorten, omdat die in de gesloten Nederlandse ambassade in Kabul lagen. Met hulp van lokaal Afghaans ambassadepersoneel kregen ze de paspoorten woensdagochtend terug, blijkt uit gesprekken die de NOS had met één van de tolken en verschillende andere betrokkenen. Tolken vrezen de wraak van de Taliban omdat ze hebben gewerkt voor buitenlandse mogendheden, die door de Taliban worden gezien als een vijandige bezettingsmacht.
Het Nederlandse personeel was toen al twee dagen weg. In de nacht van zaterdag op zondag werden de Nederlandse ambassademedewerkers van hun bed gelicht en maandagavond werden zij geëvacueerd. Ze lieten paspoorten en andere persoonlijke documenten van de tolken waarschijnlijk achter.
Om hoeveel paspoorten het gaat is onduidelijk, maar in principe moest elke tolk die de afgelopen weken een visum aanvroeg om naar Nederland te reizen zijn paspoort inleveren op de ambassade. De NOS zegt van drie tolken te weten dat hun paspoort daar zondag nog lag toen het Nederlandse personeel de ambassade had verlaten. De drie hebben hun paspoort gisterochtend heimelijk teruggekregen en weggesmokkeld onder de ogen van de Taliban.
Lees hier een samenvatting van het Kamerdebat van woensdag.
Advertentie
Bij een protest op de onafhankelijkheidsdag van Afghanistan in de noordoostelijke provinciehoofdstad Asadabad zijn donderdag doden gevallen nadat Talibanstrijders het vuur hadden geopend. Het is niet duidelijk of er mensen zijn geraakt of dat er doden vielen als gevolg van de paniek en het gedrang. De betogers voerden de nationale vlag mee in de stad die ongeveer 100 kilometer ten oosten van de hoofdstad Kabul ligt.
Op Twitter wordt er ook uit onder meer de hoofdstad melding gemaakt van groepen Afghanen die met de nationale zwart-rood-groene vlag lopen te zwaaien. Het zou een protest zijn tegen de Taliban die een witte vlag hebben met in het zwart geschreven de islamitische geloofsbelijdenis. Een website van de Taliban heeft donderdag verkondigd dat de officiële naam van het land Islamitisch Emiraat Afghanistan is. Dat is dezelfde naam als onder de terreur van de Taliban in de jaren 1996-2001. In die jaren was ook de witte Talibanvlag de nationale vlag.
Volgens recente meldingen is er in het noordoosten verzet tegen de Taliban. De bergachtige regio Panjshir ten noordoosten van Kabul is niet in handen van de Taliban gevallen.
Het is donderdag 102 jaar geleden dat Afghanistan formeel onafhankelijk werd van het Britse Rijk. De zwart-rood-groene nationale vlag stamt uit de jaren twintig en de kleurencombinatie zou zijn ingevoerd door de toenmalige koning Amanullah I (1892-1960),die de Duitse driekleur zo mooi vond. Het land is sinds 1973 geen monarchie meer en heet momenteel officieel de Islamitische Republiek Afghanistan.
Er zijn al twaalf mensen om het leven gekomen in de chaos op en rond de internationale luchthaven van Kabul. Sommigen zijn doodgeschoten en er zijn mensen die in het gedrang bekneld raakten. De nieuwe machthebbers in Afghanistan, de Taliban, hebben dit bekendgemaakt. Ze dringen erop aan dat iedereen die geen reisdocumenten heeft om te vertrekken, niet naar de luchthaven gaat.
De Amerikaanse regering heeft woensdag geklaagd dat de Taliban mensen die naar het vliegveld gaan tegenhouden. De Taliban zouden hun beloftes om mensen te laten gaan die met de VS of bondgenoten hebben gewerkt, niet nakomen.
De Amerikaanse regering heeft woensdag geklaagd dat de Taliban mensen die naar het vliegveld gaan tegenhouden. De Taliban zouden hun beloftes om mensen te laten gaan die met de VS of bondgenoten hebben gewerkt, niet nakomen. President Joe Biden heeft in een vraaggesprek met ABC na enig aandringen van de ondervrager aangegeven dat de evacuatiemissie toch langer kan duren dan gepland. Hij wilde die 31 augustus afronden, maar als er dan nog Amerikanen zijn, dan blijven we, zei Biden uiteindelijk. De VS moeten tussen de 10.000 en 15.000 landgenoten evacueren. Hij zei dat er ook nog 50.000 tot 65.000 Afghanen met gezinnen weg willen.
Talrijke Afghanen proberen het vliegveld binnen te komen in de hoop op een vlucht uit het land. Amerikaanse troepen en Talibanstrijders proberen ze weg te houden. Volgens de Britse minister van Defensie, Ben Wallace, kunnen er geen minderjarigen zonder begeleiding geëvacueerd worden. Hij reageerde op beelden van een wanhopige moeder die een baby door een hek heen aan een militair toestopt.
Maandag brak een menigte door de afzettingen heen. De toestand lijkt te stabiliseren en de Amerikaanse autoriteiten hebben donderdag laten weten dat de burgerluchtvaart weer gebruik kan maken van de luchthaven. De evacuaties van vooral buitenlanders die in Afghanistan waren, worden vooralsnog uitgevoerd met militaire vliegtuigen. Op het vliegveld zijn 4500 Amerikaanse militairen om de evacuaties mogelijk te maken. De VS controleren het luchtruim boven Afghanistan.
De beelden van wanhopige Afghanen die zich op het vliegveld van Kabul vastklampen aan een vliegtuig gaan hem door merg en been. „Ik zie nu geen licht voor Afghanistan”, zegt Zia Azimi (45), die zo’n twintig jaar geleden vanuit dat land naar Nederland vluchtte.
Toen de Afghaanse christen Jakub zondag vanuit Nederland enkele minuten belde met zijn nicht in Kabul, hoorde hij angst in haar stem.
De Amerikaanse president Joe Biden stelt dat het niet mogelijk was om uit Afghanistan te vertrekken zonder de chaos die de afgelopen dagen ontstond in het land. De terugtrekking van Amerikaanse militairen had niet beter georganiseerd kunnen worden, zei de president woensdag (lokale tijd) in een interview met ABC News.
„Ik denk niet dat er een manier is om dat land te verlaten zonder dat er chaos ontstaat”, vertelde Biden, die eerder deze week al liet weten „vierkant achter zijn beslissing te staan” om de Amerikaanse troepen terug te trekken. Nadat de radicaalislamitische Taliban afgelopen weekend onverwacht snel Afghanistan heroverden, ontstonden er onder andere op het internationale vliegveld van Kabul chaotische taferelen.
Veel wanhopige Afghanen blokkeerden maandag de startbaan en probeerden aan boord te klimmen van vliegtuigen. Sommigen klampten zich vast aan de buitenkant van opstijgende toestellen. Op beelden was te zien hoe deze mensen op grote hoogte van het vliegtuig afvielen. „Toen ik die beelden zag dacht ik: we moeten de controle terugkrijgen”, vertelde Biden. „We hebben de situatie op het vliegveld inmiddels onder controle.”
Biden kondigde aan dat Amerikaanse militairen in Afghanistan zullen blijven totdat alle Amerikanen die het land willen verlaten zijn geëvacueerd, zelfs als dat betekent dat de troepen ook na 31 augustus aanwezig moeten blijven. Op die datum zou de militaire missie afgerond worden omdat de „doelen bereikt zijn”, had Biden begin juli nog aangekondigd.
Het Amerikaanse leger meldde dinsdag dat zeker 3200 mensen uit Afghanistan zijn geëvacueerd. De Amerikaanse minister van Defensie, Lloyd Austin, maakte woensdag echter duidelijk dat de Amerikaanse troepen niet in staat zijn om mensen naar de luchthaven te halen. De militairen hebben hun handen vol aan het bewaken van het vliegveld, aldus Austin.
De populariteit van Biden in de Verenigde Staten heeft een forse deuk opgelopen na de onverwacht snelle herovering van de Taliban. Nog maar 46 procent van de Amerikanen keurt het beleid van de president goed, een daling van 7 procentpunten. Het is de laagste populariteit voor Biden in de nationale peiling die Reuters/Ipsos wekelijks uitvoert sinds zijn aantreden begin dit jaar.
Het kabinet wil asielaanvragen van Afghanen die voor de Nederlandse missie hebben gewerkt toch op vergelijkbare wijze behandelen als die van Afghaanse tolken. Zij kunnen dan makkelijker asiel in Nederland krijgen. Dat laat het kabinet woensdagavond aan de Tweede Kamer weten.
Het gaat dan om „die personen die langdurig ingehuurd waren door Nederland of een contract hadden met Nederland”. Die worden „op voet van gelijkheid met de tolken behandeld, indien ze na evacuatie in Nederland asiel aanvragen”.
In de Tweede Kamer werd dinsdag en woensdag fel gedebatteerd over de kwestie. Afghanen die voor de Nederlandse missie hebben gewerkt lopen gevaar nu de Taliban het land hebben veroverd. Zij zouden daarom, net als de tolken, als „systematisch vervolgde groep” moeten worden gezien als ze in Nederland asiel aanvragen, zo luidde de oproep van de Kamer.
Demissionair staatssecretaris Ankie Broekers-Knol wilde daar woensdag in eerste instantie niet in meegaan. „Dat willen we op die manier niet doen”, zo verwoordde ze het kabinetsstandpunt nadat de motie was aangenomen. De motie is „dusdanig ruim geformuleerd, dat kan ik vanuit mijn verantwoordelijkheid niet op die manier doen”. Het kabinet stond erop asielaanvragen van mensen uit deze groep individueel te beoordelen.
Het kabinet lijkt nu dus toch overstag te gaan, en zegt dat het de motie „naar letter en geest zal uitvoeren”. Daarbij wordt dus wel de kanttekening geplaatst dat het moet gaan om „die personen die langdurig ingehuurd waren door Nederland of een contract hadden met Nederland”.
De betrokken bewindslieden zeggen verder „uiteraard een maximale inspanning” te zullen verrichten „om de groepen zoals genoemd in de motie Belhaj c.s. mee te nemen op de evacuatievluchten van Nederland en partners”. Die vluchten kunnen doorgaan, zolang Amerikaanse veiligheidstroepen de veiligheid kunnen garanderen.
In de brief schrijven ministers Sigrid Kaag (Buitenlandse Zaken) en Ank Bijleveld (Defensie) en staatssecretaris Broekers-Knol dat de evacuaties bedoeld zijn voor „acute en schrijnende gevallen”. SP-Kamerlid Renske Leijten vindt dat opmerkelijk. Daarmee wordt de Kamer „met een kluitje in het riet gestuurd”, vindt ze, en wordt ook de motie niet uitgevoerd. „In deze situatie van oorlog, van acute nood, is dat heel vals.”
Commerciële luchtvaartmaatschappijen kunnen weer naar de internationale luchthaven van Kabul vliegen, maar moeten daarvoor wel eerst toestemming van het Amerikaanse ministerie van Defensie krijgen. Het luchtruim was de afgelopen dagen alleen toegankelijk voor militaire toestellen, maar de Amerikaanse luchtvaartautoriteit FAA geeft lijnvluchten weer een kans om in Afghanistan te landen.
De FAA roept Amerikaanse luchtvaartmaatschappijen die geen toestemming van het ministerie van Defensie hebben echter op het luchtruim boven Afghanistan volledig te mijden. Er zijn namelijk nauwelijks luchtverkeersleiders actief en het Afghaanse luchtruim wordt dus niet meer gecontroleerd. Daarnaast leiden „de activiteiten van militanten en extremisten” tot gevaarlijke situaties, meldt de FAA.
United Airlines, een van de weinige Amerikaanse vervoerders die normaliter over het gebied vliegt, had maandag al aangekondigd niet meer over Afghanistan te vliegen. Ook KLM mijdt het luchtruim boven Afghanistan voorlopig omdat het te gevaarlijk is.
Een woordvoerder van het Witte Huis vertelde dat er woensdag door Amerikaanse militairen zo’n 1800 mensen uit Afghanistan geëvacueerd zijn. In totaal hebben de Verenigde Staten bijna 6000 mensen in Kabul opgehaald. Het is niet duidelijk of het Amerikaanse leger daadwerkelijk commerciële luchtvaartmaatschappijen gaat inzetten bij de evacuaties.
en Afghaanse tolk die voor het Australische ministerie van Defensie heeft gewerkt en wachtte op een evacuatievlucht om Kabul te verlaten, is op weg naar het vliegveld neergeschoten. Volgens Australische media werd de man dinsdagnacht (lokale tijd) in zijn been geraakt door een Taliban-strijder.
Er zijn meerdere berichten over geweld en chaos buiten de luchthaven, waar mensen moeite schijnen te hebben om controleposten van de Taliban te passeren. Buitenlandse media melden dat de Taliban alleen buitenlanders en geen Afghanen doorlaten. Op beelden op sociale media is te zien hoe er buiten het vliegveld geschoten wordt. Een correspondent van ABC News meldt dat er „meer chaos dan ooit” is op de wegen richting het vliegveld, dat momenteel door Amerikaanse militairen beveiligd wordt.
Lees hier het liveblog van woensdag terug.
Advertentie