Christusbeelden altijd misplaatst, Hem claimen voor eigen groep ook
De kerk van de reformatie heeft zich altijd op standpunt gesteld dat beelden in de kerk geen plaats mogen hebben. Daarnaast zegt de gereformeerde belijdenis uitdrukkelijk dat God op generlei wijze mag worden afgebeeld (Heidelbergse Catechismus, antwoord 97). Zo bezien is er dus geen reden om je druk te maken over het pleidooi van een Amerikaanse burgerrechtactivist die standbeelden van de Heere Jezus af wil breken. Geen protestant die daar een traan om zou moeten laten.
Wie echter de geest achter het voorstel proeft, zal zeker zijn zorgen hebben. Het verzet tegen de bestaande Christusbeelden komt voort uit de stelling dat achter deze beelden de gedachte zit dat witte mensen superieur zijn aan zwarten en andere niet-blanken. Binnen de beweging Black Lives Matter, die zich verzet tegen discriminatie van Afro-Amerikanen en andere minderheden, zijn er die pleiten voor beelden waarop de Heere Jezus een uiterlijk heeft dat overeenkomt met het hunne. Daarmee wordt Hij onderdeel van het racismedebat. En dat is een grove aantasting van Zijn waardigheid en heiligheid.
Over de vraag hoe de Heere Jezus er tijdens Zijn omwandeling op aarde uit zag, bestaat al sinds de tweede eeuw discussie. Theologen, kunstenaars èn bestrijders van het christelijk geloof hebben in woord en in beeld hun denkbeelden over Zijn menselijke verschijning vertolkt. Met alle verscheidenheid van dien.
Wie de afbeeldingen uit de loop der tijden beziet, zal concluderen dat er zeer verschillende gedachten waren over het uiterlijk van de Heere Jezus. De ene keer was Hij een kwetsbaar mens, de andere keer een strenge vorst.
Deels hing die diversiteit samen met de boodschap die men wenste over te dragen, hetgeen vaak te maken had met de theologische debatten in een bepaalde periode. Onder Karel de Grote was er behoefte aan een beeld van Hem als vorst; in de latere Middeleeuwen wilde men Hem tekenen als de zachtaardige Heiland. Voor een ander deel heeft die diversiteit ook te maken met de culturele situatie. Afrika kent andere afbeeldingen van de Heere Jezus dan West-Europa.
Het is de mens eigen om zich in gedachten een beeld van de Heere Jezus te vormen. Dat is onontkoombaar. Maar tegelijk dient er het besef te zijn dat ons beeld altijd tekort schiet. Dat geldt zeker voor Europeanen die snel geneigd zijn te denken dat Hij een witte man was. Dat was Hij niet. De Heere Jezus leefde in het Midden-Oosten en zal dus de huidskleur van de mensen daar hebben gehad. Hij was van gelijke gedaante als de mensen om Hem heen.
Het feit dat elk mens een incomplete voorstelling van de Heere Jezus heeft, is een extra onderstreping van het gereformeerde belijden dat het afbeelden van God niet is toegestaan. Tegelijk betekent dit ook dat het claimen van Hem voor de eigen groep, zoals een aantal Afro-Amerikanen doen, volstrekt verkeerd is.