Over de gele typemachine lijkt lange tijd geen succesverhaal te kunnen worden geschreven. Die eerste jaren na de aankoop gaat het prima. Het apparaat wordt gretig gebruikt. Jorike typt de meest fantasievolle verhaaltjes en droomt van een gloedvolle carrière als schrijfster. Maar zo rond de tijd dat ze naar de middelbare school gaat, belandt de typemachine onder haar bed en komt daar niet meer onderuit.

Jorike gaat in Groningen Nederlands studeren en later taalwetenschappen in Utrecht. Ze gebruikt voor opdrachten alleen nog maar de computer. De gele typemachine lijkt vergeten.

Tot ze zich in 2014 thuis bij haar ouders wat zit te vervelen. Ze haalt de typemachine tevoorschijn, typt wat letters en zinnen. En denkt aan een artikeltje dat in Taalpost van genootschap Onze Taal werd genoemd. Daarin stond dat je met een oude typemachine meer kunt dan schrijven alleen.

Ze draait een leeg A4’tje in de machine en begint te experimenteren. Eerst maakt ze een hartje, daarna een oog. En vervolgens tekent ze zelfs het snormannetje op de Pringlebus die naast haar staat. Later maakt ze het bankje uit de tuin na. Dat lukt en Jorike is verkocht. „Vanaf dat moment zag ik mijn typemachine niet meer als een ding om mee te schrijven, maar als een tekenmachine.”

Verslaving

Jorike neemt de typemachine mee naar haar huis en pakt hem steeds vaker om te tekenen. Gewoon omdat het haar ontspant. Ze is er blijkbaar ook nog eens erg goed in.

Ze tekent de voorgevel van haar huis. En later een portret, dat ze haar zus cadeau geeft op haar verjaardag. „Het tekenen werd bijna een soort verslaving.”

Later krijgt ze zelfs opdrachten. Om een tekening te maken van een hond bijvoorbeeld. Of een gezinsportret. Met het geld van de opdrachten schaft ze via Marktplaats nieuwe typemachines aan. Allemaal exemplaren die je in een koffer kunt doen om overal mee naartoe te nemen.

Dat laatste komt haar goed van pas als ze gaat backpacken in Azië. „Boven in mijn rugzak had ik de minst zware typemachine gestopt die ik had. Voor als ik me zou gaan vervelen. Die was achteraf gezien natuurlijk toch nog te zwaar. En bij de douane kreeg ik er nog weleens vragen over. Maar ik heb er wel veel leuke gesprekken door gekregen, omdat mensen wilden weten wat ik toch bij me had en wat ik daarmee kon doen.”

Eigen bedrijfje

Na haar reis gaat ze aan de slag bij een ict-bedrijf in Amersfoort. Maar ook na haar lange werkdagen pakt ze ’s avonds regelmatig een oude typemachine uit de kast. Ook haar opdrachten nemen toe. Zelfs zo, dat ze een jaar geleden besluit minder voor haar baas te gaan werken en voor een deel voor zichzelf te beginnen. Met ”Typische Tekeningen” heeft ze nu haar eigen bedrijfje, dat enorm groeit.

Vooral haar tekeningen van gebouwen doen het goed. Van de domtoren heeft ze reproducties laten maken, die ook weer prima verkopen. „Ik word zelfs gevraagd om huisdieren te tekenen.” Hoewel ze dat een spannende opdracht vond, is ook dat gelukt. „Er zijn eigenlijk geen grenzen aan wat je met de typemachine kunt maken.”

Soms werkt ze ‘live’. Dan zoekt ze bijvoorbeeld met haar typemachine een plekje in de stad. En krijgt veel bekijks van voorbijgangers. Andere keren werkt ze van een foto of van een schets die ze eerder maakte. Van de dom maakte ze diverse foto’s voordat ze een letter op papier zette. „Die toren heeft me zo’n tien à twaalf uur werk gekost.”

Jorike bezit inmiddels typemachines in diverse frisse kleuren. Een collectie waar een verzamelaar jaloers op zou zijn. Maar het gaat haar niet alleen om de kleur, ook de mogelijkheden die het apparaat biedt zijn voor haar belangrijk.

Dikke letters, dunne letters. Een extra lint om rode inkt toe te voegen. Dat zijn leuke accessoires. Maar ze let er bij al haar aankopen ook op dat de rol makkelijk te hanteren is. Want als ze iets tekent, houdt ze die met haar linkerhand in bedwang.

In de lengte

Jorike gaat achter de typemachine zitten en begint te werken. Want het blijft lastig om te snappen hóé ze een tekening in elkaar zet. „Ik gebruik mijn typemachine altijd zoals hij gebruikt hoort te worden. Zo draai ik mijn papier er altijd van bovenaf in. In de lengte.” Daarin verschilt ze van een Engelse kunstenaar die ze via Instagram heeft leren kennen. „In Duitsland is een jongen die ook tekeningen met de typemachine maakt, maar veel secuurder werkt dan ik. Hij maakt bijna alleen maar gebruik van streepjes, puntjes en vormpjes, waardoor je bijna niet kunt zien dat de tekening met een typemachine is gemaakt.

Ik vind het juist wel leuk om te laten zien dat het een typtekening is. Om dat te benadrukken, maak ik een tekening soms bewust extra rommelig.

Ook leuk vind ik het om er letters in te verwerken. En soms zelfs hele woorden. Zoals een dichtregel, als je het portret van een dichter maakt, waardoor je het kunstwerk een extra boodschap meegeeft.”

Verticale lijn

Terwijl ze enkele l’en en uitroeptekens typt, blokkeert ze met haar linkerhand de rol waar het lint overheen loopt. Een verticale lijn ontstaat doordat ze blokkeert én de rol tegelijkertijd draai. „Wil ik een lijn in de breedte, dan gebruik ik bijvoorbeeld een isteken. Of een liggend streepje.”

Donkere vlakken of schaduwen op een tekening maakt ze door letters dicht op elkaar te typen. „Voor lichtere vlakken houd ik er meer wit tussen.”

Soms gaat het mis. Niet altijd is dat een drama. „Vaak is een foutje wel op te vangen door er wat andere letters tegenaan te tikken. Maar laatst typte ik per ongeluk een acht in het midden van een verder lege neus. Toen ben ik maar opnieuw begonnen. Dat is natuurlijk niet leuk, maar soms wordt een tekening er mooier van door opnieuw te beginnen.”

Workshops

Voor de toekomst is ze niet bang dat ze zonder werk komt te zitten. „Mensen vinden het leuk om een portret cadeau te geven. Omdat het iets heel persoonlijks is.” Ook woonhuizen zijn populair. „Omdat de dom zo goed liep, zou ik ook nog andere bekende gebouwen kunnen maken.”

Werkte ze in het begin van haar carrière nog op gewoon kopieerpapier, inmiddels is ze overgestapt op wat dikker aquarelpapier, zo mogelijk gerecycled. „Dat is beter voor het milieu, maar past ook meer bij het authentieke karakter van de tekeningen.”

Jorike wordt ook gevraagd workshops te geven. „Dan kunnen deelnemers bijvoorbeeld een ansichtkaart maken.” Werken met kinderen vindt ze het allerleukst. „Daarom heb ik me ook aangemeld als creatieve invaldocent op een basisschool. Dat geeft me de gelegenheid om jongeren enthousiast te maken voor mijn vak.”

Het is wat ingewikkeld om tijdens een les op school iedereen op een typemachine te laten werken. Dat is voor haar geen punt. „Je kunt leerlingen ook op andere manieren stimuleren om van letters tekeningen te maken.”