Het coronavirus grijpt om zich heen. We trekken ons terug in onze veilige rijtjeshuizen en hopen dat er genoeg bedden beschikbaar blijven op de intensive care. Onze wereld wordt steeds kleiner. Als de schade maar zoveel mogelijk buiten de deur blijft… Verwoed wassen we onze handen. Maar kunnen we onze handen wassen in onschuld, als het coronavirus slachtoffers gaat eisen op Lesbos en in andere kampen?

„We hebben het niet geweten”, kunnen we niet zeggen. „We hebben geen mogelijkheden om te helpen”, is een leugen. We kunnen wel helpen, vooral als we nú ingrijpen. Voordat er massaal mensen besmet raken en sterven. Het minste wat we kunnen doen, is 500 minderjarige kinderen naar Nederland halen. Meerdere gemeenten staan hiervoor open. Er zijn gastgezinnen beschikbaar. Volgens een aantal politiek leiders in de Nederlandse regering draagt het opnemen van deze kinderen echter niet bij aan een structurele oplossing.

Momenteel verkeert Nederland in een uiterst kwetsbare situatie. We nemen noodmaatregelen. Stuk voor stuk zijn deze noodmaatregelen geen structurele oplossingen. Ze zijn tijdelijk van aard, ingezet om een rampscenario te vermijden. Volksgezondheid legt een groter gewicht in de schaal dan economische belangen. Gelukkig maar. Als het om leven of dood gaat, is er veel geoorloofd.

Maar als noodmaatregelen prioriteit krijgen boven structurele oplossingen, waarom passen we dit principe dan niet toe op vluchtelingen? In de kampen is het nu te laat voor structurele oplossingen. Met één kraan per 1300 mensen is regelmatig handen wassen én afstand van elkaar houden onmogelijk. Artsen zonder Grenzen geeft aan dat er maar één optie overblijft: evacuatie van alle kampbewoners. Nu.

Angst werkt verlammend. Het maakt ons gericht op onszelf. „Het enige wat nodig is voor de overwinning van het kwaad, is dat goede mensen niets doen.” Nu het kwaad de vorm van het coronavirus aangenomen heeft, zal het duizenden slachtoffers maken in vluchtelingenkampen. Als we niets doen, zal het virus overwinnen.

Onderdak genoeg

Wat we kunnen doen? Er zijn genoeg noodmaatregelen mogelijk. Aan capaciteit wat betreft vervoer en onderdak hoeft het niet te liggen. Nooit eerder hebben vliegmaatschappijen en hoteleigenaars met zoveel annuleringen te maken gehad. Als medemenselijkheid prioriteit heeft boven politieke en economische belangen, kunnen we deze crisis keren.

Welke geschiedenis willen we met elkaar schrijven op Lesbos? Professionele hulporganisaties zijn bereid initiatief te nemen. Het enige wat ze nodig hebben, is voldoende politieke steun. Groen licht vanuit onze regering, die met klem oproept om de meest kwetsbaren te beschermen. Wanneer vluchtelingen ook onder die doelgroep gerekend worden, kan een inktzwart scenario voorkomen worden.

Als we wegkijken van deze crisis, kleeft er bloed aan onze handen. Daar kan geen desinfecterende zeep tegenop.

Gekroond

De strijd verliezen van een onzichtbare vijand. Ik weet hoe verpletterend dat voelt. Ons dochtertje van zes heeft de strijd tegen een bacterie verloren. Al haar vitale organen waren aangetast en we hebben haar moeten begraven. Toch heeft ze overwonnen. Toen ik haar voor de laatste keer een prachtig prinsessenjurkje aantrok, sprak God zachtjes tegen me, keer op keer: „Ze is bekleed met onvergankelijkheid.” Dat hielp me erdoorheen.

De werkelijkheid die ik kon waarnemen, was een door autopsie gehavend lichaampje, ijskoud omdat ze in een koelcel in het mortuarium was gelegd. Maar terwijl ik de ijsklontjes zachtjes uit haar haren streek en er roze lintjes doorheen vlocht, wist ik dat ze gekroond was met heerlijkheid.

Onze onzichtbare vijand heette shigella. De tegenstander die we nu hebben, is corona genoemd. Het venijnige daarvan is de benauwdheid. Vanuit Italië krijgen we te horen hoe mensen langzaam stikken, alleen, geïsoleerd van hun dierbaren. Wat een doodsangst zal dat met zich meebrengen, als mensen in hun laatste uren niet weten dat Hij die levensadem geeft erbij is. De Enige voor wie quarantaineregels niet gelden, die niet uitgeput raakt en 24/7 beschikbaar is, wil onze hand vasthouden. Hij geeft ons nieuwe adem als ons lichaam het begeeft en neemt ons mee in een onvoorstelbaar mooie nieuwe dimensie.

Tochtige tent

Ik was er niet bij toen ons dochtertje nieuwe levensadem kreeg. Ik heb me daar schuldig over gevoeld en het naar God uitgeroepen. Waarom moest ze alleen sterven? Ze lag niet eens in quarantaine. Ze lag in haar bedje, een paar meter bij me vandaan. Wat ik aan het doen was? De keuken aan het opruimen. Hoe wrang is dat. Iedereen die mij een beetje kent, weet dat het opruimen van de keuken meestal onder aan mijn prioriteitenlijstje bungelt. Ik heb nog veel vragen die niet zijn beantwoord, maar dit weet ik zeker: ze was niet alleen en ze heeft geen doodsangst gehad. Dat is mijn troost. En ik hoop en bid dat dit de troost is die wij als christenen kunnen meegeven aan de wereld om ons heen. Juist nu.

Als je kind in dit leven van je wordt afgescheurd, heb je mensen nodig die je erdoorheen helpen. Vanuit allerlei landen kwam hulp ons tegemoet, omdat we in een internationale context werkten. Bemoedigende woorden, gebeden, praktische steun. We hebben een dankdienst gehouden voor Miriams leven en haar samen met familie en vrienden naar het grafje mogen dragen dat eens opengebroken zal worden.

Hoe zou het voelen als de wereld wegkijkt, terwijl je het dode lichaampje van je kind in je armen houdt? Als je zelf een gat moet graven om je kind in te leggen. Je familie ver van huis. Van huis? Je onderkomen is een tochtige tent, waar de ratten doorheen kruipen. Hoe zou het zijn als je voor het leven van je andere kinderen vreest, omdat het coronavirus om zich heen grijpt in het vluchtelingenkamp waar je vastzit. Corona zou niet levensbedreigend voor kinderen horen te zijn. Maar geldt dat ook voor verzwakte kinderen in onhygiënische levensomstandigheden?

Onze strijd tegen Shigella hield niet op bij de besmetting van Miriam. Ook haar broers kwamen op de intensive care terecht. Gelukkig, er waren bedden beschikbaar. De begrafenisondernemer vertelde ons later dat de schrik hem om het hart sloeg bij het idee dat hij drie kinderen uit één gezin zou moeten begraven. Deze angst is realiteit voor alle ouders die nu in kampen aan het afwachten zijn of de wereld blijft toekijken. Of blijft wegkijken.

De auteur is psycholoog en was geruime tijd uitgezonden als missionair werker.