Twee dingen vallen direct op aan de buitenkant van de Oosterkerk. Het eerste is de grote klok met de zwart met rode wijzerplaat. Pontificaal hangt hij boven de straat. Het tweede –maar dan moet je iets beter kijken– is dat de toren geen haan bevat, maar een schip. De Oosterkerk is de vroegere schipperskerk van Hoorn.

Eddy Boom, voorzitter van de stichting Oosterkerk Hoorn, laat binnen nog meer zaken zien die met de scheepvaart te maken hebben, onder andere de nu opvallende dichtgemetselde plek aan de oostzijde. Vroeger zat op die plaats een laag raam. „Daardoor konden de schippers hun schip in de Appelhaven vanuit de kerk in de gaten houden”, zegt hij.

Kaap Hoorn

Boom wijst ook naar een replica van een jacht uit de Gouden Eeuw dat op ooghoogte aan de muur is bevestigd. Daaronder hangt een plaquette met de namen van Jacob Le Maire en Willem Cornelisz. Schouten. Deze twee inwoners van Hoorn ontdekten in januari 1616 ten zuiden van Zuid-Amerika een nieuwe doorgang naar de Grote Oceaan en de (veronderstelde) zuidelijkste punt van Zuid-Amerika. Ze noemden die plek ”Kaap Hoorn”, naar hun geboorteplaats. „Voordat Le Maire en Schouten op reis gingen, hebben ze in deze kerk gezeten”, vertelt Boom met gepaste trots.

Op meerdere glas-in-loodramen wordt het rijke verleden van Hoorn zichtbaar. Het meest recente raam is drie jaar geleden geplaatst en toont een gezicht op Hoorn vanaf de zeezijde (met een iets te grote Oosterkerk). „Hoorn beleefde in de zeventiende eeuw een gouden tijd, vooral door de handel op de Oostzee”, zegt Boom.

De kerk heeft nog meer beroemde ramen. Een ervan is het Bossu-raam, dat hier in 1619 werd geplaatst en de Slag op de Zuiderzee in 1573 weergeeft. Verschillende inwoners van Hoorn leverden aan die slag een actieve bijdrage. Jan Harink klom in de mast en rukte de Spaanse vlag van de steng.

Een ander raam is het Admiraliteitsraam dat in 1620 door de Admiraliteit (Marine) werd geschonken. Daarop is onder andere prins Maurits te zien.

De kerk heeft nog meer historie, zoals het Bätz-Witteorgel, dat in de zeventiende eeuw gebouwd werd door J. H. Bätz. Twee eeuwen later bouwde C. G. F. Witte een nieuw instrument in de oude kas.

In het kerkgebouw ziet alles er weer even mooi uit na een restauratie die meer dan een miljoen euro heeft gekost. Onlangs werd de restauratie afgerond.

Vijftig jaar geleden zag het er niet naar uit dat de kerk zo mooi zou worden. Penningmeester Dick Louwman vertelt dat het bestuur, van de in 1973 opgerichte stichting, een totaal vervallen kerk aantrof. Er werden al langere tijd geen kerkdiensten meer gehouden. „Zelfs de preekstoel lag in stukken.”

Huiskamer

Nu vinden er weer allerlei activiteiten plaats, zoals concerten, toneelvoorstellingen, congressen, huwelijksdiensten, uitvaarten en kerkdiensten. Louwman: „Het lukt ons om onze eigen broek op te houden, al moeten we wel goed inspelen op de ontwikkelingen. Onlangs zijn twee grote schermen geïnstalleerd zodat er nog meer gebruiksmogelijkheden zijn. We zijn de huiskamer van Hoorn en dat willen we graag blijven.”

Boom en Louwman zijn blij dat er weer zondagse kerkdiensten in de Oosterkerk gehouden worden. De Nederlands gereformeerde kerk is de vaste huurder.

Oosterkerk bestaat 500 jaar

Op vrijdag 8 november vond de feestelijke viering plaats van het 500-jarig bestaan van de Oosterkerk in Hoorn. Tijdens de bijeenkomst werd een rol met de geschiedenis van de jongste restauratie in de kerkmuur ingemetseld. Burgemeester Jan Nieuwenbrug plaatste de bijna vier meter lange rol in de muur. Ernaast is een oorkonde bevestigd met daarop de naam van prins Claus die op 7 mei 1982 de gerestaureerde Oosterkerk opende. Op de bijeenkomst op 8 november werd ook het nieuwe roosvenster aan de voorkant onthuld. De commissaris van de Koning in Noord-Holland overhandigde een schilderij van Cornelis Springer met een voorstelling van Hoorn aan wethouder Samir Bashara.