Intrigerend vind ik de subtielere, indirecte communicatie die er soms is. Vanaf de preekstoel gebeurt dat vooral tijdens het bidden. Normaal gesproken heeft het gebed voor de organist vaak wat plichtmatigs. Het staat in het rijtje van de koster, „alle anderen die een bijdrage leveren”, en de wereldlijke leiders, die net als de organist in hoogheid gezeten zijn. Maar soms bidt een predikant uitgebreid om kracht, vaardigheid en zegen voor de organist. Ik vraag me dan af of hij vindt dat de organist dat heel erg nodig heeft en dat het spel tot dan toe niet zo best was. Andere keren zitten er complimenten voor de organist verstopt in een gebed.

Als organist kan ik natuurlijk ook boodschappen afgeven. Het is wel lastiger, omdat ik niet met woorden, maar als het ware in tongen spreek. Ik kan een lied spelen waarvan de boodschap ingaat tegen wat de predikant net verkondigd heeft. En die enkele keer dat ik me bijzonder stoor aan hoe een dienst verloopt, probeer ik niet altijd met succes de neiging te onderdrukken heel banaal te gaan spelen.

Al deze boodschappen treffen natuurlijk nauwelijks doel. Als ik een lied speel dat schuurt met de boodschap van de preek zullen slechts enkelen dat merken en nog minder mensen zullen opzet vermoeden. Als ik het orgel misbruik voor frustratie-uitingen zal een deel van de gemeente blij zijn dat ik eindelijk eens wat vrolijker speel. Als een predikant in de dienst strooit met complimenten voor een organist, zal een deel van de hoorders zich daar niet in herkennen.

Laten we al die onvruchtbare (mis)communicatie in de liturgie maar vermijden. Een organist kan zich het beste richten op het zo passend mogelijk laten verlopen van de dienst. Predikanten zou ik deze tip geven: maak de muziek niet standaard tot bespreekpunt of gebedsonderwerp in de dienst zelf. Hoe minder afleidende woorden, hoe meer aandacht voor de dingen waar het echt om gaat.