Wat zijn alternatieven voor de kerkdienst?
De maatregel van het kabinet om bijeenkomsten met meer dan honderd personen af te gelasten, raakt vele kerkelijke gemeenten. Kerkenraden zullen zich deze dagen bezinnen op alternatieven voor de erediensten. Welke opties hebben zij?
Veel kerkenraden van grote gemeenten zullen het eerst denken aan audio-uitzendingen van de dienst. Daarbij ligt uitzending via internet het meest voor de hand. Veel kerken maken nu al gebruik van deze uitzendmogelijkheden via de eigen website, of via platforms als kerkdienstgemist.nl of kerkomroep.nl. De teams achter deze sites bereiden zich inmiddels voor op grote drukte aanstaande zondag.
De mogelijkheden bij uitzendingen zijn divers. Een predikant kan vanuit het kerkgebouw of zelfs vanuit huis de preek houden. Het nadeel van deze optie is dat de liturgische context van de preek –zoals het naar de kansel leiden en de samenzang– verloren gaat.
De kerkenraad kan ervoor kiezen een ambtelijke dienst te houden, met alleen de ambtsdragers of enkele tientallen leden. Hierbij blijft de opzet van de eredienst gehandhaafd en herkenbaar voor de leden die thuis meeluisteren of meekijken.
Als de capaciteit van een kerktelefoonsysteem ontoereikend is, kan een dienst bijvoorbeeld via Youtube worden uitgezonden. Desgewenst kan dit ook zonder beeld, met alleen geluid.
Gemeenteleden kunnen wijkkringen vormen in huis, waarbij enkele tientallen mensen per kring samen meeluisteren. Een variant is dat de kerkenraad zich verspreidt over deze kringen en daar bijvoorbeeld een leesdienst belegt.
Als uitzending van een dienst niet haalbaar is, kan de kerkenraad leden adviseren in het invullen van de zondag thuis of in een wijkkring. Gedacht kan worden aan het aanbieden van (lees)preken of materiaal om te bespreken.
Bij gemeenten van enkele honderden leden kan de mogelijkheid worden onderzocht om de dienst met aanpassingen toch zo veel mogelijk door te laten gaan. Een mogelijkheid is het spreiden van de gemeenteleden over meerdere zalen van waaruit wordt meegeluisterd, liefst op diverse locaties.
Een optie is het spreiden van de erediensten in tijd, door meerdere diensten te houden. De gemeente zou bijvoorbeeld verdeeld kunnen worden op basis van de postcode over de diverse diensten.
In niet al te grote gemeenten kan een deel van de gemeente worden opgeroepen om thuis te blijven, zodat er niet meer dan honderd personen komen. Dit kan bijvoorbeeld door per gezin slechts een of twee leden –wisselend– naar de kerk te laten gaan en door gemeenteleden met een kwetsbare gezondheid te verzoeken thuis mee te luisteren.
In kleine gemeenten met minder dan honderd leden kan de eredienst wel doorgaan. Dat wil niet zeggen dat bezinning op maatregelen rond het virus hier niet nodig is. Naast de algemene richtlijnen vanuit het RIVM kan gedacht worden aan aanpassingen rond collecten (slechts bij de uitgang) of avondmaalsviering (in verschillende gemeenten wordt niet meer uit één beker gedronken en het brood dat wordt uitgedeeld niet meer gebroken). Ook kan, waar dit praktisch mogelijk is, gedacht worden aan het inbouwen van (meer) fysieke afstand tussen kerkgangers, door bijvoorbeeld banken leeg te laten.
