Kalesnikava is eerder deze maand onderscheiden met de Duitse Günter Wallraff-prijs voor persvrijheid en mensenrechten. Voor de Duitse schrijver en journalist Wallraff was Kalesnikava’s „dramatische actie een radicale uitdrukking van solidariteit” en een van de redenen haar met deze prijs te eren.

Kalesnikava kon de prijs niet in ontvangst nemen, omdat ze nog altijd gevangen zit „onder de meest gruwelijke omstandigheden”, zoals Wallraff in zijn lofrede benadrukte. „Een cel van 4 vierkante meter. Geen zonlicht. Eenzame opsluiting die erop gericht is haar wil te breken, een voorbeeld te stellen.”

Neergesabeld

Kalesnikawa stond in 2020 Svetlana Tichanovskaja in de verkiezingsstrijd terzijde toen die het opnam tegen zittend president Aleksandr Loekasjenko, die het land sinds 1994 met harde hand regeert. Tichanovskaja was de enige tegenkandidaat van Loekasjenko. Zij stortte zich in de verkiezingsstrijd nadat haar echtgenoot van deelname was uitgesloten.

Op de verkiezingsdag –9 augustus 2020– sprak Loekasjenko dreigementen uit tegen ieder die zou proberen de regering omver te werpen. Toen zich in de exitpoll een overweldigende meerderheid voor Loekasjenko aftekende, weigerden velen dat te geloven op grond van waarnemingen bij de stembureaus. Toen de kiescommissie Loekasjenko met 80 procent van de stemmen tot winnaar uitriep, braken protesten uit die meedogenloos werden neergesabeld.

Volgens Wallraff zitten op dit moment in Wit-Rusland niet minder dan 1200 à 1300 burgers opgesloten, onder wie dus Kalesnikava. Zij werd in september 2020 door gemaskerde mannen ontvoerd en naar de grens gereden. Zij weigerde echter het land te verlaten en verscheurde haar paspoort om te voorkomen dat men haar uitwees. Vervolgens arresteerden ze haar en kreeg ze elf jaar gevangenisstraf.

Sinds 2020 zijn als gevolg van de repressie 600.000 Wit-Russen naar het buitenland gevlucht en dat op een bevolking van 9,1 miljoen. Deskundigen zeggen dat er in het land een atmosfeer van angst heerst, omdat het regime is geradicaliseerd. Burgers hebben amper bewegingsruimte, aldus de Duitse Oost-Europa-deskundige Ingo Petz, van wie vorige maand het boek ”Rasender Stillstand” over de opstand van 2020 en haar gevolgen verscheen. Wit-Russen kunnen op ieder moment van de dag op straat worden gecontroleerd. Dan moeten ze hun mobieltje laten zien en als blijkt dat ze op verboden websites hebben gekeken belanden ze in de gevangenis.

Moordenaars

In een interview met het magazine Jungle World zegt Petz dat de Wit-Russische autoriteiten zich alleen nog maar richten op onderdrukking. „Door de deelname aan de oorlog tegen Oekraïne radicaliseert het staatsapparaat nog meer. Het is absoluut niet overdreven om te spreken van traumatisering: bij het regime heerst panische angst voor de protesten die de kop weer op kunnen steken, als men ook maar even de teugels laat vieren.”

Omdat de onderdrukking niets en niemand ontziend is en Wit-Rusland in een politiestaat is ontaard, dient de vraag zich aan of de oppositie nog kans van slagen heeft. Petz is van mening dat het vooruitzicht op een democratisch Wit-Rusland zeer slecht is. „De oppositie is uitgeput en vermoeid. Maar ze geeft desondanks niet op, want ze strijdt ook om het staatsbestaan. Als Rusland in Oekraïne wint, is het onafhankelijke Wit-Rusland verleden tijd.”

In de isoleercel beschermde ze zich tegen de kou met toiletpapier, maar moest dat wegdoen omdat ze de kledingvoorschriften overtrad

Hoe vastberaden de leden van de oppositie zijn, blijkt onder andere uit de woorden van de Wit-Russische historica Palina Sharenda-Panasiuk, een politieke gevangene die vier jaar vastzat en eerder dit jaar vrijkwam. In de isoleercel beschermde ze zich tegen de kou met toiletpapier, maar moest dat wegdoen omdat ze de kledingvoorschriften overtrad. Door haar kennis van wat Stalin in Rusland uitvoerde hield ze het vol, want in zijn gevangenissen was het nog veel erger.

Sharenda-Panasiuk adviseert het Westen in een vraaggesprek met de Frankfurter Allgemeine de sancties tegen Loekasjenko te handhaven. „Als men met dit regime handel drijft, financiert men moordenaars. Ze dragen stropdassen, mooie schoenen, eten met mes en vork. Maar het zijn terroristen met bloed aan de handen.”