Dr. Van Ekris was vrijdagmiddag een van de sprekers op een symposium aan de Christelijke Hogeschool Ede (CHE) over de zoektocht naar heiligheid in de Bijbel, in de praktijk en in de cultuur van vandaag.

Het „nieuwe speelveld” in onze cultuur houdt in dat er meer ruimte ontstaat voor publieke theologie om zo het heilige op het spoor te komen, zei dr. Van Ekris. Het heilige dient zich meestal niet aan waar je het zou verwachten, zo waarschuwde hij zijn publiek.

„Het heilige is niet iets wat je bij wijze van spreken met een theologische detector kunt opsporen en aanwijzen. Het is net als bij Abraham een stem die ons wegroept uit het bekende veilige bestaan. Het heilige is eerder iets wat ons onrustig maakt, ontregelt of onderbreekt. Misschien zit het ook wel in de twijfel.”

In de publieke ruimte ziet de theoloog en aankomend scriba van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN) weinig twijfel. „Ik zie spandoeken waar zonder twijfel sterke meningen worden uitgedragen, maar, zo vraag ik mij af, kun je je dan nog laten onderbreken? Niet dat de twijfel heilig is, maar er ontstaat een barst waardoor er ruimte ontstaat om Gods stem te horen.”

Leviticus

Drs. Cees Stavleu, docent Oude Testament aan de CHE, nam de aanwezigen mee in de betekenis van heiligheid in het boek Leviticus. Heiligheid begint volgens hem met de intense ervaring van de heiligheid van God. „Op de berg Sinaï openbaart God Zich aan Zijn volk met zware donderslagen, bliksemschichten en bazuingeschal, waardoor het volk beeft van vrees en schrik en op afstand blijft staan. Deze ervaring was te intens, zodat het volk vroeg of Mozes wilde bemiddelen tussen God en hen.”

Deze intense ervaring van de heiligheid van God is volgens Stavleu van grote betekenis in de Bijbel. „Die zorgt voor ontzag en voor verlamming. De ervaring van Gods grootheid is zo groot en zo intens dat de goden uit Egypte in het niet vallen. Het gevolg is dus levensheiliging. Tegen die verlamming zijn er voorschriften, rituelen en heilige ruimten nodig, om de ontmoeting met God te bemiddelen.”

Nieuws in beeld

Op de Christelijke Hogeschool Ede had vrijdag het symposium ”Heilige impulsen” plaats. In een van de workshops, met theoloog en musicus Bart Visser, ging het over de relatie tussen heiligheid en worshipmuziek. beeld Niek Stam

Op de Christelijke Hogeschool Ede had vrijdag het symposium ”Heilige impulsen” plaats. In een van de workshops, met theoloog en musicus Bart Visser, ging het over de relatie tussen heiligheid en worshipmuziek. beeld Niek Stam

Aantekeningen maken op een tablet. beeld Niek Stam

Bezoekers in gesprek. beeld Niek Stam

Op de Christelijke Hogeschool Ede had vrijdag het symposium ”Heilige impulsen” plaats. In een van de workshops, met theoloog en musicus Bart Visser, ging het over de relatie tussen heiligheid en worshipmuziek. beeld Niek Stam

Bezoekers van het symposium gaan met elkaar in gesprek. Links ds. Willem Jan de Hek, die een workshop verzorgde. beeld Niek Stam

Bezoekers van het symposium in gesprek met elkaar. Rechts studentenpastor Nico van der Voet. beeld Niek Stam

Op de Christelijke Hogeschool Ede had vrijdag het symposium ”Heilige impulsen” plaats. beeld Niek Stam

Voor Israël bemiddelden de tempel en de tempeldienst van de priesters tussen God en het volk. Ondanks dat de Schriften in Christus vervuld zijn, zit hier voor de kerk van nu nog veel waardevols in, meent Stavleu. „Het sabbatsgebod leert ons dat van een rustdag meer zegen te verwachten is dan van altijd maar doorwerken. Het is ook goed dat geloofsgemeenschappen net als de priesters in het Oude Testament een professional in dienst hebben die het volk helpt om Gods wil voor te leven en te verstaan.”

Tot slot moet, net als in de tabernakel en later de tempel, de heiligheid en majesteit van God een plek krijgen in de liturgie, vervolgde Stavleu. „In onze protestantse traditie staan het Woord en het spreken centraal. Het is denk ik goed als we ook ruimte maken voor stilte.”

Poëtische taal

Dichteres Mieke van Zonneveld dacht na over de relatie tussen het heilige en taal. Als kind voelde ze al heel snel dat er in de kerk een heel ander soort taal werd gebruikt dan op school. „Aap, noot, mies is iets anders dan „die galmt door gans Jeruzalem”. Ook Bijbelse taal is poëtische taal, al kende ik dat woord natuurlijk nog niet als kind, maar de ervaring van de Bijbelse taal was wel voelbaar. Als Jesaja zegt: „Waarheid is uit mijn mond uitgegaan”, dan klinkt dat heel anders dan: „Wat ik zeg, klopt.” Poëtische taal geeft de taal kracht. Als je de platte taal zou gebruiken, dan is het niet meer de Heilige Die spreekt, maar gewoon iemand op straat.”

Poëzie leent zich volgens de dichteres dan ook het beste om over het heilige te spreken. Van Zonneveld: „Poëzie lijkt op de tempel: vorm en inhoud vallen samen en ze geeft ruimte aan datgene wat we niet goed kunnen begrijpen. Ze boezemt net als het heilige ontzag in en confronteert onszelf met onze nietigheid. Net als het heilige spreekt poëzie eerst het hart en dan pas het hoofd aan.”

Generatie Z

Dr. Jan Martijn Abrahamse, docent systematische theologie aan de CHE, geeft leiding aan het lectoraat over heiligheid. Hij legde in een slotbeschouwing de vinger bij een trend waarin generatie Z (geboren tussen 1997 en 2012) meer open lijkt te staan voor het heilige dan eerdere generaties.

Hij refereerde aan een rondgang van de niet-gelovige Britse schrijfster Lamorna Ash langs religieuze plekken in Groot- Brittannië. Ze vertelde een verhaal over Max die christen was geworden, omdat hij sterk verlangde naar een ervaring van heel worden. De schrijfster spreekt volgens Abrahamse zelf ook over dit verlangen als ze op het eiland Iona wordt geconfronteerd met haar eigen levensstijl van roken, drinken en een gebroken dag-en-nachtritme.

Abrahamse haalde Jesaja 6:13 aan, waar wordt gesproken over een overgebleven stronk die heilig zaad zal zijn. „In een lege en kaalgeslagen cultuur komt er weer wat groens op. In generatie Z wordt iets doorbroken. We weten nog niet wat het betekent, maar ik wil er wel gevoelig en opmerkzaam voor zijn.”