Tegelijk vergeten veel mensen in Nederland en Europa de bijdrage van het christendom aan de vorming van onze cultuur en maatschappij. De samenleving is losgeraakt van haar morele bronnen en van haar culturele wortels. Als het christelijke verleden ter sprake komt, is de toon vaak smalend.

Nog problematischer wordt het wanneer zelfs christenen niet meer weten hoe belangrijk het christelijke verhaal is geweest voor het ontstaan van allerlei maatschappelijke instituten en verworvenheden. Als wij meegaan in het vergeten, wie zal de christelijke bronnen van onze cultuur dan ter sprake brengen?

Advent is een tijd om ons verlangen naar de Koning der koningen te oefenen, maar niet alleen in muziek en aanbidding, in kerk of binnenkamer. Ook oefening van ons denken is nodig. Gods rijk en Gods Koning zullen komen – maar christenen moeten zich blijven realiseren hoe dat goede nieuws van de komende Koning bij kan dragen aan de vorming van onze cultuur en maatschappij. Kijk maar hoe belangrijk die Koning al geweest is voor onze Nederlands en Europese samenleving.

Advent betekent erkennen dat wij die Koning nodig hebben. Onder ons geldt: macht corrumpeert. Wij verwachten een volmaakte priester-koning, maar aardse koningen stellen altijd teleur. Het is niet voor niets dat er in het Oude Testament altijd èn koningen, èn priesters, èn profeten waren. Daarom past het bij die komende Koning dat er in onze maatschappij een scheiding van de machten is: een wetgevende, een handhavende en een rechtsprekende macht. Het is goed dat er een scheiding is van kerk en staat, of een vrije pers als tegenstem van de macht. En terecht heeft iedere verdachte recht op een advocaat en op een eerlijk proces.

Mensen worden zomaar intolerant of zaaien verdeeldheid. Deze Koning werkt aan één nieuwe mensheid die bestaat in Hem, de laatste Adam. Hij herstelt relaties en sticht gemeenschap. Hij leert ons ook geduld en tolerantie. Tot Zijn komst en tot de oogst groeien onkruid en goed zaad naast elkaar in de wereld. Wij kennen het hart niet. Uitzien naar Zijn komst betekent dat we ons tot die tijd oefenen in tolerantie en verdraagzaamheid. Daarbij hoort dat er vrijheid is voor het geweten en voor het denken, maar ook dat onze privacy beschermd wordt. Verlangen naar die Koning betekent verder dat nationale en culturele verschillen niet het laatste woord hebben. Daarom is het goed om te leren ons leven te delen, gastvrij en kwetsbaar te zijn.

Hij brengt de veiligheid die wij niet kunnen maken. Die Koning leert ons loslaten en leven met het onvolmaakte. Er blijven risico’s die wij niet kunnen voorkomen. Daarom is het goed als we elkaar blijven leren van veiligheid geen afgod te maken.

Daarom verwachten we die Koning. Gods liefde drijft Hem. Hij leed om ons te veranderen van zondige in liefdevolle mensen. Hij stierf voor onze zonde om dood en duivel te overwinnen. Zijn komst geeft hoop en ruimte om het onvolkomene van ons huidige leven onder ogen te zien en te verduren. Het is goed je te oefenen om te denken: „Als ik morgen neergeschoten word door een terrorist, vergaat de wereld niet. Gods Koning komt en ik zal opstaan uit de dood.”

Zoveel belangrijke verworvenheden in onze maatschappij zijn direct of indirect verbonden met de komst van Jezus Christus. Advent 2015 is een tijd om dat opnieuw te bedenken. Immers, als christenen niet met hun leven iets hiervan laten zien, is dan het zout niet waardeloos geworden?

De auteur is universitair docent systematische theologie aan de Theologische Universiteit Kampen. Hij schrijft dit artikel als lid van de gezamenlijke onderzoeksgroep BEST (Biblical Exegesis and Systematic Theology) van de Theologische Universiteiten in Apeldoorn en Kampen.