Rouwmaaltijd in Roemenië: duistere werkelijkheid achter kerkelijke vormendienst
Het is marktdag in de Roemeense plaats Botiza. Ik slenter langs kramen met handgeweven tassen en hoofddoeken, korven met kippen, schapenkaas, hoefijzers, pompoenen, met melk gevulde colaflessen en nog veel meer.

Je komt werkelijk ogen tekort. Een man met krulsnor en cowboyhoed verkoopt gietijzeren potten en pannen. Zijn vrouw, eveneens gekleed in traditionele Romadracht, staat bij de huifkar, passend op paard en kinderen. Ze zouden rechtstreeks uit een prentenboek gestapt kunnen zijn.
Kerkklokken luiden. Nieuwsgierig wandel ik over de brug richting de oosters-orthodoxe basiliek. Marmeren torens schitteren in het zonlicht. Er is opvallend veel volk op de been, allen in het zwart gekleed. Terwijl ik wat schuchter om mij heen kijk, komt er een jongedame naar me toegelopen en drukt me de hand: „Hartelijk welkom! Doe alsof je thuis bent!”
Ook zij is gekleed in traditioneel rouwgewaad: zwarte rok, gebreide en met kraaltjes fijn bewerkte handtas, zwarte hoofddoek. „We zijn hier bij elkaar vanwege een rouwmaaltijd en om voor mijn oma in het hiernamaals te bidden. Ze is zes weken geleden gestorven.”
Zweverige geluidsgolven
Bij de ingang van de kerk zitten priesters aan een massief eikenhouten tafel. Het gewone volk zit in een wijde boog om hen heen geschaard. Voortdurend dribbelen oude vrouwtjes heen en weer met frisdrank, schalen brood, gebakjes en koolrolletjes om het gezelschap te bedienen.
Door de openstaande kerkdeur klinken liturgische gebeden en monotoon gezang. Zweverige geluidsgolven die zich via luidsprekers aan de torens over de omgeving verspreiden.
Twee jonge moeders met hun kroost knielen buiten neer bij een graf, biddend voor de doden. Kaarsjes en waxinelichtjes worden neergezet. Verderop staat een man in stil gepeins bij een van de zerken, zijn knoestige werkhanden gevouwen. Stil, devoot en bescheiden.
De kerk en het plein eromheen zijn prachtig gelegen, omringd door bergen en bossen. Het hele gebeuren ademt een betoverende rust en een ongerepte schoonheid, idyllisch en intiem.
De met goud beslagen Bijbel wordt bewierookt, maar blijft ongelezen
Boze geesten
De met goud beslagen Bijbel wordt bewierookt, veelvuldig gekust en geprezen, maar blijft ongelezen. Priesters staan tussen de graven met een bos wilgentakken boze geesten weg te slaan. Achter de vriendelijke buitenkant schuilt een verborgen wereld van geesten en demonen.
Het laat iets zien van een duistere werkelijkheid achter een geritualiseerde vormendienst. Wie we dan ook zijn, hoe noodzakelijk is het dat Gods geopende Woord dé inhoud van ons leven is.
Martin Trouwborst (1983) is als vrijwilliger verbonden aan Julia Home in de Roemeense stad Oradea, waar hij werkt met kinderen uit kwetsbare gezinnen.