„Is-ie echt?”, vroeg de marktkoopman. Hij hield het briefje onder de lamp in zijn vitrine en keek er met toegeknepen ogen naar. Na grondige inspectie en ons bevestigende antwoord stak hij het biljet in zijn zak en telde het wisselgeld uit.

De autohandelaar in Klagenfurt was ook verbaasd, maar zijn verbazing had een volstrekt andere reden. We wilden de tweedehands Volvo met pin betalen. Nee, een pinapparaat had hij niet. Ter plekke telefonisch overschrijven dan? Geen sprake van, hij moest die 7500 euro echt in contanten hebben; boter bij de vis! En nee, het was geen louche firma, maar een gerenommeerd autobedrijf.

Het filiaal van de Volksbank was gelukkig maar vijf minuten lopen. Voor ons werd een oudere dame geholpen. Ze wilde 5000 euro opnemen. De bankbediende telde de biljetten van 50 euro zorgvuldig uit en deed er een elastiekje om. De bejaarde vrouw stopte het geld in haar portemonnee die ze in een boodschappentas liet vallen.

Er zijn weinig landen in Europa met zo’n grote voorliefde voor munten en bankbiljetten als Oostenrijk. Nu er vanuit Brussel steeds meer stemmen opgaan over ontmoediging en beperking van contante betalingen, komt men in het Alpenland in actie. Een Weense ondernemer zette een volksreferendum in gang om de bescherming van het ”Bargeld” in de grondwet op te nemen. De verwachting is dat een grote meerderheid van de Oostenrijkers het initiatief steunt.

Dat criminelen graag cash –en bij voorkeur grote coupures– gebruiken om hun geld wit te wassen, speelt in Oostenrijk niet of nauwelijks een rol. De criminaliteit heeft er niet zo’n omvang als bijvoorbeeld in Nederland. En het argument dat terroristen hun wapentuig en personeel het liefst met briefjes van 500 euro betalen (en het biljet daarom sinds 2019 niet meer wordt bijgedrukt), wordt door velen in Oostenrijk niet serieus genomen.

Ook minister van Financiën Gernot Blümel keert zich tegen EU-initiatieven om contante betalingen te ontmoedigen. Volgens hem is het een illusie te geloven dat de beperking van contant geld tot minder criminaliteit leidt. Het is juist zo dat criminelen zich steeds meer toeleggen op cybercriminaliteit – met alle risico’s voor virtuele valuta van dien.

Waarop is die Oostenrijkse liefde voor contant geld dán gestoeld? Het is vooral de anonimiteit die wordt gewaardeerd, wantrouwend als men is tegenover banken en overheden. Natuurlijk speelt op de achtergrond ook het zwarte circuit een rol, met geld dat voor de belastingdienst niet bestaat. Maar de dame die een tekenlijst voor het referendum in onze kerkelijke gemeente verspreidde, heeft geen geheimen voor de belastingdienst. Zij is vooral beducht voor vergaande bemoeienis en totale controle door de overheid.

En ja, waarom zou de bank en de belastingdienst van die haringen en kibbeling moeten weten?