Een voormalige heks schreef mij eens dat ze erg opzag tegen 31 oktober. Een protestant legt direct de verbinding met Hervormingsdag, maar voor veel anderen is dit de datum van het Keltische nieuwjaarsfeest, Samhain genaamd. In de nacht van eind oktober op begin november vierden de Kelten de overgang van de zomerperiode naar de winter. Dit feest was ook bedoeld ter verering van de doden. De Kelten geloofden dat in die nacht de sluier tussen de wereld van de levenden en de wereld van de doden het dunst is. Dat heeft geleid tot de gedachte dat dan de geesten van de overledenen opgeroepen kunnen worden.

Op 1 november wordt in de rooms-katholieke traditie Allerheiligen gevierd, een feest ter nagedachtenis aan de heiligen en martelaren. Tijdens de kerstening van Europa, in het jaar 837, is de datum van Allerheiligen verplaatst van het voorjaar naar het najaar, om het feest te kunnen vieren tijdens Samhain. Op deze manier kreeg een bestaande heidense gewoonte een christelijke invulling.

Een dag later op de kalender, 2 november, heeft de rooms-katholieke traditie Allerzielen. Dan worden de overledenen herdacht en wordt een requiemmis opgedragen.

Afgelopen week kwamen deze zaken in ons land aan de orde. Daarbij is het opvallend dat de belangstelling voor Allerheiligen en Allerzielen afneemt, maar dat oude heidense gewoonten herleven. Dat is te merken aan de opkomst van Halloween, maar ook aan het zoeken van contact met de geesten van overledenen. De genoemde voormalige heks, die christen was geworden, vreesde de activiteiten van haar voormalige collega’s in de coven (heksenkring) op genoemde datum.

In 1 Samuël 28 staat een geschiedenis over het oproepen van de geest van een overledene. Koning Saul krijgt geen antwoord van een profeet of priester op zijn vraag hoe de strijd tegen de Filistijnen zal verlopen. In wanhoop keert hij zich tot een vrouw in Endor die geesten kan oproepen (een spiritiste). Daar verschijnt ‘Samuël’ aan hem. De vraag rijst of deze persoon echt de overleden profeet was of een demonische verschijning. De laatste verklaring is de gangbare uitleg in de kerkelijke traditie. Voor die uitleg zijn ook duidelijke argumenten. Vanuit Bijbels gezichtspunt gaan de doden naar hun bestemming en kunnen zij niet op aarde verschijnen. Bovendien kunnen we aannemen dat Samuël bij God was en hoe kan hij dan ooit door occulte machten opgeroepen worden? Tevens is de boodschap van ‘Samuël’ alleen maar een aankondiging van de onherroepelijke nederlaag van Saul, terwijl een profetische boodschap altijd een weg van bekering en herstel openhoudt. Hoewel het koningschap definitief van Saul verwijderd was, kon er nog een aansporing gegeven worden om de zonde (ook van spiritisme) te verlaten en zich tot God te richten. Die oproep ontbreekt echter.

Saul werd meermalen gekweld door een boze geest (zie 1 Samuël 16-19) en het is waarschijnlijk dat de hier genoemde verschijning dat ook was. Ter vergelijking is het illustratief dat een leugengeest de profeten van Achab misleidde (1 Koningen 22:20-23). Satan en zijn engelen kunnen verschijnen als boodschappers van het licht (2 Korinthe 11:14) en zo voor misleiding zorgen.

De demon in Endor zal de gedaante van Samuël gebruikt hebben en diens stem hebben nagebootst, waardoor Saul dacht dat hij echt met de profeet te maken had. In 1 Kronieken 10:13-14 wordt Saul negatief beoordeeld vanwege zijn ontrouw aan God. Vooral wordt verwezen naar het eit dat hij een geestenbezweerster heeft geraadpleegd.

In onze tijd is er een geestelijke leegte, die mensen op allerlei manieren willen invullen. Het contact met de geesten van overledenen hoort hierbij. Velen denken contact te leggen met de overledene, terwijl het ook een demon kan zijn. Christenen moeten de eigen tijd en de geestelijke strijd die gaande is kennen. Het is nodig zelf de geestelijke wapenrusting aan te doen, ter bescherming (Efeze 6), en ook voorbede te doen voor de velen die op een verkeerde manier met de geestelijke wereld in contact willen treden.

De auteur doceert Oude Testament aan de ETF en is eindredacteur Studiebijbel Oude Testament. Weerwoord gaat in op vragen die in deze tijd op christenen afkomen. > rd.nl/weerwoord