Uit een recente peiling van de Thomson Reuters Foundation bleek dat in 2018 het conflict in de Democratische Republiek Congo (DRC) in de media de meest genegeerde crisis was. Jan Egeland, hoofd van de Noorse Vluchtelingenraad, zei daarover dat de „wreedheid van het conflict schokkend is en het nationale en internationale gebrek aan aandacht schandelijk. Ik heb zelden zo’n kloof gezien tussen noden en hulpverlening”.

Tot andere ‘vergeten’ crises behoren volgens de peiling de Centraal-Afrikaanse Republiek, de regio rond het Tsjaadmeer, Jemen, Afghanistan, Zuid-Soedan, Burundi, Nigeria en Venezuela.

Aandacht voor zulke hiaten is belangrijk, omdat internationale verslaggeving een belangrijke rol speelt bij het creëren van bewustwording en aandacht voor humanitaire crises, evenals bij het mobiliseren van fondsen.

Aan de oproep van de Verenigde Naties vorig jaar om geld beschikbaar te stellen voor de Democratische Republiek Congo werd maar voor 50 procent tegemoetgekomen. Dergelijke onderfinanciering heeft, zij het indirect, te maken met een gebrek aan publieke bewustwording. In Groot-Brittannië bijvoorbeeld bleek uit een recent onderzoek door Human Appeal dat twee derde van de volwassenen niets wist van het recente geweld in de DRC.

We moeten de belangrijkste oorzaken van dit gebrek aan berichtgeving over humanitaire zaken begrijpen, willen we er iets aan kunnen doen. Daar richt het onderzoeksproject over Humanitaire Journalistiek zich dan ook op. En dat was de belangrijkste focus van het rapport The State of Humanitarian Journalism dat eind vorig jaar verscheen.

Ontevredenheid

Het onderzoek maakt duidelijk dat de humanitaire journalistiek zelf in een crisis verkeert. Een peiling onder meer dan 1500 mensen uit de hulpsector bracht wijdverbreide ontevredenheid aan het licht over de kwantiteit en kwaliteit van de berichtgeving over humanitaire kwesties.

We hebben ook de berichtgeving geanalyseerd in meer dan 20.000 nieuwsmedia, om erachter te komen hoe vaak ze berichten over humanitaire onderwerpen. Slechts twaalf daarvan hadden aandacht besteed aan de vier humanitaire aangelegenheden die we analyseerden. Het ging om de voortdurende crisis in Zuid-Soedan, de aardbeving in Atjeh in 2016, de Wereld Humanitaire Top in 2016 en de VN-oproep in 2017 voor humanitaire financiering.

Dat zo weinig nieuwsorganisaties (met name commerciële media) regelmatig over humanitaire onderwerpen berichten, komt hoofdzakelijk doordat die berichtgeving veel geld kost. Het is erg duur om verslaggevers naar het buitenland te sturen en tijdrovend onderzoek te laten doen, dat nodig is om de complexiteit van de situatie te kunnen uitleggen. Daarom leunen bijna alle internationale nieuwsmedia bij de berichtgeving over humanitaire kwesties op overheidssteun of particuliere stichtingen. Financiering door een stichting is echter vaak incidenteel en leidt niet tot een structureel budget. Verder is er gewoon onvoldoende donorgeld, omdat slechts enkele organisaties actief zijn op dit gebied.

Ook wordt steun van westerse regeringen ingezet om de hoge kosten van berichtgeving over humanitaire kwesties te financieren, bijvoorbeeld door de BBC World Service en Voice of America (VoA). Wij konden geen bewijs vinden van directe bemoeienis van ambtenaren met de berichtgeving van de World Service of VoA. Wel kun je bij beide organisaties het probleem constateren dat de mogelijkheden van journalisten om over humanitaire kwesties te berichten, ingeperkt worden door de strategische en financieringsprioriteiten van overheden. Bij met overheidsgeld gefinancierde nieuwsmedia die niet vanuit het Westen werken, is dat probleem nog nijpender.

Interesse

Er zijn geen eenvoudige antwoorden te geven op de vraag hoe de humanitaire berichtgeving te verbeteren is. Toch is er wel enige reden tot optimisme. In de Aid Attitudes Tracker, een grootschalig onderzoek onder lezers in Groot-Brittannië, Frankrijk, Duitsland en de Verenigde Staten, beweerden meer mensen dat ze nieuws over humanitaire rampen intensief of redelijk intensief volgden (59 procent) in vergelijking met ander internationaal nieuws (Clarke et al, 2018).

Misschien is er meer interesse voor humanitair nieuws dan veel journalisten denken. Sommige mensen zijn zelfs bereid ervoor te betalen. Lezers aanmoedigen om humanitaire journalistiek die ze vertrouwen en waarderen direct te financieren, is uiteindelijk misschien de enige oplossing voor de crisis waar deze berichtgeving mee kampt.

De auteur is hoofddocent Media en Internationale Ontwikkeling aan de University of East Anglia. Bron: IPS.