Voor een politicus kunnen die tijdbesparend zijn. Al blijft het altijd nodig om zowel de argumenten vóór als de argumenten tégen kritisch te toetsen. De beste manier is om de onderliggende onderzoeken, documenten of modellen zelf grondig tegen het licht te houden.

Neem nou @GovertSchipper, die een maand geleden twitterde: „Eens dat het van de zotte is dat we onze wc’s doorspoelen met drinkwater. Maar ook: 15.500 liter voor een kilo rundvlees, 6000 liter voor een kilo varkensvlees, 4300 liter voor een kilo kip. Deze hoeveelheden gaan niet over het drinkwater van de dieren, dat weet u denk ik ook wel.” Waarop @pauwke73 reageerde: „Hoe vaak is dit nu al weerlegd? Van die 15.000 liter voor een kg rundvlees is ongeveer 90-95% REGENWATER dat valt op de gewassen die aan rundvee worden gevoerd. Dan zijn bossen, wegen en bebouwde omgeving in uw redenatie dus ook enorme ‘waterverslinders’. Wat een bullshit.”

Dat laatste zinnetje is niet mijn stijl, maar ga je na hoe het werkelijk zit, dan blijkt @pauwke73 met zijn/haar stelling gewoon gelijk te hebben. Maar hoeveel mensen hechten ondertussen geloof aan de bewering van @GovertSchipper?

Voor de discussie over klimaatverandering of uitputting van de aarde geldt iets soortgelijks. Dat zijn serieuze vraagstukken. Om onze positie in de discussie over deze thema’s te kunnen bepalen, hebben we een nuchtere en kritische blik nodig, gevoed vanuit het Bijbelse besef dat we slechts rentmeesters in Gods schepping zijn. Die moeten we bouwen én bewaren. Roofbouw ten behoeve van eigen welvaart, gemak of luxe ten koste van Gods schepping –en daarmee ook van de komende generaties– is uit den boze. Dus geen pleidooien voor ongebreidelde consumptie en economische groei, noch voor slaafs of angstig geloof in doemscenario’s die voortvloeien uit allerlei modellen.

Het risico van deze insteek is dat je gelijk als ”klimaatontkenner” wordt weggezet of als iemand wie het niets kan schelen dat de planeet naar de knoppen gaat. Dat zij dan maar zo, maar zo’n etiketje klopt natuurlijk niet. We moeten niet in allerlei complottheorieën vervallen, maar bij kritisch doorvragen blijkt regelmatig dat aan dergelijke modellen een ideaal van een nieuwe collectivistische maatschappij ten grondslag ligt, waarbij de democratische besluitvorming onder curatele wordt gesteld.

Laten we eens kijken naar het model van de wereldoverschotdag (Earth Overshoot Day). Dat lijkt heel overzichtelijk. Het brengt een aantal aannames bij elkaar en concludeert dan dat de mensheid dit jaar sinds 2 augustus teert op de reserves van de aarde. Dus roofbouw pleegt. Alarmerend, want dit strijdt met elk besef van Bijbels rentmeesterschap. Ook deze krant besteedde daar uitvoerig aandacht aan (RD 1-8), enkele dagen later gevolgd door een genuanceerder hoofdredactioneel commentaar (RD 4-8).

Ons eigen Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) stelde echter al dat dit model „een bruikbaar concept (is) voor bewustwording, maar minder geschikt voor gebruik in beleid”. Ofwel: goed om je te realiseren dat ons consumptiepatroon te uitbundig is, maar verder kun je er niks mee. En het PBL blijkt gelijk te hebben. Een paar voorbeelden. In het model worden hectares bos als meeteenheid gebruikt. Merkwaardig, want om acht miljard mensen van een menswaardig bestaan te kunnen voorzien, zou je dan in elk geval meerdere planeten aarde nodig hebben. Ook bij de opbrengsten per hectare groenten of fruit moeten de nodige vraagtekens geplaatst worden. Het maakt nogal wat uit of die in de hoogproductieve Westlandse kassen geteeld worden of op een open veld in de sub-Sahara. Met de opbrengst van een ”mondiaal gemiddelde hectare”, waar het model van uitgaat, kun je dus helemaal niets.

Wat we nodig hebben is dus nuchterheid in plaats van maakbaarheidsgeloof. Als we, zonder geloof te hechten aan alarmerende modellen, zouden beginnen met gewoon de befaamde calvinistische soberheid in ere te herstellen, zouden we al een mooi eind op de goede weg zijn.

De auteur is Tweede Kamerlid voor de SGP.