Daf – bij het horen van dat woord denken Nederlanders allereerst aan het bekende automerk. In Iran staat ”daf” voor een muziekinstrument, de handdrum. Hij heeft een rond, houten frame, waarover een dierenhuid is gespannen. In het frame zijn zo’n 300 ringen aangebracht. Bij het spelen houd je de daf naast je schouder, en trommel je met de hand of vingers op het vlies. Het geluid doet sterk denken aan dat van het Afrikaanse slaginstrument djembé.

Mehdi gaf les op een muziekschool in Iran, tot hij een paar jaar geleden naar Nederland kwam. Tegenwoordig bespeelt hij zijn instrument tijdens kerkdiensten in Apeldoorn, Amsterdam of Almere. Samen met zijn vriendin Rana, die ook haar wortels in Iran heeft, speelt en zingt hij graag. „We zijn blij dat we in Nederland christelijke mensen kunnen ontmoeten”, zegt Mehdi. „Ik kan nu in een kerk spelen. Voor God muziek maken vind ik het belangrijkste. Hem eer je met je liederen.”

Twee weken geleden speelden ze tijdens een dienst in Tilburg, zegt Rana. „De mensen vonden het heel erg leuk. Ze hebben de koorgroep van de Koreskerk gevraagd om nog een keer te komen en voor God te zingen en te spelen.”

Het tweetal heeft allerlei liedjes over Bijbelse thema’s gemaakt, zegt Rana, die het gesprek vertaalt. „Mijn zus is schrijfster, ze heeft ons geholpen. In Iran heeft ze boeken geschreven over vrouwen­rechten en het trouwen van minderjarige kinderen.”

Mehdi en Rana maakten ook een cd met liederen over het kerstfeest. Zelf schreven ze de teksten, en bedachten er een melodietje bij. Rana vertaalt een lied, gemaakt door de predikant van hun gemeente:

„God komt, de Redder komt,

het Woord komt, het Goede Nieuws komt.

Jezus komt, de Stem van God komt,

het Goede Nieuws komt.

De Herder, de aardige Herder komt,

het eeuwige leven komt.

Halleluja: God komt.”

Mehdi begon al vroeg met muziek maken. De daf kreeg hij cadeau van een vriendje, toen hij ongeveer tien jaar oud was. „Ik had tegen hem gezegd dat ik de daf zo’n mooi instrument vind. Toen heeft hij mij de daf cadeau gedaan. Eén keer per twee weken gaf hij mij les, zodat ik erop leerde spelen. En na een paar maanden ben ik naar de muziekschool gegaan.”

Wie daf speelt, gaat vanzelf meebewegen: je kunt niet stil blijven zitten. Het instrument heeft drie basisslagen, legt Mehdi uit. Hij demonstreert hoe de houding van de vingers de klank bepaalt: vingers dicht, vingers open, slaan met de vlakke hand, slaan met de vingertoppen, strijken. Met je hand kun je de echo onderbreken. Vooral de slag met twee handen veroorzaakt een enorm geroffel.

Naast het slaan met de handen kun je de daf ook op en neer bewegen. Dan gaan de 300 metalen ringetjes in het houten frame meedoen.

Mehdi heeft twee exemplaren van het instrument: één van kunststof en één van hout. In prijs verschillen ze niet zo veel: beide kosten rond de 100 euro. Maar vanwege de weersomstandigheden –„in Nederland regent het altijd”– voldoet het kunststofframe hier beter. De houten daf moet je bewaren bij een stabiele temperatuur en luchtvochtigheidsgraad.

Zelf proberen

Op de muziekschool in Shiraz had Mehdi een lespraktijk met veel leerlingen. Aan hen gaf hij les op daf en ”tanbur”, een traditioneel snaarinstrument, dat hij ook tot in de finesses beheerst. Mehdi bezit een muziekvakdiploma dat door de Werelderfgoedorganisatie Unesco is erkend. „Daf en tanbur zijn heel speciale instrumenten met een eeuwenoude geschiedenis”, legt hij uit. „Ze komen al in de Bijbel voor, bijvoorbeeld in Psalm 149 en Psalm 150.” De instrumenten hebben een eigen notatiesysteem, dat verschilt van het westerse. „Muziek heeft geen eindpunt”, glimlacht hij. „Je kunt er altijd in verder: het is als een zee. In Iran speelde ik vaak met groepen van drie of vier musici, of met grotere orkesten.”

In Nederland zijn Mehdi en Rana op een christelijke school geweest om een presentatie over de daf te houden. „De kinderen vonden het geweldig leuk”, zegt Mehdi. „Het instrument was totaal nieuw voor hen. Ze hadden nog nooit zoiets gezien. Ze vonden het geluid lijken op een drum en mochten het instrument ook zelf proberen.”

Afgelopen winter was Mehdi te gast op een scoutingclub in Apeldoorn. „Op een heel koude winterdag heb ik vier uur achter elkaar gespeeld, terwijl de kinderen van de scoutingclub op het ritme liepen. Dat was prachtig.”

Daf

De ”daf” is een Perzische handdrum die wordt gebruikt in de Iraanse klassieke en volksmuziek. Het frame is gemaakt van hardhout. Aan de binnenzijde zitten een kleine 300 metalen ringetjes. Het membraan is vaak van geitenleer. De daf wordt bespeeld in landen als Pakistan, Turkije, Armenië en Koerdistan. De speler houdt de daf naast zijn schouder, en maakt de klank door met de hand en vingers op het membraan te trommelen. Een daf kost rond de 100 euro, maar in Nederland is het instrument amper verkrijgbaar.

Bijzondere instrumenten

In een vierdelige zomerserie in de krant staan bijzondere muziekinstrumenten en hun bespelers centraal. Vandaag: Mehdi en zijn daf.