Het brein achter de aanslagen in Barcelona en in Cambrils in 2017, Abdelbaki Es Satty, was tot op het laatste moment voor de aanslagen een informant van de Spaanse geheime dienst CNI. Dat onthulde de Spaanse onlinekrant Público dinsdag na een jaar onderzoek op basis van geheime politiedocumenten en bronnen in de CNI.

CNI erkende eerder naar aanleiding van berichtgeving in de krant El Pais in 2017 dat Es Satty informant was, maar weigerde details te geven over de duur van de samenwerking. De onthulling van Público beperkt zich bovendien niet tot Es Satty. Ook de andere leden van de terreurcel waren tot het laatste moment voor de aanslagen in het vizier van de Spaanse geheime dienst.

Público zegt hiervoor „harde bewijzen” te hebben. Een document van de CNI geeft gedetailleerde informatie over reizen van de leden van de terreurcel naar Zwitserland, Duitsland, Frankrijk en België, kort voor de aanslagen.

Door afluistering van hun telefoongesprekken was de geheime dienst nauwkeurig op de hoogte van de plannen van de terroristen, aldus Público. De CNI wist ook dat zij vaak heen en weer reisden tussen hun woonplaats Ripoll en Alcanar in Zuid-Catalonië. In deze laatste plaats hadden zij een huis gehuurd waarin zij explosieven en bommen fabriceerden.

Het contact tussen imam Es Satty en de CNI verliep via een zogenoemde ”dode e-mail”. Dat is een techniek die indertijd door Osama bin Laden werd bedacht om onderschepping onmogelijk te maken. Gebruikers ervan schrijven elkaar berichten zonder deze te versturen. Wie het wachtwoord van het e-mailadres kent, kan in de lijst onverstuurde berichten lezen wat de anderen te melden hadden.

Aan de vooravond van de aanslag in Barcelona op 17 augustus 2017 explodeerde het huis in Alcanar waar de terroristen bommen aan het fabriceren waren. Hun bedoeling was om volgeladen bombusjes bij het voetbalstadion van FC Barcelona en de Sagrada Familia te laten ontploffen. Na de explosie in Alcanar, waarbij imam Es Satty en een andere terrorist om het leven kwamen, improviseerden ze de aanslagen in Barcelona en Cambrils.

„Hoe kan het dat de Spaanse geheime dienst op de hoogte is van al deze details, inclusief hun conversaties over hun projecten en doelwitten, en niets doet om de voorbereiding van de aanslagen te stoppen?”, vraagt hoofdredacteur Carlos Enrique Bayo van Público zich af.

In totaal vielen bij de aanslagen in Barcelona en Cambrils 16 doden en 152 gewonden. Daarnaast kwamen acht terroristen om het leven. Drie van de vier grote partijen in het Spaanse parlement, PSOE, PP en Cs, blokkeerden in maart vorig jaar een parlementaire onderzoekscommissie naar de aanslagen en de band tussen Es Satty en de geheime dienst.

De Catalaanse premier Quim Torra noemt de onthulling van Público een „zeer ernstig schandaal” en eist uitleg van Madrid.