Het Zuiderbos bij Hulshorst is een uitgestrekt Noord-Veluws bosgebied met heidevelden, maar zo heeft het er niet altijd uitgezien. Nadat de oerbossen gekapt waren, ontstonden er heide en stuifzand met hier en daar een kleine agrarische nederzetting. Na 1850 werden er steeds meer bomen aangeplant om de zandverstuivingen te beteugelen en brand- en timmerhout te leveren. Bij de gemeente Nunspeet en Stichting Landschapsbeheer Gelderland (SLG) rees de vraag: zijn er van deze ontwikkelingen nog sporen terug te vinden in het landschap?

De gemeente gaf SLG en Probos, een organisatie met veel kennis van bosbeheer, opdracht dit uit te zoeken. „We zijn aan de slag gegaan met vrijwilligers uit de omgeving die zeer geïnteresseerd waren in geschiedenis van het Zuiderbos”, vertelt Martijn Grievink, projectleider bij SLG. „Dat is uniek. Alleen in de gemeente Apeldoorn was er ervaring opgedaan met het inzetten van vrijwilligers voor inventarisatie van cultureel en levend erfgoed.”

Onder de naam Bosbrigade Nunspeet trok de vrijwilligerswerkgroep de bossen in op zoek naar cultureel erfgoed, zoals grafheuvels, wallen en greppels, en levend erfgoed, waaronder lanen en oude bomen. „Op oude topografische kaarten zijn de grote lijnen wel te zien, en ooit is er al wat veldonderzoek gedaan, maar in detail was dit bos nog nooit onderzocht . En dat geldt ongetwijfeld voor meer Veluwse bossen”, vervolgt Grievink. „Nu is een groot aantal landschapselementen in kaart gebracht, waaronder markante bomen van 200 jaar oud, waardoor we een goed beeld hebben van de ontstaansgeschiedenis van het gebied.”

Beheersplan

Deze dingen zijn het waard om voor het nageslacht behouden te worden, vinden de betrokken instanties en de provincie Gelderland. Daarom schreef Probos aan de hand van de ontdekkingen een beheersplan. Dit onderhoudsplan zal zaterdag, op een plek diep in het Zuiderbos, worden toegelicht.

Tijdens deze open dag worden enkele van de gevonden elementen bekeken en wordt het toekomstige beheer besproken. Vrijwilligers steken vervolgens de handen uit de mouwen. Een van de objecten die worden aangepakt is een houtwal, die ooit het perceel begrensde van een allang verdwenen boerderij. Door het verwijderen van opslag –jonge stammen en takken– wordt de geschiedenis weer zichtbaar gemaakt. Wie weet kan er echter ook elders zo’n bosbrigade worden opgezet, want er is op de Veluwe ongetwijfeld nog meer ouds te ontdekken. Grievink: „,Ik hoop dat veel terreinbeherende organisaties hier iets mee zullen gaan doen, want velen zijn nog niet precies op de hoogte van het erfgoed in hun gebied.” Voor het Zuiderbos ligt er al een idee voor een wandelroute langs oude landschapselementen, opdat meer mensen kennis kunnen maken met de geschiedenis van de streek.