Familiehypotheken zijn in opkomst. Deze leenvorm geeft starters en vaak ook doorstromers extra mogelijkheden. Ze hebben een betere onderhandelingspositie op de woningmarkt, kunnen groter wonen en hebben fiscaal en financieel meer vrijheid om zaken onderling af te regelen. Bij de bank liggen de spelregels vast, maar met familie kun je flexibel afspraken maken over rente, giften of aflossing. Tot zover de mooie kant. Wat zijn nadelen voor de familiebankier?

Wie geld uitleent, kan daar niet zomaar op elk gewenst moment meer bij. Als er voldoende vermogen is, is dit niet zo’n ramp. Maar ik heb situaties meegemaakt waarin ouders aan al hun kinderen forse bedragen hadden uitgeleend. Dat was geen probleem – tot ze zelf gingen verhuizen. Toen werd de sterke wens uitgesproken om het geld terug te geven. Niet ieder kind was daartoe in staat. Als ouders moet je dan oppassen dat er geen spanningen ontstaan binnen de familie. Je hebt je kinderen extra mogelijkheden gegeven, maar die van jezelf fors beperkt. Het is goed om hier vooraf over na te denken.

Een ander voorbeeld is dat een van de kinderen zijn moeder in huis nam. Zij investeerde mee in de woning. Toen zij een aantal jaren later overleed, was het fijn dat er goede afspraken waren gemaakt met broers en zussen over het geïnvesteerde geld. Anders had dit forse spanningen kunnen opleveren. Dit soort zaken moet je goed bespreken en vastleggen.

Recent had ik te maken met de volgende situatie: een dochter kocht een woning van 275.000 euro. Vader deed een schenking van 100.000 euro en verstrekte een familiehypotheek van nog eens 175.000 euro. Een halfjaar later wilde vader het geld van de familiehypotheek weer terug. Samen met zijn dochter toog hij naar de bank met het verzoek de hypotheek om te zetten. Tot hun beider schrik bleek de dochter maar 115.000 euro te kunnen lenen. Die hypotheek kon volgens de standaardnormen niet worden omgezet.

Maatwerk

De wetgeving biedt de mogelijkheid tot maatwerk. Als er sprake is van een bestaande situatie waarbij de hypotheek hoger is dan de standaardnormen toestaan, dan mag je deze hyptoheek omzetten op maatwerknormen. De hypotheek moet dan wel aantoonbaar betaalbaar zijn. In de bewuste situatie hebben we dit opgelost door te kiezen voor een aflossingsvrij deel. Daardoor werden de maandlasten lager. We moesten de betaalbaarheid bewijzen met een overzicht van inkomsten en uitgaven.

Dat er een aflossingsvrij deel in de hypotheek zat, was niet erg, want door de schenking van 100.000 euro zat er voldoende overwaarde in de woning. Wel was er een stukje verlies aan belastingvoordeel. Door de extreem lage rente was dat voordeel toch al gering. De fiscale schade was beperkt en de dochter kon de hypotheek al na een halfjaar terugbetalen.

De auteur is Master of Financial Planning