Den Helder is ziek. Die kop zet Hans Huibers op 15 april boven zijn eindverslag over de mislukte formatie in de marinestad. Formateur Huibers, voormalig CDA-Kamerlid, sombert over „het aanhoudende geruchtencircuit en de sfeer van zwartmakerij, die ernstig afbreuk doen aan de zakelijkheid van het debat.”

Minstens zo vernietigend is Jan Nagel. Het politieke kopstuk van 50PLUS bijt als tweede formateur zijn tanden stuk op Den Helder. Woest is Nagel als eind april blijkt dat voorman Carlo Assorgia van de grootste partij Beter voor Den Helder (BvDH) achter zijn rug om een coalitie probeert te smeden met daarin onder meer ChristenUnie en PVV. „Ik wil geen woord meer besteden aan deze in politiek Nederland nog nooit eerder vertoonde onbetrouwbaarheid”, briest Nagel in zijn verslag. Het was Assorgia die Nagel als formateur had gevraagd.

Chaos

Hoe kan het zo misgaan in Den Helder? Waarom typeert Milo Schoenmaker (burgemeester van Gouda) in 2011 in zijn proefschrift over bestuurlijke chaos de marinestad als een van de negen probleemgemeenten in Nederland?

Meer helderheid daarover kan publicist dr. Chris Aalberts verschaffen. Hij woonde tot zijn twintigste in Den Helder en volgt de politiek in de marinestad al jaren. Vorig jaar interviewde Aalberts zo’n 25 sleutelfiguren uit de Helderse politiek. De afgelopen maanden publiceerde Aalberts, docent politieke communicatie aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam, op de website ThePostOnline (TPO) tientallen artikelen over de „bizarre chaos” in Den Helder. „Ik houd me aan de feiten, al laat ik soms ook mijn mening doorklinken. Het zijn publicaties met een Aalbertssausje.” Binnen een jaar wil hij een boek over zijn bevindingen publiceren. Werktitel: ”Populisten aan Zee”.

Zo’n populist in Den Helder is, stelt Aalberts, pizzeria-uitbater Carlo Assorgia. Hij is fractievoorzitter van Beter voor Den Helder. Die partij kwam bij de gemeenteraadsverkiezingen in maart met 6 van de 31 zetels als grootste uit de bus. Beter voor Den Helder is een in 2015 ontstane afsplitsing van de Stadspartij, die in 2014 11 zetels scoorde.

„Typerend is de manier van denken van Assorgia in een discussie over verkeersdrukte in Den Helder. Vaak staan de wegen vast met auto’s die op weg zijn naar de haven, om daar de boot naar Texel te nemen. In de Helderse politiek gingen stemmen op om de veerhaven te verplaatsen, zodat het minder druk wordt in de stad. Maar zo’n verplaatsing, met financiële steun uit Den Haag, is geen haalbare kaart. Veel te duur. Wat zegt Assorgia in een gesprek met mij? „Om de druk op Den Haag op te voeren, gaan we drie dagen lang de wegen in Den Helder versperren.” Tja, denk ik dan, is dit een grap? Doe een serieus voorstel in de raad.”

Ook het feit dat Assorgia onlangs achter de rug om van toenmalig formateur Nagel een college met onder meer PVV en CU op poten wilde zetten, getuigt van „onbenulligheid en stompzinnigheid”, analyseert Aalberts. „Wie vertrouwt deze man nog?”

Stadhuis

De al jaren voortwoekerende onrust in de Helderse politiek is voor een belangrijk deel te wijten aan onvrede rond stadsvernieuwingsprojecten, benadrukt Aalberts. Grofweg gezegd staan daarbij landelijke, gevestigde partijen (zoals VVD, CDA, PvdA en D66) tegenover lokale partijen zoals Beter voor Den Helder.

Een van de grootste splijtzwammen in de marinestad is het stadhuis. Landelijke partijen beijveren zich al jaren voor nieuwbouw. Lokale partijen willen renovatie. Een nieuw stadhuis in Den Helder lijkt van de baan. Gemeenteambtenaren moeten binnenkort verhuizen van een uitgeleefd voormalig bejaardentehuis naar een voormalig Rabobankpand.

Pijnpunt is dat lokale partijen niet inzien of niet willen inzien dat de invloed van de gemeenteraad vaak beperkt is, zegt Aalberts. Neem discussies rond het ziekenhuis in de marinestad. „Door een fusie met het Alkmaarse ziekenhuis wordt het Helderse hospitaal naar verwachting afgeslankt. De gedachte achter de fusie was dat voor veel patiënten in de regio Noord-Holland aanrijtijden korter worden. Met name lokale partijen verzetten zich tegen de afname van het aantal behandelmogelijkheden in Den Helder. Maar de gemeenteraad heeft over dit soort fusies in de zorgwereld weinig te vertellen.”

Infuus

Groen en geel ergeren de lokale partijen zich ook aan bijvoorbeeld het optreden van projectbureau Zeestad. Die organisatie, waarvan de gemeente Den Helder en de provincie Noord-Holland elk voor 50 procent aandeelhouder zijn, is verantwoordelijk voor de stadsvernieuwing. „Zeestad opereert onafhankelijk. De raad heeft Zeestad in 2006 nu eenmaal een soort vrijbrief gegeven. Anders dan de gemeente valt Zeestad niet onder de Wet openbaarheid van bestuur. Dat houdt bijvoorbeeld in dat het projectbureau geen document hoeft openbaar te maken dat meer helderheid geeft over een tekort van een half miljoen euro bij de schouwburg.”

Voormalig PvdA-raadslid Andries Pruiksma toonde zich vorig jaar juist positief over Zeestad. Hij zei in het Noordhollands Dagblad de slagvaardigheid van het projectbureau een verademing te vinden.

Soortgelijke tweespalt tussen lokale en landelijke partijen doet zich voor in twistgesprekken over het havenbedrijf Port of Den Helder. Dat havenbedrijf opereert tamelijk zelfstandig, maar ligt wel aan het infuus van de gemeente. Vorige week nog vroeg het bedrijf met spoed 7 miljoen euro extra.

Mooie posten

Lokale partijen klagen dat de gemeente Den Helder „de pinautomaat van het havenbedrijf is”, zegt Aalberts, en verder weinig in de melk te brokkelen heeft. En ze verwijten gevestigde partijen dat die hun eigen mensen mooie posten gunnen binnen bijvoorbeeld Zeestad en het havenbedrijf. In Den Helder gebruiken politici van lokale partijen dan ook vaak het woord ”partijkartel”, legt Aalberts uit. Een term die Thierry Baudet van Forum voor Democratie vaak in de mond neemt.

Hoewel Aalberts meer waardering heeft voor de landelijke partijen in de Helderse raad dan voor de lokale kan hij ergens de onvrede onder lokalo’s wel begrijpen. „Neem de afslanking van het ziekenhuis in Den Helder. Veel inwoners van de stad gaat dat aan het hart. De landelijke partijen in de raad moeten zich er niet te gemakkelijk bij neerleggen dat ze op dit dossier geen invloed kunnen uitoefenen. Ze zouden zich meer moeten beijveren voor instandhouding van medische voorzieningen in de stad.”

Verdachtmakingen

Rel op rel plaagt Den Helder. Het regent partijafsplitsingen. Ook ruimden de afgelopen decennia tientallen wethouders voortijdig het veld. Zo moest wethouder Geurt Visser van de Stadspartij in 2015 opstappen. De man stuurde seksueel getinte appjes naar vrouwelijke collega’s. Visser richtte een eigen partij op: Gemeentebelangen Den Helder. Die haalde in maart 1 zetel. Visser zit nu in de raad.

Funest voor de verhoudingen in Helderse politiek is een reeks aan roddels en verdachtmakingen, benadrukt Aalberts. Diverse lokale partijen, Beter voor Den Helder voorop, pruimen bijvoorbeeld VVD-burgemeester Koen Schuiling niet.

Schuiling, sinds 2010 aan het roer in de marinestad, zou landelijke partijen in de raad voortrekken. De burgemeester zou in de affaire rond de appende wethouder Geurt Visser bevooroordeeld zijn geweest. Aalberts: „Over Geurt Visser maakte onderzoeker Cees Versteeden een belastend rapport. Beter voor Den Helder beweert dat Versteeden niet objectief is, omdat hij in het verleden samen met burgemeester Schuiling een boek schreef. Maar dat verhaal van Beter voor Den Helder is zwartmakerij. De werkelijkheid is dat Versteeden en Schuiling beiden slechts een bijdrage leverden aan een bundel met veel meer artikelen. Uit niets blijkt dat burgemeester Schuiling het onderzoek naar Visser heeft gemanipuleerd.”

Olifantenhuid

Intussen sleept de formatie in Den Helder zich voort. Sinds vorige week woensdag proberen Beter voor Den Helder en CDA een coalitie te vormen met VVD, Seniorenpartij, Stadspartij, ChristenUnie en PvdA. Zo’n college heeft een ruime meerderheid in de raad.

Aalberts heeft een hard hoofd in de jongste formatiepoging. Heet hangijzer is onder meer deelname van de Seniorenpartij. Voorman van die partij is Remco Duijnker, beoogd wethouderskandidaat. Als ambtenaar had hij in het verleden een arbeidsconflict met de gemeente Den Helder en lag hij overhoop met burgemeester Schuiling. „Ik zie nog niet gebeuren dat burgemeester Schuiling en Duijnker gaan samenwerken.”

Aalberts waardeert de burgemeester van Den Helder. „Ja, die man heeft zeker een olifantenhuid. Hij is een beetje stug, maar ook vriendelijk en humoristisch. Als lokale partijen hem werkelijk op onoorbaar gedrag hadden kunnen betrappen, hadden ze hem rauw gelust. De aversie tegen de burgemeester beperkt zich vooral tot een paar politici. Op straat in Den Helder hoor je nauwelijks kritiek op de burgemeester.”

„We vechten tegen degradatie”

„De Helderse politiek kan niet trots zijn op de afgelopen vier jaar. Ik steek ook de hand in eigen boezem.” Dat zegt voorman Carlo Assorgia van Beter voor Den Helder (BvDH), met 6 van de 31 zetels de grootste partij in de marinestad.

Is de Helderse politiek een slangenkuil?

„Nee. Den Helder is een krimpgemeente. We kampen met vergrijzing en leegloop. Talentvolle studenten trekken naar Amsterdam. Naar verhouding hebben veel jongeren jeugdzorg nodig. We vechten als het ware tegen degradatie.”

De voormalige formateur Jan Nagel is woedend dat u achter zijn rug om een college probeerde te smeden.

„Ik zie dat anders. Ik heb Nagel van meet af aan laten weten dat zijn ideeën voor een college mij niet zo aanspraken. Ik heb in het geheim gesprekken gevoerd met andere collegekandidaten. Dat hoort erbij in de politiek. Nagel is zelf bij heel wat politieke akkefietjes betrokken geweest. Hij legt de schuld altijd bij een ander.”

Publicist dr. Chris Aalberts stelt dat het u ontbreekt aan concrete voorstellen. Hij vindt u een populist die roept dat Den Helder drie dagen moet worden geblokkeerd om zo aandacht te vragen voor verkeersdrukte.

„Aalberts snapt niks van de Helderse politiek. Het zou namelijk best kunnen dat onze inwoners wel degelijk wegen in Den Helder gaan blokkeren om het probleem van de verstopte wegen op de kaart te zetten. De Helderse politiek praat al dertig jaar over verkeersoverlast. Burgers zijn het zat. Ik ben oplossingsgericht ingesteld.”

Uw partij wilde in het verleden af van VVD-burgemeester Schuiling. Nu is het plan om met hem samen te werken in een college. Komt dat goed?

„Een burgemeester moet boven de partijen staan. We hebben Schuiling rond het vertrek van wethouder Geurt Visser inderdaad bekritiseerd. Door Cees Versteeden aan te trekken als onderzoeker, wekte de burgemeester de schijn van belangenverstrengeling. Beiden werkten immers samen aan één boek. Schuiling had moet beseffen dat in de politiek alles onder een vergrootglas ligt.

Ik kijk niet naar gisteren, maar naar morgen. We vinden dat de burgemeester beter dan nu voor Den Helder in Den Haag moet lobbyen. Daar willen we hem op een zakelijke en professionele manier op afrekenen. Dat beoogd wethouder Duijnker van de Seniorenpartij voorheen een arbeidsconflict had met de gemeente Den Helder en met de burgemeester, hoeft geen probleem te zijn. Duijnker kreeg jarenlang van zijn werkgever positieve beoordelingen. Binnen een college moeten mensen op een volwassen manier met elkaar omgaan. Het is geen kinderspeeltuin.

De nieuwe, beoogde coalitie heeft ruime steun in de raad. Landelijke en politieke partijen zijn naar elkaar toegegroeid. Beide vinden dat de raad meer greep moet krijgen op bijvoorbeeld het havenbedrijf, dat nu weer voor de komende jaren tientallen miljoenen van de gemeente vraagt. We moeten zuinig met belastinggeld omspringen.”

„ChristenUnie Den Helder is bozeburgerpartij”

Kritisch is dr. Chris Aalberts, kenner van de politiek in Den Helder, over de ChristenUnie. Die overwoog recent met onder meer nieuwkomer PVV in een college te stappen. Zo’n college is weer van de baan. Al acht Aalberts het mogelijk dat de volgelingen van Wilders ten lange leste toch nog samen optrekken met onder meer de CU. „Ik zie de CU in Den Helder niet zozeer als christelijke, maar meer als bozeburgerspartij. Ik heb er geen hoge pet van op. Vooral fractievoorzitter Tjitske Biersteker, al jarenlang raadslid, heeft binnen die partij de macht. Ik verbaas me erover dat zij kennelijk bereid is de PVV legitimiteit te geven. Als de PVV toch nog mag aanschuiven in een college, zie ik al vijf gepantserde wagens naar Den Helder rijden. Een groot mediacircus met Wilders en de Helderse PVV-wethouder in het middelpunt.”

CU-fractievoorzitter Biersteker wijst de kritiek van Aalberts de hand. „Ik heb me nog nooit voor mijn christelijke afkomst geschaamd. Wij zijn in Den Helder gegroeid van één naar twee zetels. Dat zegt mij meer dan de opmerkingen van Aalberts. Die zegt over vrijwel geen enkele politieke partij iets positiefs.

Ik denk niet dat lokale partijen in Den Helder ver beneden peil presteren. We zijn een bijzondere stad. Vergelijk ons met Rotterdam. Ook ons stadshart is zwaar gebombardeerd in de Tweede Wereldoorlog. De ziel ging eruit. Het kost Den Helder veel moeite om erbovenop te komen. Hier heerst nogal eens armoede. De politieke stijl, de volksaard, is hier stoer en robuust. Maar dat heeft niets met het niveau van politiek bedrijven te maken.”

Twaalf partijen in Den Helder

De 31 zetels in de gemeenteraad van Den Helder (ongeveer 55.000 inwoners) zijn verdeeld over 12 partijen.

Beter voor Den Helder: 6

CDA: 5

VVD: 4

PVV: 3

D66: 2

Seniorenpartij: 2

Stadspartij Den Helder: 2

CU: 2

PvdA: 2

GroenLinks: 1

Behoorlijk Bestuur: 1

Gemeentebelangen Den Helder: 1