Het boek behandelt vooral de Bijbelse gegevens, maar verbindt deze met hedendaagse opvattingen en evalueert die ook. Daarom begint de studie met voorbeelden uit de filmwereld over buitenaardse wezens. Christenen weten dat er geestelijke machten zijn, zowel goede als slechte, die invloed uitoefenen in deze wereld. Cole beschrijft de naturalistische visies in de afgelopen eeuwen, waardoor de engelen en demonen steeds minder gingen betekenen in de samenleving. De gevolgen zijn echter ook in de kerk te merken, zoals blijkt uit het werk van de Nederlandse theoloog Hendrikus Berkhof.

Buitengesloten midden

Met instemming wordt Paul Hiebert geciteerd, die constateert dat de westerse kerken vaak een „buitengesloten midden” hebben. Er is geloof in God en in het bestaan van de satan, en daarnaast doen we volop mee met allerlei natuurlijke verklaringen. Christenen in Afrika en Azië houden meer rekening met de „tussenwereld” van geesten en demonen. Hoe moeten we daarmee omgaan?

In een dogmatische studie en in de kerkelijke praktijk is het belangrijk een evenwicht te bewaren: we moeten niet te veel stilstaan bij satan en zijn gevallen engelen, maar te weinig aandacht is ook gevaarlijk. Het is immers nodig de listen van de satan te kennen en ons actief daartegen te verzetten.

Cole stelt terecht dat engelen en demonische machten slechts terloops genoemd worden in de Bijbel. Dat maakt het moeilijk om tot een systematische uiteenzetting te komen. Toch worden de engelen wel vaak genoemd, volgens hem zelfs 273 keer. Vanwege de beknoptheid van de vermeldingen blijft er meermalen onzekerheid over de interpretatie. Dat geldt bijvoorbeeld de identiteit van „de zonen van God” in Genesis 6. Steeds geeft Cole de belangrijkste mogelijkheden van uitleg en daarna volgt voorzichtig zijn eigen mening.

Geestelijke strijd

Cole staat relatief uitvoerig stil bij de geestelijke strijd en daar bespreekt hij zeven hedendaagse benaderingen, zoals die van Walter Wink en van C. Peter Wagner. Het is een van de voorbeelden van de verbinding tussen Bijbelteksten, hedendaagse interpretaties en praktische toepassingen. Een ander voorbeeld is de moeilijke tekst in 1 Petrus 3, over de geesten die in de gevangenis zijn. Proclameerde Jezus daar Zijn overwinning of bracht Hij in die kerker het Evangelie? De auteur noemt diverse opvattingen en vergelijkt die met de liturgische praktijk in de Oosters-Orthodoxe Kerk.

In het boek komt het grote belang naar voren van het feit dat Christus Overwinnaar is. Hij heeft niet alleen verzoening bewerkt aan het kruis, maar ook de duistere machten overwonnen. Dit blijkt onder andere uit Kolossenzen 2. Dit aspect komt in de Vroege Kerk meer naar voren dan in het protestantisme. In onze tijd, waarin we volop te maken hebben met een geestelijke duisternis in onze samenleving, wordt die overwinning van Christus steeds belangrijker.

Duizendjarig rijk

Dit roept wel weer de vraag op naar de uitwerking van de behaalde overwinning. Hier verwijst de auteur naar het ”reeds” en ”nog niet”: de satan is in principe verslagen, maar de eindoverwinning komt nog. De uitleg van Openbaring 20, over het duizendjarig rijk, is hier ook van betekenis. Cole schetst zorgvuldig de verschillende benaderingen en evalueert deze.

De auteur constateert dat in de klassieke geloofsbelijdenissen weinig aandacht gegeven is aan de engelen en de demonen, maar wijst wel op de verwerking in de doopliturgieën. Wie wil weten hoe in de islam gedacht wordt over de geesten (zoals jinn), kan in een appendix terecht.

Het boek biedt een mooi overzicht van de Bijbelse gegevens, van belangrijke keuzes in de geschiedenis van de uitleg, en van het belang van dit onderwerp voor hedendaagse christenen.

Against the Darkness. The Doctrine of Angels, Satan, and Demons, Graham A. Cole; uitg. Crossway; 270 blz.; € 29,99