. Afgelopen zaterdag ging de campagne ”Stop Kastendiscriminatie - Steun de Dalits” van start. De deelnemers aan de campagne, waaronder ICCO, Kerkinactie, Cordaid en de Landelijke India Werkgroep, willen dat de Nederlandse regering, de Europese Unie en de Verenigde Naties zich gaan inzetten om dit gigantische mensenrechtenprobleem te bestrijden. Uit een NIPO-enquête bleek onlangs dat ook twee van de drie Nederlanders discriminatie van de dalits (”kastelozen”) als een probleem zien dat de hele wereld aangaat. Nu de politiek nog. De Europese Unie en haar lidstaten houden zich tot nu toe echter opvallend stil. Nederland heeft nu als voorzitter van de EU een goede gelegenheid om het probleem aan de orde te stellen.

Elk uur worden twee dalits aangevallen, elke dag worden drie dalit-vrouwen verkracht, twee dalits vermoord en twee dalit-huizen platgebrand. Meestal is de oorzaak dat dalits zich verzetten tegen discriminatie (ze willen bijvoorbeeld ook de dorpsput gebruiken of ze vragen om meer loon). De daders worden meestal niet gestraft.

In het dorp Shanmugapuram, in de Indiase deelstaat Tamil Nadu, werd dalits onlangs verboden om mannelijke honden te fokken omdat deze ’het deden’ met de vrouwelijke honden van de hogere kasten. Dit is slechts een van de vele vernederingen die dalits in dit dorp hebben te verduren van hogere kasten. Het is hun bijvoorbeeld ook verboden zonder toestemming in een ander dorp te gaan werken. In hun eigen dorp krijgen ze 20 in plaats van elders 30 roepies voor een dag werk.

Resoluties
In diverse mensenrechtenresoluties heeft het Europees Parlement verklaard dat de Europese Commissie en de Europese Raad (ministers van lidstaten) zich in hun relatie met landen als India moeten inzetten om kastendiscriminatie te bestrijden. In zijn mensenrechtenresolutie van april 2004 betreurt het Parlement het dat Commissie en Raad tot nu toe niets hebben gedaan om het probleem te bespreken in de politieke dialogen met landen waar het probleem speelt. Nadrukkelijk wordt gevraagd in de plannen maatregelen tegen kastendiscriminatie op te nemen. Vlak voor de Europese verkiezingen van juni hebben ook de lijsttrekkers voor het Europees Parlement van CDA, ChristenUnie-SGP, D66, Groen Links, PvdA, SP en VVD in een opmerkelijk vertoon van eensgezindheid aan de Landelijke India Werkgroep (LIW) laten weten dat ze zich ervoor zullen inzetten kastendiscriminatie te bestrijden.

En wat doet de Europese Commissie? In juni heeft zij een voorstel aan het Parlement en de lidstaten gedaan voor een nieuwe strategie voor de relaties tussen de EU en India. Zowel op politiek, economisch als cultureel gebied wil de Commissie de relaties met India versterken.

In haar nieuwe India-document kondigt de Commissie een constructieve dialoog met India over mensenrechten aan en noemt daarbij de doodstraf, het verdrag tegen martelingen, kinderarbeid, arbeidsrechten, maatschappelijk verantwoord ondernemen en religieuze vrijheid. Discriminatie van dalits -een belangrijke oorzaak van de andere te bespreken problemen- komt echter niet in het rijtje voor. En dat terwijl het Europees Parlement juist op dat gebied actie verwacht van de Europese Commissie en de lidstaten van de EU. Blijkbaar vindt de Commissie het onderwerp te gevoelig om het zelfs maar te benoemen.

VN-deskundigen
Deskundigen op het gebied van mensenrechten die deel uitmaken van de VN-subcommissie voor mensenrechten (de commissie zelf bestaat uit regeringen) hebben onlangs het derde rapport over discriminatie op basis van werk en afkomst -vooral over kastendiscriminatie dus- unaniem aangenomen. In het rapport wordt afkomstdiscriminatie in alle landen in Zuid-Azië maar ook in Japan, Jemen en Afrikaanse landen als Kenia, Senegal en Mali alsmede in de Zuid-Aziatische diaspora besproken. Over India concludeert het rapport dat de wetten en andere maatregelen tegen kastendiscriminatie tot nu toe vrij weinig effect hebben gehad. Zelfs in de Aziatische diaspora in Engeland leeft nog steeds een sterk stigma als het gaat om huwelijken met voormalige kastelozen, terwijl ook het samen gebruiken van eten en drinken lang niet altijd geaccepteerd wordt.

De subcommissie heeft ook een aantal algemene principes en richtlijnen voor de bestrijding van kastendiscriminatie goedgekeurd en in een resolutie zonder tegenstemmen besloten dat twee speciale rapporteurs deze principes en richtlijnen voor overheden, bedrijfsleven, de media, religieuze instellingen etcetera verder moeten gaan uitwerken.

De VN-mensenrechtencommissie moet dat voorstel volgend jaar goedkeuren. Of dat gebeurt, is echter nog allerminst zeker, omdat India samen met andere regeringen die ’geen zin’ in het onderwerp hebben de kwestie zou kunnen blokkeren. India heeft tegenover de subcommissie gezegd dat kastendiscriminatie weliswaar een serieus probleem is, maar geen „duidelijke mensenrechtenkwestie” is. India zegt er veel aan te doen om discriminatie te bestrijden en daarvoor niet de „inspiratie of begeleiding” van anderen nodig te hebben. Overigens heeft de nieuwe Indiase regering in haar regeringsprogramma gezegd gelijke kansen voor kastelozen, tribalen en minderheden na te streven. Hopelijk wordt er nu wel actie ondernomen.

Minister Bot
De afgelopen maanden heeft de Landelijke India Werkgroep twee brieven geschreven aan minister Bot van Buitenlandse Zaken om zijn aandacht voor kastendiscriminatie te vragen. In zijn eerste reactie liet de minister weten dat hij de zorg van de organisaties over dit onderwerp deelt. Dezelfde organisaties vroegen minister Bot daarom in juli om zich als voorzitter van de EU in te zetten om kastendiscriminatie tot een belangrijke prioriteit van het Europese mensenrechtenbeleid te maken. De EU-India-top in Den Haag, eerst gepland voor afgelopen donderdag, zou een goed moment zijn geweest om een dialoog met India over mensenrechten en kastendiscriminatie aan te gaan. India heeft de bijeenkomst echter vorige week plotseling afgezegd.

Minister Bot liet schriftelijk weten dat kastendiscriminatie ook in de Algemene Vergadering van de VN wordt besproken. In de EU-speech tijdens de recente bijeenkomst van de VN-mensenrechtencommissie zou al aandacht voor het onderwerp zijn gevraagd, schreef minister Bot. Dat is echter een wel erg ruime uitleg voor het feit dat het woord ”afkomst” in de speech werd genoemd als een van de oorzaken van discriminatie. Minister Bot meldde tevens dat mensenrechten een van de onderwerpen is tijdens de EU-India-top, maar dat voor een diepgaande discussie over kastendiscriminatie de top niet het juiste forum is.

Blijft de vraag: Zou de top wel het juiste forum zijn geweest voor een paar korte en duidelijke uitspraken over het dit gevoelige onderwerp?

Campagne
Vorige week zaterdag is het Dalit Netwerk Nederland (DNN), dat naast de LIW bestaat uit de organisaties Cordaid, CMC, ICCO, Justitia et Pax en Kerkinactie, gestart met de driejarige campagne ”Stop Kastendiscriminatie - Steun de Dalits”. In de campagne zullen onder meer aan de orde komen: het vaak onbestrafte geweld tegen dalits, geweld tegen dalit-vrouwen, gedwongen arbeid en discriminatie en achterstelling bij werk, beloning en landbezit. De campagne bestaat uit een politieke lobby gericht op de VN en de EU (samen met andere leden van een internationaal solidariteitsnetwerk voor dalits), acties tegen concrete schendingen van de rechten van dalits, een petitieactie, een fotoboek, een rondreizende tentoonstelling etcetera.

Behalve een actieve politieke dialoog met landen waar discriminatie van dalits veel voorkomt, vindt DNN dat ook de ontwikkelingssamenwerking van Nederland, de EU en VN-organisaties moet bijdragen aan het bestrijden van discriminatie en aan de emancipatie van kastelozen. Verder ligt er voor het Europese bedrijfsleven, daarbij ondersteund door hun regeringen en de Europese Unie, ook een forse taak om te zorgen dat dalits niet gediscrimineerd worden op de arbeidsmarkt en kansen krijgen om via scholing, trainingen enzovoort hun achterstand in te halen. Verantwoord ondernemen mag niet voorbijgaan aan dalits.

Het Nederlandse voorzitterschap van de EU moet het begin worden van een langdurig internationaal offensief om dalits in Zuid-Aziatische en andere landen te steunen in hun -ongetwijfeld nog vele jaren durende- strijd tegen discriminatie, achterstelling, uitbuiting en vernedering.

De auteur is coördinator van de Landelijke India Werkgroep (zie ook: www.indianet.nl/dalits ).