Prof. Barentsen neemt afscheid van ETF Leuven: Kerkelijk leiderschap moet kwetsbaar zijn
De kerk staat niet meer in het centrum van de maatschappij. Dat heeft gevolgen voor hoe kerkleiders moeten optreden, betoogt prof. Jack Barentsen. Vrijdagavond nam hij afscheid als hoogleraar in Leuven.
Prof. Barentsen (66) is van oorsprong een gereformeerde jongen. Hij vertrok in 1977 naar Amerika om er te studeren, onder meer aan het baptistische Grace Theological Seminary. Ook studeerde hij een jaar in Parijs, bij de postmodernistische filosoof Jacques Derrida. Elf jaar na zijn vertrek keerde hij terug in Nederland, samen met zijn vrouw Patricia, die hij in Amerika had leren kennen.
Ze streken neer in Limburgs Landgraaf, als kerkplanter namens een Amerikaanse zendingsorganisatie. Vijf jaar later aanvaardde Barentsen de opdracht om de evangelische gemeente Maastricht, die in een crisis was geraakt, uit het slop te trekken. Momenteel is Barentsen, woonachtig in Houten, lid van baptistengemeente De Rank in Vianen.
Sinds 2001 werkt de voormalige kerkplanter aan de Evangelische Theologische Faculteit (ETF) Leuven, waar hij in 2010 promoveerde op leiderschap in de gemeenten van Korinthe en Efeze. Vrijdagavond hield Barentsen zijn afscheidslezing als hoogleraar praktische theologie, een titel die hij sinds 2018 draagt.
Waar ging uw afscheidslezing over?
„We denken als kerken nog te veel vanuit een plek in het centrum van de maatschappij, terwijl we inmiddels al lang in de marge daarvan verkeren. Dat heeft gevolgen voor kerkelijk leiderschap. Daarbij keek ik in mijn lezing eerst naar de Drie-eenheid. De kerk neemt immers deel aan de missie van God.
In de Bijbel brengt God heil met het oog op de marge. Zo verlost Hij een klein nomadenvolk uit Egypte. En wat is er meer marginaal dan het kruis van Jezus? Daarnaast is Gods missie zelfopofferend, wat blijkt in de menswording van Gods Zoon. Ten derde zien we dat de Heilige Geest diversiteit aan geestelijke gaven bekrachtigt. Verder is het belangrijk om te beseffen dat we als mensen verbonden zijn met anderen.
Kerken moeten daarom niet zozeer zichzelf naar buiten toe krachtig beschermen. Leiderschap moet kwetsbaar zijn. Dat betekent: veilige plaatsen scheppen voor het gesprek, bouwen aan de gemeenschap en leren om sámen te leren.”
U vreest dat kerken te zeker zijn van hun standpunt en daardoor dominant overkomen. Maar anderzijds is er dan het gevaar dat niemand meer precies kan weten wat de Bijbel ons zegt.
„Dat klopt, je moet je traditie ook niet overboord gooien. Maar het is belangrijk dat je als lokale gemeenschap in deze tijd op zoek gaat naar antwoorden. God heeft ons aan elkaar gegeven. Dat heeft niet alleen te maken met je Schriftvisie, maar ook met je mensbeeld: wat kunnen wij weten?
Daarmee bedoel ik niet dat je mag twijfelen aan wonderen of aan Jezus’ opstanding. Maar kennis ontstaat wel in context. Het is een moderne gedachte dat je door rationeel onderzoek tot absolute zekerheid kunt komen. Paulus zegt in 1 Korinthe 13 dat we nu nog duister zien.
Sommige kerken beginnen niet aan het gesprek over bijvoorbeeld de vrouw in het ambt of homoseksualiteit, ik denk omdat ze het te bedreigend vinden. De ETF Leuven doet bewust geen uitspraak over deze thema’s, omdat er ruimte moet blijven om die standpunten Bijbels te onderzoeken.
Vroeger dacht ik dat de visie van mijn kerk toch wel ongeveer was hoe God het Zelf zag. Maar er is geen mens die zo boven de wereld staat en weet hoe het allemaal echt zit.”
