Dat zei prof. dr. Joep de Hart, bijzonder hoogleraar kerk en wereld aan de Protestantse Theologische Universiteit (PThU) dinsdagmiddag in Groningen. Prof. De Hart sprak ter gelegenheid van de viering van de twaalfde dies natalis (de verjaardag) van de PThU.

De cijfers liegen er volgens prof. De Hart overigens niet om. „Enquêtes laten zien dat zes op de tien Nederlanders weinig vertrouwen hebben in de kerk. Driekwart geeft aan dat de kerk niet in staat is om antwoorden te geven op belangrijke spirituele vragen. De kerk sluit niet of nauwelijks aan op hun levensvisie.”

Hoe kan dat wat ons drijft relevant blijven voor de huidige wereld? „In de jaren zestig verschenen er gitaren in de kerk, goed bedoeld, maar het werkte niet.” Wat werkt dan wel? Fatalisme in ieder geval niet, aldus de bijzonder hoogleraar. „Fatalisme is geen christelijke deugd. Christenen leven vanuit de hoop.”

Ondanks alle cijfers is het volgens prof. De Hart niet allemaal kommer en kwel. „Als in de loop van de middag de kerken als bij toverslag zouden verdwijnen uit ons land, dan komt vanavond een groot deel van het verenigingsleven tot stilstand. Kerkleden zijn beduidend actiever in vrijwilligerswerk, mantelzorg of ideële organisaties. Het is niet zozeer een probleem van relevantie, maar een probleem van binding.”

Daarnaast moet volgens de bijzonder hoogleraar niet alleen gekeken worden naar de dalende cijfers. Tegenover de leegloop van traditionele kerken staat ook de opkomst van migrantenkerken die veelal onder de radar blijven.

Divers

Hoe denken jonge theologen over de toekomst van de theoloog? Cleopas Takavada, afkomstig uit Zimbabwe, vindt dat theologen zich meer moeten richten op wat er op het zuidelijk halfrond gebeurt. „We zien dat het christendom op het noordelijk halfrond minder wordt maar op het zuidelijk halfrond juist in opkomst is. Het is daarom wijs om je daarop te focussen.”

Ds. Tirtsa Liefting, afgelopen zomer afgestudeerd, wijst in eenzelfde richting. „De theoloog van de toekomst zal diverser moeten zijn. Hij of zij zal open moeten staan voor de verschillende bijdragen van de wereldwijde kerk. Als westerse theoloog moet ik mijzelf er steeds weer aan herinneren dat ik een boel mis van wat in andere delen van de wereld aan de gang is.”

Wijsheid

De rector van de Protestantse Theologische Universiteit, prof. dr. Mechteld Jansen, legde in haar bijdrage de vinger bij de taak van theologie als zoektocht naar wijsheid. Geïnspireerd door vrouwe wijsheid uit het Bijbelboek Spreuken deed prof. Jansen een oproep tot een zoektocht naar wijsheid. „Wijsheid wordt nogal eens voorgesteld als een koel begrip: afstandelijk en reflectief. Deze tekst laat juist zien dat het een warm begrip is: vol passie en vol geroep. Ze verzet zich hevig tegen dwazen en dwaasheid. De Bijbel is vol van geroep. In het lijden, de verwondering, de overwinning, de angst en in geloof. Theologie zoekt wijsheid in verbondenheid met alles waar we om roepen.”

Wijsheid, zo benadrukte de rector, verschijnt vaak door mislukkingen heen. „Het verbaast mij eigenlijk dat wij nauwelijks een theologie van de mislukking hebben. Het zou goed zijn als we meer zouden nadenken hoe mislukkingen ons helpen om te reflecteren op de vraag wie God is. Ik geloof ook dat dit een punt is waar theologie iets bij te dragen heeft in het publieke gesprek over hoe we onze samenleving leefbaar houden.”