De redactie sluit dit liveblog. Het blog van zaterdag leest u hier.

Het kabinet heeft besloten de vliegverboden voor vluchten uit Zuid-Afrika en heel Zuid-Amerika te verlengen tot 15 mei. Dit is gebeurd na een advies van het Outbreak Management Team (OMT). De deskundigen geven aan dat het advies om in quarantaine te gaan slecht wordt nageleefd. Van een quarantaineplicht is nog geen sprake.

Het gaat specifiek om een verbod op vluchtverkeer uit Zuid-Afrika, Dominicaanse Republiek, Brazilië, Argentinië, Bolivia, Chili, Colombia, Ecuador, Frans-Guyana, Guyana, Panama, Paraguay, Peru, Suriname, Uruguay en Venezuela. Dat verbod gold tot 1 mei, maar wordt dus twee weken verlengd.

Vanaf 15 mei hoopt het kabinet de quarantaineplicht wel politiek geregeld te hebben, hoewel minister van Infrastructuur Cora van Nieuwenhuizen zei dat de vliegverboden altijd een optie blijven om bijvoorbeeld gevaarlijke coronavarianten buiten de deur te houden.

Zeker vijftig kerkelijke gemeenten in Nederland zijn het afgelopen half jaar wekelijks met meer dan honderd mensen bij elkaar gekomen. Die kerkdiensten hebben niet tot coronabesmettingen geleid, stellen de kerken zelf.

Lees ook

Zeker vijftig kerken laten meer dan honderd mensen toe

Mensen die zijn geboren in 1962 kunnen vanaf komende week een uitnodiging voor een coronavaccinatie op de mat krijgen. Het gaat dus om mensen die dit jaar 59 worden, aldus het RIVM. Zij kunnen nu al online een afspraak met de GGD inplannen via www.coronavaccinatie-afspraak.nl.

De eerste mensen met een medische indicatie van 18 tot en met 59 jaar oud ontvangen ook vanaf volgende week een uitnodiging om naar de GGD te komen. Het gaat om mensen die jaarlijks worden uitgenodigd voor de griepprik. De huisarts maakt de selectie. Het kan zijn dat ze al een uitnodiging hadden, bijvoorbeeld doordat ze werken in de zorg. Wie al geprikt is, kan de andere uitnodiging weggooien.

De mensen die zich melden krijgen het vaccin van BioNTech/Pfizer of Moderna.

In de Verenigde Staten zijn nu 100 miljoen mensen volledig gevaccineerd tegen Covid-19. Dat heeft Jeff Zients, de Witte Huis-coördinator van de strijd tegen de corona-epidemie, vrijdag gezegd. Dat is bijna een verdubbeling van het aantal in een maand tijd. Eind maart waren het er 55 miljoen.

„Dat betekent 100 miljoen Amerikanen met een gevoel van opluchting en gemoedsrust in de wetenschap dat zij na een lang en zwaar jaar beschermd zijn tegen het virus, in de wetenschap dat hun besluit zich te laten inenten niet alleen henzelf beschermt maar ook hun familie, vrienden en woonomgeving.”

Inmiddels is 40 procent van alle volwassenen in de VS gevaccineerd. Zij kunnen volgens het nationaal Centrum voor Ziektecontrole en Preventie (CDC) veilig naar buiten om hun activiteiten te hervatten zonder mondkapje.

Voor de gratis sneltests die toegang verlenen tot musea, dierentuinen, voetbalwedstrijden en andere evenementenlocaties zijn sinds de start van de pilot op 27 maart meer dan 140.000 testafspraken gemaakt op testenvoortoegang.nl. Dat meldt Testen voor Toegang aan het ANP. Iets meer dan driehonderd van hen testten positief op het coronavirus, ongeveer 0,2 procent.

Het kabinet wil dat het eind mei mogelijk is om dagelijks 400.000 sneltests per dag af te nemen. Vorige week maakte Stichting Open Nederland, de stichting achter Testen voor Toegang, bekend welke zeven bedrijven de stichting daarbij gaan helpen. De zeven bedrijven leveren een extra testcapaciteit van 120.000 testen per dag, verdeeld over de zeven regio’s waarin Stichting Open Nederland het land heeft opgedeeld.

Vrijdag deed Stichting Open Nederland een tweede openbare aanbesteding voor nog eens 105.000 sneltests per dag. Daar kunnen geïnteresseerden zich tot 10 mei voor aanmelden.

Italië heeft in 24 uur tijd een half miljoen mensen ingeënt tegen het coronavirus. Dat heeft minister van Volksgezondheid Roberto Speranza vrijdag bekendgemaakt. Daarmee is een doelstelling voor april gehaald. Eigenlijk had dat twee weken geleden al moeten gebeuren, maar die hoop werd de grond in geboord door vertraging bij de levering van vaccins en de aanhoudende twijfel over prikken met AstraZeneca en Johnson & Johnson.

„Vaccineren is de echte uitweg uit deze erg moeilijke maanden”, schreef Speranza op Twitter. Tot dusver hebben ongeveer 19,4 miljoen Italianen ten minste een eerste dosis gekregen; 5,8 miljoen personen zijn inmiddels volledig gevaccineerd, net geen 10 procent van de bevolking. Deze cijfers liggen in lijn met het Europese gemiddelde.

Italië is een van de zwaarst door corona getroffen landen. Deskundigen vrezen dat het de komende weken een probleem wordt dagelijks een half miljoen prikken te blijven zetten. Dat wordt vooral veroorzaakt door een tekort aan vaccins. Die situatie houdt mogelijk nog tot eind mei aan.

De regering sprak begin dit jaar de verwachting uit dat voor de zomer 57,2 miljoen doses zouden worden geleverd. Een wetenschapper van de denktank ISPI schat het werkelijke aantal op grond van de huidige gegevens op slechts 36 miljoen. Het grootste deel komt van Pfizer/BioNTech.

Vier op de tien jongeren tussen de 16 en 24 jaar ontzeggen zich tijdens de coronacrisis belangrijke ervaringen omdat ze zich verantwoordelijk voelen jegens kwetsbare gezinsleden en huisgenoten. Zij ervaren zo meer last van de crisis en melden dan ook vaker psychische klachten, zoals angst en depressie, dan andere jongeren.

Dat blijkt uit een onderzoek van wetenschappers naar hoe jongeren te betrekken bij de aanpak van de gevolgen van de coronacrisis. Het is uitgevoerd door kennisplatform de Nationale Wetenschapsagenda (NWA). Dat onderzocht onder andere de vragen die onder jongeren leven, wat uiteindelijk ook de bovenstaande, onverwachte bevinding opleverde. Alle resultaten zijn vrijdagmiddag aangeboden aan premier Mark Ruttte.

Omdat de zich wegcijferende jongeren meer dan leeftijdgenoten worden geconfronteerd met de mogelijke gevolgen van corona, houden zij zich goed aan de coronamaatregelen. Behalve onder emotionele gevolgen lijden ze ook onder het missen van belangrijke mijlpalen die kenmerkend zijn voor deze leeftijd. „Denk aan zelf beslissingen nemen, met geld leren omgaan, omgaan met intimiteit en seksualiteit of het mislopen van een bijbaantje”, zegt Odilia Laceulle, ontwikkelingspsycholoog.
Bijna een jaar geleden riep Rutte jongeren op om actief mee te denken over ons land tijdens en na de coronacrisis.

De Nationale Wetenschapsagenda pakte de oproep op met jongeren die er ook gehoor aan wilden geven. „Het betrekken van jongeren bij wetenschap en beleid heeft veel toegevoegde waarde, zeker in crisissituaties zoals tijdens deze pandemie,” concludeert de Leidse wetenschapper Eveline Crone. „Deze generatie is ontzettend creatief. Onderzoek heeft aangetoond dat hun hersens nog volop in ontwikkeling zijn. En dat levert dus echt andere inzichten en ideeën op.”

Vragen van jongeren werden geïnventariseerd en hebben nu verschillende aanbevelingen opgeleverd. Dat is bijvoorbeeld: betrek ze bij onderzoek en beleidsvorming, want ze hebben een andere zienswijze en ervaring, die kunnen leiden tot andere inzichten en focus. Ook wordt aangeraden hun netwerken te gebruiken.

In een tehuis voor dementerende ouderen in het Gelderse Wehl zijn 12 van de 29 bewoners positief getest op het coronavirus, terwijl de bewoners allemaal al zijn gevaccineerd. De besmette bewoners hebben milde klachten en worden gescheiden van de andere mensen in het tehuis verzorgd.

Bijna alle bewoners hebben hun tweede vaccinatie al gehad, aldus een woordvoerder van Sensire, waar het verpleeghuis onder valt. Een of twee bewoners hebben alleen nog hun eerste prik ontvangen. De mensen die hun tweede prik wel kregen, ontvingen die al meer dan twee weken geleden.

Toen het virus het verpleeghuis eenmaal binnen was, raakten in korte tijd twaalf mensen besmet. De uitbraak laat dan ook zien dat je het virus nog steeds kunt overdragen, ook al ben je gevaccineerd, stelt specialist ouderengeneeskunde Marco Repko van Sensire.

Volgens de woordvoerder van de organisatie komen besmettingen onder gevaccineerde bewoners van verpleeghuizen wel vaker voor. Een uitbraak van deze omvang is hij nog niet eerder tegengekomen, maar dat betekent volgens hem niet dat het niet gebeurt. „Niet alle verpleeghuizen brengen dit soort informatie naar buiten. Wij hebben besloten dat wel te doen, juist om te laten zien dat het nodig blijft je aan de maatregelen te houden.”

Want de bewoners hebben weliswaar slechts milde klachten, maar omdat het om zo’n kwetsbare groep gaat, kunnen ook relatief onschuldige klachten gevaarlijk zijn. Een klein hoestje kan „net de laatste druppel zijn” voor de gezondheid van de deze mensen, aldus de woordvoerder. „Bovendien gaat het om mensen die ook niet meer goed kunnen aangeven waar ze precies last van hebben. We merken dat ze een beetje hoesten, maar we weten niet of ze bijvoorbeeld ook last hebben van hun keel.” De GGD onderzoekt of de uitbraak in het verpleeghuis is veroorzaakt doordat het om een extra besmettelijke variant van het virus gaat.

Epidemioloog aan het LUMC Frits Rosendaal wijst erop dat iemand het virus ook na vaccinatie altijd kan oplopen. „Het is niet zo dat je een soort afweerschild voor je hebt, dat virus komt alsnog gewoon je neus in.” Het vaccin beschermt tegen een ernstig ziekteverloop, maar we zijn pas helemaal van het virus af als iedereen geprikt is. „Tot die tijd blijft het heel belangrijk om je aan de maatregelen te houden.”

Het is verder van belang dat verpleeghuizen uitbraken van het virus onder gevaccineerde bewoners altijd melden, aldus Rosendaal. Ouderen in verpleeghuizen hebben het vaccin van Pfizer/BioNTech gehad, legt hij uit. Met dat vaccin zijn, net als met andere vaccins, zogenoemde trials gedaan om te kijken hoe goed het vaccin beschermt. „Aan die trials hebben wel oude mensen meegedaan, maar niet de alleroudsten”, aldus Rosendaal. „Iemand van 95 met dementie is simpelweg te fragiel om aan zoiets mee te doen.” Meer informatie over wat het virus doet na inenting bij zo iemand is volgens hem dus „heel waardevol”.

Tussen donderdagochtend en vrijdagochtend zijn 7830 nieuwe coronagevallen geregistreerd. Voor een vrijdag is dat relatief weinig.

In de afgelopen zeven dagen kreeg het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) bijna 51.500 meldingen van positieve tests. Dat komt neer op gemiddeld 7354 bevestigde besmettingen per dag, het laagste aantal in iets meer dan twee weken.

Rotterdam telde de meeste positieve tests. In de Maasstad kregen 327 inwoners te horen dat ze het coronavirus hebben opgelopen. Amsterdam volgt met 306 nieuwe gevallen en Den Haag met 255. In Utrecht werden 167 besmettingen vastgesteld en in Den Bosch 135.

Het aantal gemelde sterfgevallen steeg met 22. Dat is iets meer dan op voorgaande vrijdagen. Dat wil niet zeggen dat al deze mensen afgelopen etmaal zijn overleden, want sterfgevallen worden soms pas na een tijdje doorgegeven. In de afgelopen zeven dagen registreerde het RIVM 132 sterfgevallen, wat neerkomt op ongeveer 19 per dag. Rond de jaarwisseling, bij het begin van de vaccinatiecampagne, waren er dagen met meer dan 150 sterfgevallen.

Sinds het begin van de uitbraak, ruim een jaar geleden, zijn bijna 1,5 miljoen Nederlanders positief getest. Dat cijfer komt waarschijnlijk zaterdag boven die grens uit. Van meer dan 17.000 mensen is bekend dat ze aan het virus zijn overleden. De werkelijke aantallen liggen hoger.

Turkije heeft het Russische coronavaccin Spoetnik-V goedgekeurd voor gebruik. Turkije bestelde eerder deze week 50 miljoen doses van het vaccin.

In Turkije worden mensen al ingeënt met de middelen van het Chinese Sinovac Biotech en Pfizer/BioNTech. Er zijn 23 miljoen prikken gezet bij 13,7 miljoen mensen, 16 procent van de bevolking heeft tenminste een prik gekregen.

President Recep Erdogan zei vrijdag dat hij „niet accepteert” dat er een vaccintekort komt in zijn land. Daarvoor werd eerder nog gewaarschuwd. Erdogan verwacht binnenkort grote leveringen uit Moskou en Beijing.

Het ministerie van Volksgezondheid roept 65-plussers die zich nog niet hebben laten vaccineren op dat alsnog te doen. Het ministerie begint een ‘mini-campagne’ in huis-aan-huisbladen, op sociale media en via belangenorganisaties voor ouderen om mensen uit het geboortejaar 1955 of eerder erop te wijzen dat ze een prikafspraak kunnen maken.

Alle 65-plussers hebben hun uitnodiging voor een prik bij de GGD inmiddels gehad. Maar nog niet iedereen heeft het vaccin daadwerkelijk laten zetten, aldus het ministerie.

Gemiddeld voor de hele bevolking is de vaccinatiebereidheid zo’n 75 procent. Dat wil zeggen dat driekwart van de mensen een prik tegen het coronavirus wil. Onder 70-plussers is de vaccinatiebereidheid het hoogst, volgens de jongste cijfers van het coronadashboard van de overheid zo’n 94 procent.

Na de coronacrisis wacht ons een enorme berg ‘inhaalzorg’ en daarom moet een herstelplan voor de zorgsector worden opgetuigd, zeggen beroepsvereniging voor verzorgenden en verpleegkundigen V&VN en de Federatie Medisch Specialisten (FMS). Het inhalen en herstellen van de zorg gaat volgens voorzitter van V&VN Bianca Buurman minstens anderhalf jaar duren, zo niet langer, licht ze toe naar aanleiding van de oproep tot het herstelplan vrijdag in het AD.

Sinds het begin van de coronacrisis zijn er zo’n 1,4 miljoen verwijzingen gemist, meldde de Nederlandse Zorgautoriteit donderdag. Dat betekent volgens Buurman niet alleen dat er na de coronacrisis een berg aan operaties moet worden ingehaald, maar ook dat die operaties en andere zorg zwaarder worden doordat mensen langer hebben rondgelopen met hun ziekte.

Daarnaast zorgt de coronacrisis voor grote fysieke en mentale belasting van zorgpersoneel en voor meer ziekteverzuim door bijvoorbeeld burn-outs. Volgens V&VN zit 10 procent van de verpleegkundigen en verzorgenden ziek thuis, ruim twee keer zoveel als normaal. „Het personeelstekort liep al op en wij zien dat komende jaren ook niet veranderen”, aldus Buurman. Sterker nog, de vereniging vreest dat de uitstroom van zorgpersoneel door de coronacrisis alleen maar zal toenemen. „Dat komt dus nog bovenop de inhaalzorg en het feit dat bijvoorbeeld de vraag naar ouderenzorg komende jaren ook toeneemt”, aldus Buurman.

Om deze problemen komende jaren het hoofd te kunnen bieden is een alomvattend herstelplan nodig. Op de korte termijn moet personeel achterstallige vakanties opnemen en moet er gekeken worden naar goede psychische en fysieke begeleiding van personeel dat kampt met mentale problemen door het afgelopen jaar of dat zelf corona opliep. „Maar we moeten ook kijken welke inhaalzorg we voorrang gaan geven. Welke operaties hebben prioriteit? En kunnen we kijken of we bepaalde zorg anders kunnen organiseren? Zo kunnen we zorgen dat patiënten beter getraind worden voor een operatie, zodat ze minder lang in het ziekenhuis hoeven te blijven. Of we kunnen patiënten zelf hun wondzorg leren doen, zodat er minder wijkverpleging nodig is.”

Het plan moet samen met verpleegkundigen, verzorgenden en artsen worden vormgegeven. „Het is belangrijk dat zij hierin betrokken worden”, aldus Buurman. Op welke termijn dat gaat lukken, is nog moeilijk te zeggen. „We zitten nog middenin de derde coronagolf, personeel heeft nu nog andere dingen aan het hoofd. Maar we willen hier zo snel mogelijk mee aan de slag.” Ook de vraag naar de prijs van het herstelplan kan ze nog niet beantwoorden. „Maar dat het geld gaat kosten is duidelijk.”

Demissionair minister Tamara van Ark voor Medische Zorg noemt het „cruciaal” dat het herstelplan er komt. Het ministerie zegt dat de zorg (V&VN en de FMS) daarin het beste het voortouw kan nemen, ook omdat de zorg zelf het beste beeld heeft van de behoeften op de werkvloer. De Nederlandse Zorgautoriteit helpt met het in kaart brengen hoeveel zorg er ingehaald moet worden.

Ziekenhuizen behandelen opnieuw meer dan 2700 mensen vanwege Covid-19, de ziekte die door het coronavirus wordt veroorzaakt. Momenteel worden 2706 opgenomen coronapatiënten behandeld, twee meer dan op donderdag. Het is het hoogste niveau sinds begin januari. Het is bovendien de zesde achtereenvolgende dag van stijging, binnen een week steeg het totaal aantal opgenomen coronapatiënten met bijna 200.

Het aantal Covid-patiënten op de verpleegafdeling steeg afgelopen etmaal iets, van 1891 naar 1899. Dat is het hoogste aantal sinds half januari. Het aantal coronapatiënten op de intensive cares daalde juist iets, van 813 naar 807, meldt het Landelijk Coördinatiecentrum Patiënten Spreiding (LCPS).

In totaal liggen nu 1230 mensen op een intensive care. Dat zijn zowel coronapatiënten als mensen met andere aandoeningen, zoals kanker of hartklachten en slachtoffers van ongelukken. De ziekenhuizen hebben in totaal nog 200 ic-bedden over, wat neerkomt op een à twee bedden per ziekenhuis. Onder normale omstandigheden behandelen de ic’s zo’n 900 mensen, voor wie 1150 bedden beschikbaar zijn. De gemiddelde verpleegafdeling heeft nog tien tot vijftien bedden over.

De instroom blijft hoog. Afgelopen etmaal zijn 359 nieuwe coronapatiënten opgenomen op een verpleegafdeling of intensive care. In de afgelopen week registreerde het LCPS 2187 nieuwe opnames, wat neerkomt op ruim 312 per dag. Voor de tiende dag op rij komt dat gemiddelde boven de 300 uit.

Het LCPS verwacht dat de instroom in de ziekenhuizen hoog blijft en dat de totale bezetting in de komende week verder kan stijgen.

De fabrikanten Pfizer en BioNTech hebben bij het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) een aanvraag ingediend om hun coronavaccin ook toe te staan voor kinderen vanaf 12 jaar oud. Het is momenteel toegestaan voor mensen vanaf 16 jaar.

Pfizer en BioNTech dienden eerder deze maand al hetzelfde verzoek in bij de Amerikaanse medicijnautoriteit FDA. Volgens de fabrikanten was het vaccin tegen het coronavirus 100 procent effectief tijdens een klinische test in de Verenigde Staten.

Het EMA heeft vaak vier tot zes weken nodig voordat het een beslissing heeft genomen. Kinderen tussen de 12 en 15 jaar oud kunnen op zijn vroegst vanaf half juni worden ingeënt met het vaccin in Europa. De meeste landen prikken eerst ouderen, waardoor de jongeren in juni nog niet aan de beurt zijn.

Bijwerkingencentrum Lareb vindt meer onderzoek naar trombose en embolieën na coronavaccinaties nodig. Het kreeg tot en met 14 april 399 meldingen van trombose of embolieën na coronaprikken binnen, op bijna 4 miljoen toegediende vaccins. In de groep die geprikt was met AstraZeneca is het aantal meldingen iets hoger dan verwacht.

„Of alles is gemeld, is niet bekend. Op basis van de meldingen kan geen conclusie worden getrokken over een relatie met de vaccins”, aldus het Lareb, dat daarom meer onderzoek adviseert. .
Het gaat om 224 meldingen na vaccinatie met Pfizer/BioNTech (Comirnaty), 150 na AstraZeneca (Vaxzevria) en 21 na Moderna. Bij vier meldingen is niet duidelijk welk vaccin was gegeven. Tot 14 april waren er ongeveer 2,5 miljoen vaccins van Pfizer/BioNTech, 1 miljoen van AstraZeneca en 300.000 van Moderna toegediend.

In de meldingen werd 82 keer longembolie genoemd, 62 keer diepveneuze trombose en in 127 gevallen ging het om een herseninfarct. Er waren negen meldingen van de veelbesproken combinatie van een laag aantal bloedplaatjes en trombose, allemaal na AstraZeneca.

„Trombose en longembolie komen voor bij ongeveer 1 op de 1000 mensen per jaar. Door aandacht voor de ernstige bijwerking bij het AstraZeneca vaccin, is er hoge alertheid op trombose en embolieën. Mogelijk heeft dit de motivatie om het vermoeden van bijwerkingen te melden verhoogd”, aldus het Lareb. „Het aantal meldingen van diep veneuze trombose, longembolie en herseninfarct, dat optrad in twee weken na de vaccinatie, is in de meeste gevallen niet hoger dan anders bij een vergelijkbaar aantal mensen verwacht kan worden.”

Het is maar de vraag of het kabinet komend weekeinde bijeenkomt in het Catshuis om te praten over verdere versoepeling van de coronamaatregelen. Dat is afhankelijk van de ruimte die het Outbreak Management Team (OMT) ziet om maatregelen los te laten, zegt zorgminister Hugo de Jonge. Het deskundigenpanel vergadert daar vrijdag over.

„We bekijken van week tot week wat de ruimte is”, zegt De Jonge. Het kabinet houdt daar doorgaans op zondag informeel overleg over in het Catshuis, waarna op maandag of dinsdag een besluit valt. Maar: „als we zien dat die ruimte er op dit moment nog niet is, dat we beter even kunnen wachten, dan heeft ook een Catshuisoverleg niet zoveel zin”, aldus de minister.

Het kabinet besloot vorige week de eerste stap te zetten van het eigen heropeningsplan. Terrassen zijn onder voorwaarden weer open en winkels mogen weer klanten ontvangen zonder dat die uren van tevoren een afspraak moeten maken. Daarnaast is er beperkt ruimte gekomen voor studenten in het hoger onderwijs om weer fysiek colleges te volgen.

Het OMT had het kabinet „met klem” geadviseerd nog te wachten met het aankondigen van die versoepelingen. De deskundigen wilden meer zekerheid dat de piek in de ziekenhuisbezetting echt achter de rug is. Op grond van de iets verbeterde prognoses van het OMT werd toch besloten de eerste stap te zetten.

De Jonge ziet dat het nog altijd „druk en zwaar” is in de ziekenhuizen. Het aantal coronapatiënten op de intensive care is de afgelopen week niet verder toegenomen, maar ook niet echt gedaald. Dat maakt het dus onzeker of komende week de tweede stap al kan worden aangekondigd, die verlichting zou moeten bieden voor onder meer pretparken, dierentuinen en zwembaden.

De minister benadrukt dat het kabinet niet van plan is „domme dingen” te gaan doen, nu dankzij de vaccinaties het einde van de epidemie in zicht is. Aan de andere kant is volgens hem een belofte gedaan aan de samenleving om elke ruimte die er is voor verdere verlichting te benutten.

De avondklok heeft volgens demissionair minister Ferd Grapperhaus (Justitie en Veiligheid) wel degelijk nut gehad de afgelopen maanden. „Ik ben overtuigd aanhanger van de gedachte dat de avondklok ons geholpen heeft”, zei de bewindsman vrijdag.

De avondklok werd ingevoerd op zaterdag 23 januari en gold tot met afgelopen woensdagochtend 04.30 uur. Voorzitter Ernst Kuipers van het Landelijk Netwerk Acute Zorg zei deze week dat de ingrijpende maatregel nauwelijks effect heeft gehad. De opmerking van Kuipers verbaasde Grapperhaus. Het kabinet heeft daarom het Outbreak Management Team (OMT) gevraagd inhoudelijk te reageren op de opmerkingen van Kuipers.

Volgens de minister liep de mobiliteit na de invoering van de avondklok met zo’n 10 procent terug. Handhavers zeggen dat het op straat rustiger werd en het blijkt volgens hem ook uit de mobiliteitscijfers van het RIVM en Rijkswaterstaat.

„Ik denk dat het heel goed is geweest dat we onszelf geholpen hebben door drie maanden met de avondklok te werken”, aldus de minister.

Rusland heeft de eerste 17.000 doses van een coronavaccin voor dieren geproduceerd. Het middel beschermt zoogdieren als honden, katten, nertsen en vossen, waarvan bekend is dat ze het coronavirus kunnen krijgen.

De eerste doses van Carnivac-Cov worden in Rusland gebruikt. Zeker twintig organisaties vanuit de hele wereld hebben interesse getoond in het middel.

Het vaccin werd in maart goedgekeurd in Rusland en volgens dat land wordt de aanvraag voor goedkeuring in de Europese Unie momenteel voorbereid.

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zei eerder al dat het bezorgd was over besmettingen tussen mensen en dieren. Volgens Rusland helpt dit vaccin zulke besmettingen te voorkomen.
Ook zouden mogelijke mutaties kunnen worden voorkomen, doordat dieren met dit vaccin niet besmet raken.

AstraZeneca heeft in het eerste kwartaal met zijn coronavaccin een omzet geboekt van 275 miljoen dollar. Het is de eerste keer dat de farmaceut financiële details over de distributie en opbrengsten van het vaccin naar buiten brengt. Eerder had AstraZeneca wel aangegeven dat het gedurende de pandemie geen winst maakt op het product, dat het voor de kostprijs aanbiedt.

Het vaccin heeft AstraZeneca samen met de universiteit van Oxford ontwikkeld en is inmiddels in meer dan 100 landen goedgekeurd voor gebruik. In totaal werden in het eerste kwartaal 68 miljoen doses gefactureerd, aldus AstraZeneca. Dat wordt verder gespecificeerd in een omzet van 224 miljoen dollar voor Europa, 43 miljoen dollar in ‘opkomende markten’ en 8 miljoen dollar in ‘de rest van de wereld’.

Het coronavaccin van AstraZeneca is niet onomstreden. In zeer uitzonderlijke gevallen is er bij gebruik van het middel sprake van ernstige bijwerkingen. Maar ook de leveringsafspraken zijn veelvuldig onderwerp van discussie. Zo levert AstraZeneca in Europa al tijden minder vaccins dan is afgesproken. Het is inmiddels een hoofdpijndossier voor de onderneming, door juridische stappen vanuit Brussel.

De cijfers laten zien dat het Covid-19-vaccin slechts een klein deel uitmaakt van de opbrengsten van AstraZeneca als geheel. Die bedroegen in de meetperiode 7,3 miljard dollar. Het Brits-Zweedse AstraZeneca zag bij de divisie voor kankermedicatie de opbrengsten stevig groeien. Dat kwam vooral door stermedicijn Lynparza. Bij de biofarmaceutische tak was ook sprake van een flinke groei.

Lees ook

Hoe de wereldwijde ratrace om vaccins werkt

Wereldwijd zijn sinds het begin van de coronapandemie meer dan 150 miljoen besmettingen geregistreerd. Dat heeft het Franse persbureau AFP uitgerekend.

Het wereldwijde dagcijfer is sinds halverwege februari ruim verdubbeld. Er worden nu dagelijks zo’n 821.000 besmettingen vastgesteld. De Verenigde Staten hebben tot nu toe de meeste coronapatiënten gehad met 32,2 miljoen vastgestelde besmettingen. Daarna volgen India (18,8 miljoen) en Brazilië (14,6 miljoen).

India kampt momenteel met een zware tweede golf waarbij dagelijks meer dan 300.000 nieuwe gevallen worden gemeld. Volgens AFP is Azië daardoor het continent waar het coronavirus zich het snelst verspreidt. Het aantal vastgestelde coronabesmettingen is gestegen met 28 procent ten opzichte van een week eerder.

Afrika is het enige andere continent waar het aantal besmettingen toeneemt, maar daar gaat het slechts om een stijging van 3 procent. In Latijns-Amerika en het Caribisch gebied is de situatie gestabiliseerd. In Europa en de Verenigde Staten gaat het om een daling van respectievelijk 18 en 12 procent, aldus AFP.

Volgens de cijfers van het Franse persbureau zijn wereldwijd bijna 3,2 miljoen coronagerelateerde sterfgevallen bekend.

Lees ook

Nog onzeker hoe gevaarlijk Indiase coronavariant is

Duizenden langdurig zieke werknemers komen financieel in de knel door de coronacrisis. Daarvoor waarschuwt vakbond CNV. „Zij kunnen niet re-integreren door corona”, legt CNV-voorzitter Piet Fortuin uit. Het gevolg is volgens hem dat duizenden mensen de grens van twee jaar ziekte overschrijden. En dat kan grote financiële gevolgen hebben: na twee jaar ziekte krijg je tot 30 procent minder inkomen.

„Schrijnend, zeker omdat het een groep is die al in een moeilijke situatie verkeert”, aldus de vakbondsman. De vertraagde re-integratie heeft volgens CNV twee oorzaken. Veel bedrijven zijn gesloten of werken met strikte coronaregels. Hierdoor is er vaak geen capaciteit of mogelijkheid om mensen op de werkvloer te laten re-integreren. Daarnaast stellen veel ziekenhuizen medische behandeltrajecten nu uit door corona. Deze behandelingen zijn echter noodzakelijk om mensen weer aan het werk te helpen, benadrukt de vakbond. Denk bijvoorbeeld aan een rugoperatie. Ook hierdoor lopen veel re-integratietrajecten spaak.

Fortuin stelt dat zowel werkgever als werknemer weinig aan deze situatie kunnen veranderen. „Daarom pleiten wij ervoor dat de loondoorbetalingsperiode moet worden verlengd en dat de overheid werkgevers hierin compenseert. In de beoordeling die iedere zieke werknemer na twee jaar ziekte krijgt, moet het UWV coronavertraging gewoon standaard meenemen.”

Een verlenging van de loondoorbetaling heeft volgens Fortuin ook nog een ander voordeel: de kans zou dan groot zijn dat langdurig zieken alsnog re-integreren bij hun eigen werkgever. Op die manier zou worden voorkomen dat duizenden mensen onnodig een WIA-uitkering moeten aanvragen voor arbeidsongeschiktheid.

De eerste noodhulp die de Verenigde Staten aan India hebben toegezegd vanwege de ernstige vormen die de corona-epidemie daar aanneemt, zijn vrijdagochtend aangekomen in de Indiase hoofdstad New Delhi. India worstelt de laatste weken met exploderende coronacijfers en overvolle ziekenhuizen en crematoria.

Een Amerikaans militair vrachtvliegtuig landde in New Delhi met onder meer 500 zuurstofcylinders, een miljoen sneltesten en andere medische benodigdheden. De Verenigde Staten zegden zondag toe om India zo snel en zo goed mogelijk terzijde te staan. Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken liet donderdag weten dat de VS voor meer dan 100 miljoen dollar aan hulp naar India sturen.

Het Aziatische land met naar schatting 1,37 miljard inwoners meldde vrijdag dat er in de laatste 24 uur nog eens 386.452 nieuwe coronabesmettingen waren geregistreerd, opnieuw een recordaantal besmettingen in een etmaal. Er overleden in diezelfde tijd nog eens zeker 3498 personen aan de gevolgen van Covid-19. Dat waren er donderdag met 3645 nog meer.

Volgens de gegevens van de Johns Hopkins Universiteit (JHU) in Baltimore heeft India met in totaal ruim 18 miljoen besmettingen het één na hoogste besmettingscijfer ter wereld. De 7,7 miljoen laatste gevallen zijn in de afgelopen twee maanden vastegesteld, concludeert persbureau Reuters.

Qua dodental staat India wereldwijd op de vierde plaats. Volgens de gegevens van de JHU overleden er al minstens 204.832 personen in India aan de gevolgen van een coronabesmetting.

De Federatie Medisch Specialisten (FMS) en de beroepsvereniging voor verzorgenden en verpleegkundigen V&VN pleiten voor een nationaal herstelplan voor de zorg. Dat moet personeel voorbereiden op de situatie na corona, omdat er dan een enorme berg ‘inhaalzorg’ wacht. „Samen moeten we kijken hoe we ook de inhaalzorg straks weer op maximale capaciteit kunnen leveren”, zeggen de beroepsorganisaties in het AD.

Ze roepen het ministerie, zorgverzekeraars en anderen partijen in de zorg op om zich aan te sluiten bij het plan, waarvoor de artsen en verpleegkundigen zelf het initiatief namen.

De coronacrisis leidt tot grote fysieke en mentale belasting en tot meer ziekteverzuim onder meer door burn-outs. Volgens V&VN zit 10 procent van de verpleegkundigen en verzorgenden ziek thuis, ruim twee keer zoveel als normaal. Ook bij artsen eist de druk zijn tol, zegt Peter-Paul van Benthem, voorzitter van FMS tegen de krant. „De kritieke planbare zorg staat nu bijna overal onder druk. Behandelingen van patiënten met hartproblemen, met kanker, mensen die op wat voor complicaties dan ook afstevenen, moeten worden uitgesteld. Dat neem je als arts
mee naar huis. Je wilt niet dat er iets misgaat.”

Personeel kampt ook met de gevolgen van een coronabesmetting. „We krijgen steeds beter inzicht in de langetermijngevolgen van corona”, zegt Van Benthem. „Mensen worden niet meer goed fit, ook jonge mensen niet.” Zowel voor zorgmedewerkers met een burn-out als met long covid moet er goede begeleiding komen, stellen beide organisaties. Ook moeten er mogelijkheden komen om medewerkers rust te geven zodat ze fysiek en mentaal kunnen herstellen. „Samen moeten we kijken hoe we ook de inhaalzorg straks weer op maximale capaciteit kunnen leveren”, aldus voorzitter Bianca Buurman van V&VN.

Het herstel van het personeel is des te belangrijker, omdat hen na de derde golf een grote hoeveelheid inhaalzorg wacht. Sinds februari vorig jaar zijn nu al bijna twee miljoen mensen minder door een huisarts naar een medisch specialist verwezen dan vooraf ingeschat, blijkt uit cijfers van Zorgdomein. „We hebben echt nog geen idee hoe we dat moeten gaan doen”, zegt Van Benthem.

In Frankrijk zijn de eerste gevallen vastgesteld van de B.1.617-variant van het coronavirus, die in India momenteel voor torenhoge besmettingsaantallen en dodentallen zorgt. Die aankondiging kwam donderdagavond laat van het Franse ministerie van Volksgezondheid.

Het eerste geval, dat donderdag is vastgesteld, betreft een vrouw uit zuidwest-Frankrijk die onlangs naar India was gereisd, meldde het ministerie. Ook de andere twee besmette personen, uit het zuidoosten van Frankrijk, waren recentelijk in India.

India breekt de afgelopen weken het ene grimmige coronarecord na het andere. Honderdduizenden nieuwe besmettingen en zo’n tweeduizend geregistreerde coronadoden per dag zijn er inmiddels nauwelijks meer een uitzondering. De ziekenhuizen in het land zijn zwaar overbelast en kampen met grote tekorten.

Meerdere Europese landen, waaronder sinds maandag ook Nederland, proberen de ‘Indiase variant’ buiten de deur te houden middels een vliegverbod.

Vanwege de uitbraak van het coronavirus werden vorig jaar opvallend weinig stakingsacties afgekondigd, zo meldt het statistiekbureau CBS. Door de virusuitbraak lagen veel cao-onderhandelingen stil en was het een groot deel van het jaar niet toegestaan om met grote groepen bij elkaar te komen. Vakbond FNV voegt daar aan toe dat op dit moment al meer stakingen zijn geweest in 2021 dan in heel 2020.

Vorig jaar vonden negen stakingsacties plaats. In 1983 werd voor het laatst zo weinig gestaakt. In twee derde van de gevallen legden werknemers het werk neer in het eerste kwartaal. In de eerste helft van deze periode had het coronavirus Nederland nog niet bereikt. Dit jaar telt de FNV tot nu toe elf werkonderbrekingen en dat is dus al meer dan in het hele vorige jaar.

„Op veel plekken zoals in de supermarkten, de metaal en het beroepsgoederenvervoer gaat het ondanks of juist dankzij de corona-pandemie gewoon goed, of trekt het weer flink aan”, zegt FNV-vicevoorzitter Zakaria Boufangacha over het feit dat het aantal stakingen nu al hoger ligt dan vorig jaar. „Daar willen onze leden in die sectoren van meeprofiteren.” Behalve salarissen zijn ook betere pensioenafspraken volgens Boufangacha vaak de inzet van werkonderbrekingen.

In 2020 waren in vergelijking met voorgaande jaren wel veel mensen betrokken bij de stakingen, namelijk 105.000. Alleen in 2017 en 2019 lag dit getal hoger sinds de onderzoekers dit bijhouden in 1960. Dat komt met name omdat het onderwijs een grote stakingsactie hield. Leraren, schoolleiders en andere werknemers van ruim 4000 scholen legden eind januari twee dagen het werk neer.

Ontevredenheid met het salaris was volgens het CBS vorig jaar de voornaamste reden om te staken. De groep werknemers die ontevreden was over hun salaris kromp overigens van 27 procent in 2019 naar 22 procent in 2020.

De redactie heeft een nieuw liveblog gestart. Lees het blog van donderdag hier terug.