Het grootse ceremonieel vertoon dat Trump dinsdag bij aankomst in Riyad ten deel viel, stond in schril contrast met de ontvangst die zijn voorganger Joe Biden in 2022 werd bereid. Biden probeerde destijds Saudische hulp te krijgen in zijn pogingen de olieprijs omlaag te krijgen. Zijn betiteling van het koninkrijk als „pariastaat” enkele jaren eerder was echter in het geheugen van de Saudiërs gegrift en de president kreeg geen poot aan de grond.

Vooraf was al duidelijk dat de rondreis van Trump vooral in het teken zou staan van het aantrekken van grote investeringen in de Amerikaanse economie. Niet voor niets leidde het eerste buitenlandse bezoek van de Amerikaanse president daarom naar enkele van de rijkste landen ter wereld: Saudi-Arabië en de Golfstaten Qatar en de Verenigde Arabische Emiraten.

De resultaten moeten in de Verenigde Staten het vertrouwen wekken dat het America First-beleid van Trump ook daadwerkelijk vruchten afwerpt. Die successen heeft de president ook hard nodig, nadat zijn plannen om tientallen landen hoge importheffingen op te leggen tot grote onrust op de internationale markten en tot een daling van het vertrouwen in de Amerikaanse regering hadden geleid.

Handen schudden

Dat er in Saudi-Arabië iets te halen valt, bleek alleen al uit het rijtje steenrijke zakenlieden, militaire topofficieren en hoogwaardigheidsbekleders die dinsdag hun opwachting maakten in de Saudische hoofdstad. Onder hen waren onder anderen Teslabaas Elon Musk, OpenAI-directeur Sam Altman en Jensen Huang, CEO van chipgigant Nvidia. Het kostte Trump en de Saudische kroonprins Mohammed bin Salman een uur om alle begerige handen te schudden.

De eerste dag van het presidentiële bezoek aan de roerige regio leverde ook direct een klinkend financieel resultaat op. Trump en Bin Salman tekenden een economische samenwerkingsovereenkomst die voorziet in Saudische investeringen in de VS ter waarde van zo’n 600 miljard dollar (531 miljard euro). De Saudiërs steken onder andere miljarden in AI-datacenters en de Amerikaanse energie-infrastructuur. Ook gaat het Saudische staatsinvesteringsfonds Boeingvliegtuigen ter waarde van zo’n 4,3 miljard in Amerika bestellen.

De deal voorziet ook in de verkoop van Amerikaanse wapens ter waarde van ruim 125 miljard euro. Dat is een duidelijke breuk met het beleid van Biden. Die stopte in 2021 de levering van offensief oorlogstuig aan het Arabische land, onder meer vanwege schending van mensenrechten en de Saudische rol in de oorlog in buurland Jemen.

Het bezoek van Trump aan het Midden-Oosten is echter meer dan alleen een zakenreis. De president heeft ook enkele diplomatieke kwesties en overleggen op zijn agenda staan. De uitkomst daarvan is echter aanzienlijk minder zeker dan de financiële deals, die al grotendeels waren voorgekookt.

Schitteren

De eerste opmerkelijke diplomatieke manoeuvre van Trump betrof Syrië. De president kondigde dinsdag aan dat de VS alle sancties tegen Damascus opheffen. Volgens Trump dienden de strafmaatregelen een belangrijk doel, maar moet Syrië nu verder. „Ik zal de opheffing van de sancties tegen Syrië bevelen om hun een kans te geven groots te worden”, zei Trump in Riyad. „Het is hun moment om te schitteren. We halen ze er allemaal af.”

Het Witte Huis liet dinsdag ook weten dat Trump woensdag in Saudi-Arabië een korte ontmoeting zal hebben met de nieuwe Syrische leider Ahmed al-Sharaa. Hij wierp in december het regime van president Bashar al-Assad omver. Al-Sharaa is bezig aan een diplomatiek charmeoffensief om zijn land uit het internationale isolement te halen. Recent bezocht hij de Franse president Emmanuel Macron, die eveneens versoepeling van Europese sancties in het vooruitzicht stelde.

Belangrijkste bondgenoot

De Amerikaanse handreiking aan Syrië mag dan opzienbarend zijn, de internationale aandacht is vooral gericht op wat Trump over de oorlog in Gaza gaat zeggen. Arabische leiders hopen dat de president Israël onder druk zal zetten om een staakt-het-vuren overeen te komen dat tot een einde van het conflict leidt. Israël wil juist deze week de oorlog hervatten als de Palestijnse terreurbeweging Hamas niet snel alle resterende gijzelaars vrijlaat. Jeruzalem verwacht dat de VS die nieuwe operatie zullen steunen, maar dat is bepaald niet zeker.

Trump brengt deze week geen bezoek aan Israël. Gezien het economische zwaartepunt van zijn agenda ligt dat enerzijds voor de hand. Anderzijds is het opmerkelijk dat juist de belangrijkste Amerikaanse bondgenoot in de regio niet in het presidentiële reisschema is opgenomen. Juist ook omdat in Israël de afgelopen tijd twijfels zijn gerezen over het Midden-Oostenbeleid van Trump, waarin hij steeds meer op eigen houtje lijkt te opereren, zonder Jeruzalem daarin te kennen.

Het wachten is overigens nog altijd op de „grootse aankondiging” die Trump de afgelopen weken in het vooruitzicht stelde. De president schaarde de Saudische miljardendeal en het opheffen van de sancties tegen Syrië niet in die categorie, dus de speculaties doen nog volop de ronde.