„Dit jaar stem ik weer CDU, al betreur ik de linkse koers”

Naam: Frieder Seidel

Leeftijd: 65
Kerk: Evangelisch Freikirchliche Gemeinde
Beroep: ondernemer
Woonplaats: Hammerbrücke

Gaat u altijd stemmen?
„Ik breng altijd mijn stem uit. Dat deed ik al ten tijde van de DDR. Dan streepte ik alle kandidaten door, zodat ik ongeldig stemde. Dat heb ik met mijn vrouw zelfs een keer voor de ogen van de kiescommissie gedaan.”

Welke partij stemt u?
„Ik heb altijd CDU gestemd. Al twintig jaar ben ik lid. Dit jaar zal ik weer op de christendemocraten stemmen, al betreur ik de linkse koers van de partij.”

Kunt u dat concreet maken, die linkse koers?
„Vorig jaar heb ik een boek over Duitsland uitgegeven: Deutsche Einheit hinter den Kulissen (Duitse eenheid achter de coulissen, RZ). Voor dat boek had ik contact met een vroegere SPD-minister. Hij zei: „Seidel, u moet toch eerlijk zijn, mevrouw Merkel is de beste SPD-kanselier die we ooit hebben gehad.”

Hoe merkt de Duitser dat Merkel links is?
„Merkel is opgeschoven naar links en dat is economisch niet altijd zinvol. Dat zie je aan het stopzetten van de kernenergie. Merkel heeft de CDU inhoudelijk steeds meer aan de mainstream aangepast. Dat blijkt onder andere uit de hele emancipatiediscussie. Ik ben ervoor dat vrouwen gelijke rechten hebben, maar een vrouwenquota? Veel vrouwen binnen de CDU willen geen quotavrouw zijn, maar op grond van hun kwaliteiten een functie bekleden. Dat zijn zaken die Merkel heeft doorgedrukt.”

Stoort u zich aan haar ethische beleid?
„Merkel is geen conservatieve christin. Dat blijkt bij ethische kwesties als abortus. Overal om je heen in Duitsland zie je een liberalisering van de christelijke waarden. Neem de discussie nu rond al die geslachten. Hoeveel mogelijkheden zijn er wel niet? Als christen heb ik daar heel veel moeite mee.”

Dat brengt u er niet toe een bijbelgetrouwe partij als Bündnis C te kiezen?
„Met deze partij heb ik lang geflirt, maar ze maken nooit een reële kans mee te regeren. Ten tweede willen ze dat niet eens, volgens mij. Ze zeggen dat het voor hen genoeg is tijdens de verkiezingscampagne bijbelteksten aan de bomen te bevestigen. Als ik echt iets wil veranderen dan moet ik in de voorste rijen van de machtscultuur staan. En dan is de CDU de enige partij met wie ik me kan identificeren. De AfD heeft in haar partijprogram verschillende CDU-standpunten overgenomen, maar in feite is het een partij die van alles roept zonder iets te zeggen.”

Wat vindt u van Laschet als CDU-kanselierskandidaat?
„Mijn voorkeur ging uit naar Merz. Laschet heeft gewonnen, dat moet men accepteren. Het is goed dat hij Merz in de volgende regering een functie wil geven. Ik had Laschet liever als minister van Gezondheid.”

Uw beide stemmen gaan naar de CDU?
„Daar ben ik nog niet helemaal uit.”

Wat bedoelt u?
„De tweede of partijstem gaat naar de CDU. Maar ik aarzel nog bij de CDU-kandidaat in mijn district. Je ziet binnen de CDU veel technocraten die het alleen maar om hun carrière te doen is. In het weekblad Die Zeit stond onlangs een artikel waarin stond dat mevrouw Merkel in 1990 een partij had uitgezocht, net zoals je in een kiosk een krant of tijdschrift zoekt. Merkel was toen bij de CDU uitgekomen. Die partij zou haar aan de macht brengen.”

Op welke partij hoopt u na de verkiezingen?
„Ik antwoord eerst negatief: liever geen rood-rood-groen (SPD, Linke, Groenen, RD). Liever heb ik: CDU met FDP. Tegelijk ga ik met Schäuble, de voozitter van de Bondsdag, mee als hij zegt dat CDU een minderheidsregering kan vormen.

Het probleem met een coalitie met de SPD of met de Groenen, dat hebben we in Saksen gemerkt, is het volgende: ze halen een gering aantal stemmen, komen in de regering, en weten hun programma door te drukken. Dat staat in geen verhouding tot hun behaalde stemmen. Daarom ben ik blij met Schäuble als hij zegt: Een minderheidsregering is niet iets waarvoor men bang hoeft te zijn.”

Spande Merkel zich in voor de DDR?
„Haar achtergrond heeft ze niet verloochend. Ze zit aan de linkerkant van de CDU, maar ze heeft zich voor de nieuwe deelstaten ingezet en ook internationaal heeft ze haar sporen verdiend. Geen discussie daarover.”

Bent u optimistisch over de toekomst van de Bondsrepubliek?
„Ja, natuurlijk. We jammeren allemaal op een extreem hoog niveau, maar we hebben het niet slecht.”

„Veel zaken binnen de partij vind ik niet christelijk”

Naam: Katharina Furian
Leeftijd: 59 jaar
Kerk: Evangelische Kerk Duitsland
Beroep: hoofd personeelszaken verenigde kerk Berlijn-Brandenburg
Woonplaats: Fürstenwalde

Gaat u altijd stemmen?
„Ja, maar dat doe ik sinds de Wende.”

Welke partij stemt u dan?
„In de regel stem ik op de Groenen.”

Dus niet altijd?
„Nee, ik heb ook twee keer CDU gestemd. Ik kan precies zeggen wanneer dat was, want dat zegt iets over mijn indruk van mevrouw Merkel. Dat was na de Fukusjima-kernramp toen zij totaal geschokt –en dat was volgens mij echt– het einde van de kernenergie aankondigde. De tweede keer was toen zij de grenzen voor de vluchtelingen openstelde.”

Het is niet vanzelfsprekend voor u op een christelijke partij te stemmen ook al hebt u een christelijke achtergrond?
„Er zijn veel zaken binnen de CDU die ik niet christelijk vind. De C van christelijk is bij deze partij een heel rekbaar begrip.”

Zoals?
„Als het gaat om de schepping bijvoorbeeld. De regering legt de geïndustrialiseerde landbouw geen strobreed in de weg. Neem de megastallen in de deelstaat Nedersaksen. Dieren worden er niet goed behandeld. Steeds wordt gezegd: Dat gaan we veranderen. Maar er gebeurt niets. Dat vind ik onchristelijk.

Verschrikkelijk vind ik bovendien dat de auto-industrie niet aan de ketting wordt gelegd. Onze klimaatdoelen zullen we nooit bereiken. Hier mag men met 150 of 180 km per uur over de snelweg razen. Het is lachwekkend dat de regering geen snelheidslimiet weet in te voeren. Dat is teleurstellend.”

Heeft Merkel met haar Oost-Duitse achtergrond zich speciaal voor de Ossies ingezet?
„Haar persoonlijkheid is typisch Oost-Duits. Haar optreden is zo weinig spectaculair, zo weinig van: Zie mij eens. Haantjesgedrag is haar vreemd. Ik bewonder haar zeer daarom. Afgezien dan van de punten die ik noemde, is zij voor mij een bijzonder persoon. Haar gelatenheid, haar waanzinnige verstand, haar humor.”

Maar heeft ze zich speciaal voor Oost-Duitsland ingezet?
„Dat weet ik niet zo. Met het oog op lagere waardering van de Oost-Duitsers heeft ze altijd gezegd: Doe je werk goed op de plaats waar je bent opgegroeid. Dat had zij ook gedaan. Door haar wijze van regeren en door voor te leven heeft ze een voorbeeld willen stellen.”

Op welke regering hoopt u na 26 september?
„Ik hoop in ieder geval dat er een regering komt zonder AfD. Van mij mag de toon weer een beetje menselijker en beschaafder worden. Nu slaan veel politici als een gorilla op hun borst en denken dat ze dan al politiek hebben bedreven. Politiek is meer. Er is geen respect. Ik hoop dat de Groenen van de partij zijn.”

Uw eerste en tweede stem gaan naar de Groenen?
„Ja.”

U hoopt op Annalena Baerbock als bondskanselier?
„Ja. Ik weet van die plagiaatkwestie. Tegelijk werkt het in de politiek zo dat als iemand zijn nek uitsteekt dat hij jagers achter zich aan krijgt. Zo zie ik dat. Het kan kloppen dat ze plagiaat heeft gepleegd. Anderzijds kleeft aan iedereen wel wat. Baerbock is jong, moedig en ze neemt haar verantwoordelijkheid.”

Bent u optimistisch over de toekomst van de Bondsrepubliek?
„Ach ja. Het zijn moeilijke tijden geweest met de AfD door de vluchtelingen. Merkel zei toen: „Als we ons moeten verontschuldigen omdat we in een noodsituatie een vriendelijk gezicht laten zien, voel ik me niet meer thuis in dit land.” Dat was heel indrukwekkend.”

„De christendemocraten kijken alleen naar de economie”

Naam: Linda Günther
Leeftijd: 28 jaar
Kerk: Evangelische Kerk Duitsland
Beroep: gemeenteplanter bij Haltepunkt E
Woonplaats: Rostock

Brengt u altijd uw stem uit?
„Ja. Ik heb het alleen nog niet zo vaak kunnen doen, maar als er verkiezingen zijn stem ik.”

Welke partij stemt u?
„Ik ben een zwevende kiezer. Eerder stemde ik op de SPD en Die Linke. Dit jaar ga ik voor de Groenen. Dat wil zeggen, daar gaat mijn tweede stem naartoe.

Met mijn eerste stem kies ik altijd voor iemand die de meeste kans maakt tegen de CDU-kandidaat. Toen ik in Potsdam woonde, stemde ik op de SPD-kandidaat omdat die de beste kansen had die van de CDU te verslaan.”

Wie heeft de meeste kans de CDU-kandidaat te verslaan?
„Dat weet ik nog niet. Ik heb de kandidaten voor Rostock nog niet bestudeerd. Ik neig naar de SPD omdat die hier in de deelstaat Mecklenburg-Vorpommern sterk is.”

U hebt een christelijke achtergrond…
„Ja en nee. Ik ben niet-christelijk opgegroeid, mijn familie is niet-gelovig. Door mijn man ben ik zes jaar geleden naar de kerk gegaan en tot geloof gekomen.”

Waarom stemt u met een christelijke achtergrond niet CDU?
„De CDU is in naam een christelijke partij. Je ziet dat ze christelijke standpunten met de mond belijdt, maar er niet naar handelt. Ik denk bijvoorbeeld aan de corruptieschandalen bij de coronapandemie die zich onder Merkel hebben voorgedaan. Maar ook als je kijkt naar de immigratiepolitiek kun je niet anders dan zeggen dat Merkel in de Europese Unie geen duidelijk standpunt inneemt. Ze handelt in ieder geval niet als een christen. Daarom kan ik de CDU niet steunen.”

U bent niet positief over Merkel.
„Precies.”

Merkel heeft een Oost-Duitse achtergrond, viel dat te merken aan haar beleid? Ik bedoel, had ze het beste voor met de Ossies?
„Ik heb de indruk dat het nauwelijks een rol heeft gespeeld. Ze was naar mijn mening geen kanselier van de Ossies. Tegelijk moet ik zeggen dat ik niet ten tijde van de DDR ben geboren. Ik weet dus niet of ik dat goed kan beoordelen. Mijn ouders, die wel in de DDR geboren zijn, zijn niet echt positief over haar.

Veel zaken die door haar waren aangekondigd zijn niet van de grond gekomen. Ik denk bijvoorbeeld aan de gelijkstelling van de pensioenen in Oost- en West-Duitsland. Die verschillen zijn er nog altijd. Ook de salarissen zijn niet gelijkgetrokken. Er is veel beloofd, maar weinig veranderd.”

Op wat voor regering hoopt u na 26 september?
„Ik hoop zeer dat we een Groene kanselier krijgen, Annalena Baerbock dus. Groen-rood-rood (Groenen-SPD-Linken, RZ) is voor mij de ideale regering. Dat is niet zeer waarschijnlijk. Ik hoop echt dat nu een andere partij de kanselier gaat leveren, dat is dringend nodig.”

Bent u optimistisch over de toekomst van de Bondsrepubliek?
„Dat wel. We zijn bevoorrecht hier in Duitsland.”

U zegt dan niet, dat heeft de CDU voor elkaar gekregen en daarom stem ik op die partij?
„Dat ik hier goed kan leven, komt mede door de CDU. Maar dat kan je niet volledig op het conto van de CDU schrijven. We zijn sowieso geen ontwikkelingsland meer. Maar zoals de CDU zich volledig op economische zaken concentreert, vind ik discutabel. Er is meer waar een regering zich druk om moet maken.”​