Ollongren noemt een fusie een “vergaande oplossing”. Die zou in haar ogen te rechtvaardigen zijn als de gemeente Scherpenzeel kampt met aantoonbare bestuurskrachtproblemen waarvoor ze zelf geen oplossing weet te bereiken. “Daar is op dit moment onvoldoende sprake van”, schrijft ze in een brief aan de Gelderse staten. Bij haar beslissing heeft de minister ook laten meewegen dat er beperkt draagvlak voor een gemeentelijke herindeling is.

Scherpenzeel staat wel voor grote, niet eenvoudige opgaven, tekent Ollongren daarbij aan. “Dankzij het initiatief vanuit de provincie Gelderland heeft Scherpenzeel de bestuurskrachtproblemen met meer urgentie aangepakt. Ik heb daardoor voldoende vertrouwen dat zij zelfstandig tot de benodigde versterking van de bestuurskracht kan komen. Zeer waarschijnlijk vergt dat een intensievere vorm van samenwerking met Barneveld, maar niet noodzakelijk een herindeling.” Volgens de minister maken “de complexiteit van de maatschappelijke opgaven en de positie van Scherpenzeel hierin” het in elk geval gewenst dat Scherpenzeel veel meer samen gaan doen met gemeenten in de regio.

Burgemeester en Wethouders reageren verheugd. “Scherpenzeel krijgt nu weer de kans om zelf aan haar eigen toekomst te gaan werken”, zegt verantwoordelijk wethouder Izaäk van Ekeren (SGP). “Wij zijn blij dat de minister de mening van de Scherpenzelers zo zwaar heeft laten doorwegen in haar beslissing. Het dorp is van de inwoners, niet van de bestuurders. Dat staat anno 2021 voorop.”

Van Ekeren beseft wel dat er nog veel werk aan de winkel is. “‘Dat er in Scherpenzeel iets moest veranderen werd duidelijk na het opstellen van onze toekomstvisie begin 2019. Sindsdien zijn er forse stappen gezet om onze bestuurskracht, inclusief onze organisatie, te verbeteren. De discussie over oplossingsrichtingen heeft ons nog verder aan het denken gezet. Dat is de winst geweest van dit proces. We zijn blij dat we nu vanuit onze eigen kracht, met draagvlak in de samenleving, aan de beste oplossing voor Scherpenzeel kunnen gaan werken. Samen met andere gemeenten, maar met behoud van onze autonomie.”

Scherpenzeel ziet meer oplossingen voor een kleine gemeente dan alleen herindeling. “Samenwerking biedt de gemeente de mogelijkheid op essentiële onderdelen een eigen stempel te drukken, en daar waar het efficënter is samen op te trekken of uit te besteden. We zijn blij dat de minister erkent dat samenwerking een realistische optie is.”

Gedeputeerde Staten van Gelderland betreuren het besluit. “Het is teleurstellend dat de minister het advies van onze Staten naast zich neerlegt”, reageert gedeputeerde Jan Markink. “Als provincie hebben we onze verantwoordelijkheid genomen. Meer kunnen we niet doen. Wij wilden voorkomen dat een gemeente echt door het ijs zakt, daarom zijn we de herindelingsprocedure gestart.” De provinciale zorgen over Scherpenzeel blijven volgens Markink onverminderd groot. “Nu de door ons aangedragen oplossing van tafel is, zijn we benieuwd hoe de gemeente de voorzieningen en dienstverlening voor inwoners nu en in de toekomst zeker gaat stellen.”

De gemeente Barneveld houdt zich in een eerste officiële verklaring meer op de vlakte. “Wij hebben tijdens meerdere overleggen aangegeven dat snelle duidelijkheid over wel of niet samengaan in het belang is van goede maatschappelijke en bestuurlijke relaties. Ongeacht welke keuze, zowel gemeente als regio hebben baat bij bestuurlijke duidelijkheid en bestuurlijke continuïteit. Het besluit van de minister geeft meer duidelijkheid over de toekomst van de gemeente Barneveld en de manier waarop stappen gezet kunnen gaan worden naar de toekomst. Wij gaan ons nu volledig richten op onze eigen ontwikkelopgave voor Barneveld en de regio.”

Barneveld wil niet ingaan op wat de minister schrijft over intensievere samenwerking tussen Barneveld en Scherpenzeel. “Op de verdere inhoud van de brief kunnen wij nu nog niet reageren. Dit vraagt tijd om nader te bestuderen.”