De Chinese autoriteiten stelden dat de rapportage hun land „moedwillig besmeurt en belastert” en de geloofwaardigheid van het Bureau van de Hoge Commissaris voor de Mensenrechten ondermijnt.

Als een verrassing kon de reactie niet komen. China heeft jaren geprobeerd het rapport tegen te houden; de tekst zou onder druk vier jaar zijn uitgesteld. Politico meldde dat zelfs op de dag van de publicatie nog met Peking is gesoebat over de inhoud. Het tekent het belang dat China eraan hecht.

In veel rapporten is de situatie van de Oeigoeren in de provincie Xinjiang al uitvoerig beschreven en gehekeld, maar een bevestiging ervan van VN-zijde weegt voor Peking veel zwaarder. In de VN probeert China invloed te laten gelden; regelmatig brengt ze het instituut in tegenover de VS en het Westen. Niet de laatsten, maar de VN zou als werkelijk internationale organisatie in staat zijn te bepalen wat goed voor de wereld is.

Nu het geluid Peking niet aanstaat, vallen bekende aantijgingen als „leugens” en „anti-Chinacomplot” ook dit VN-orgaan ten deel. Dergelijke generieke aantijgingen zijn echter zelden dragers van een geloofwaardige weerlegging. De mensonterende behandeling van Oeigoeren door het Chinese regime is genoegzaam gedocumenteerd om geloofwaardig te zijn, ook weer in dit VN-rapport. Het is verheugend dat het er gekomen is en Bachelet uiteindelijk niet haar oren heeft laten hangen naar de vaak zeer effectieve Chinese propagandamachine.

De vraag is nu wat de Oeigoeren van dit alles zullen merken. Kunnen rapporten als deze werkelijk een deuk in een pak boter slaan? ”Rapport uitgekomen. Mijn moeder, vader en broers nog altijd in een Chinees gevangenkamp”, twitterde een in Amerika wonende Oeigoerse journaliste veelzeggend. Wat doen alle bevindingen ertoe in een samenleving waar „de waarheid struikelt op straat”, om het in de onnavolgbaar mooie taal van de profeet Jesaja te zeggen.

Directeur Omer Kanat van het Word Uyghur Congress riep VN-lidstaten en bedrijven op tot „zinvolle en tastbare actie.” Dergelijke actie is er al wel, maar de werkelijkheid is zoals altijd weerbarstig. Allerlei (financiële) belangen wegen vaak zwaarder dan de behandeling van minderheden. China kan bij veel landen wel een potje breken, omdat het er zwaar investeert in bijvoorbeeld infrastructuur en gezondheidszorg.

Het maakt de verschijning van rapporten zoals deze echter beslist niet zinloos. Dit rapport geeft luid en duidelijk stem aan een groep die in China zelf nergens bovenuit komt. De waarheid moet ergens geholpen worden fier rechtop te lopen. Zonder die drang wint het achteloze cynisme.