Slechte gebitten in het Elspeet van de achttiende eeuw

Dat blijkt uit archeologisch onderzoek waarvan de uitkomsten donderdag zijn gepresenteerd. Het onderzoek werd uitgevoerd op het parkeerterrein bij de hervormde dorpskerk in Elspeet.

De gemeente Nunspeet wilde in oktober 2018 onder de parkeerplaats een infiltratieberging realiseren om tijdens extreme regenbuien in de dorpskern wateroverlast te voorkomen.

Behalve een kerkhof uit de periode na 1500 aan de kant van de kerktoren, is aan de noordkant van de kerk een waterput van voor het jaar 1500 gevonden. Een andere opvallende vondst is een munitiekist met kogels en een handgranaat uit de Tweede Wereldoorlog. Deze materialen zijn door deskundigen afgevoerd.

Op het kerkhof is een aantal gestapelde graven gevonden. Een voorbeeld is het graf van een man van tussen de 22 en 42 jaar oud met iets daarboven een baby van ongeveer een half jaar oud. De baby lijkt met aandacht naast de arm en op het lichaam van de man te zijn geplaatst. Het graf van de baby was later gegraven dan het graf van de man.

Gaatjes

In 32 graven waren voldoende menselijke resten aanwezig voor antropologisch onderzoek. Er zijn 8 kinderen en 26 volwassenen geborgen. Geen van deze kinderen was ouder dan vier jaar terwijl van de volwassenen er elf zeker ouder dan vijftig jaar waren.

Een aantal van de volwassenen had slijtageverschijnselen die duiden op zware arbeid. Een aantal skeletten valt op door de kromming van de benen die waarschijnlijk het gevolg was van een tekort aan vitamine D. Dit wijst op voedseltekort of een gebrek aan zonlicht in de kindertijd.

Een groot aantal onderzochte mensen had een slecht gebit. Gaatjes, tandsteen en tandvleesontsteking waren eerder regel dan uitzondering. De oudere volwassenen hadden bijna allemaal tandverlies. Sommigen waren alle tanden en kiezen kwijt. Zelfs op het melktandje van een peuter werden cariës waargenomen. Dit laat zien dat er in Elspeet in de achttiende eeuw sprake was van een suikerhoudend dieet en slechte mondhygiëne.

Tabaksdozen

De stoffelijke resten zijn inmiddels in een grasveld aan de oostkant van de kerk herbegraven, bevestigt kerkrentmeester Jan Stelwagen. Hij zegt blij te zijn met de waardige manier waarop de onderzoekers met de menselijke resten om zijn gegaan.

In het graf van een man die ouder dan 65 jaar was, lag een langwerpige tabaksdoos. Deze bevatte nog tabak en lag onder het rechter bovenbeen. Op de bovenkant van de tabaksdoos zat een laag grof gebreide wol, mogelijk het restant van kleding.

In een ander graf lag een ovale tabaksdoos. Dit bakje bevatte een intacte kleipijp met vonkenvanger. De vonkenvanger is van gevlochten koperdraad en heeft glazen kraaltjes van verschillende kleuren en zit met een kettinkje vast aan de steel van de pijp.

Een woordvoerder van de gemeente Nunspeet geeft aan dat er nog een definitieve beslissing moet worden genomen, maar dat het voor de hand ligt dat de twee inmiddels gerestaureerde tabaksdozen in het Historisch Museum Elspeet worden tentoongesteld.

Slechte gebitten in het Elspeet van de achttiende eeuw

Binnenland

RD.nl in uw mailbox?