De website waarop informatie is te vinden over psalmen, gezangen en andere kerkliederen werd vijf jaar geleden gelanceerd en is sindsdien al miljoenen malen geraadpleegd. „Het is informatie die je niet in een boek moet stoppen. De zoekmogelijkheden op een internetpagina zijn zo veel groter dan die van het zoeken in een boek”, aldus Lydia Vroegindeweij uit Leusden.

„Het ontstond vanuit mijn eigen behoefte”, vertelt ze. „Ik begeleid weleens een kerkdienst en ik liep daarbij steeds tegen hetzelfde probleem aan: Waar vind ik snel een goede zetting? Dus ben ik lijstjes gaan aanleggen. Maar ik ben ook uitgever en ik ken de mogelijkheden van ICT. Daardoor dacht ik meteen aan een ”wiki”, want ik wist wat je met de technologie ervan kunt doen. Iedereen kent Wikipedia, maar er is ook Reliwiki, dat religieuze gebouwen beschrijft. Het woord ”wiki” komt uit het Hawaïaans en betekent ”snel”.” Vroegindeweij heeft kerkliedwiki.nl ondergebracht bij haar Stichting Kerkmuziek Netwerk.

Amusementswaarde

Het maken van een nieuwe uitgave van de encyclopedie van Winkler Prins kostte vroeger misschien wel twintig jaar, zegt Vroegindeweij. „Na het verschijnen van het Liedboek voor de kerken in 1973 duurde het nog vier jaar voordat het ”Compendium”, een boek met toelichtingen bij alle liederen, klaar was. Met een website zoals Kerkliedwiki kunnen medewerkers kennis meteen toevoegen zodra ze iets hebben gevonden. Iedereen kan eraan meewerken, we controleren elkaars werk. Zo kun je er samen iets moois van maken. De een zorgt voor de vulling van de pagina’s, de ander houdt zich bezig met de techniek. Er zijn medewerkers van allerlei kerkelijke afkomst, rooms-katholiek, evangelisch, gereformeerd.”

De initiatiefnemer benadrukt dat de inhoud van Kerkliedwiki liefst zo objectief mogelijk moet zijn. „Wat is je bron? Dat moet je er altijd bij vermelden. Maar de informatie hoeft niet gortdroog te zijn. Het mag best spirituele amusementswaarde hebben. Medewerker dr. Roel Bosch kan bijvoorbeeld mooie anekdotes opdissen.”

Toen Vroegindeweij in januari 2013 begon, stond het nieuwe Liedboek op het punt van verschijnen. „Aanvankelijk was het mijn bedoeling om alleen een wiki over die bundel te maken. Maar daar ben ik snel van afgestapt. Er zijn heel veel gemeenten –protestantse, christelijke gereformeerde, Nederlands gereformeerde, vrijgemaakt gereformeerde, evangelische– die uit allerlei bundels zingen. Dat kan tegenwoordig eenvoudig, omdat veel kerkgebouwen over een beamer beschikken.”

Geluidsbestanden

De nieuwste computertechnieken maken het mogelijk om in Kerkliedwiki op meer manieren te zoeken. Vroegindeweij noemt als voorbeeld het semantisch zoeken, waarmee je zoekvragen kunt combineren. Je zoekt bijvoorbeeld een lied bij een Bijbelgedeelte dat ook door kinderen moet worden gezongen. Of een uitvaartleider zoekt liederen die protestanten én rooms-katholieken kennen. „Met het semantisch zoeken kan dat allemaal. Belangrijk is dan wel dat de liederen op een goede manier worden ingevoerd, via een invulformulier met zo veel mogelijk gegevens per lied.”

Vroegindeweij probeert bij elk lied één of meer geluidsbestanden toe te voegen, zodat bezoekers van de site ook kunnen horen hoe het lied klinkt en of het moeilijk of makkelijk is. „We zetten er het liefst filmpjes en geluidsbestanden op die het lied laten horen zoals de componist het heeft bedoeld.”

De –gratis– encyclopedie is bedoeld voor voorgangers, organisten, uitvaartleiders, mensen die een zangdienst organiseren, maar ook voor wie gewoon wil grasduinen.

En mensen uit reformatorische kring, die zondags alleen psalmen zingen? „Die hebben er zeker ook wat aan. Want al zingen ze in de kerk psalmen, thuis zingen en beluisteren ze natuurlijk veel meer liederen. Bovendien: medewerker Ronald van Drunen heeft op Kerkliedwiki een groot overzicht geplaatst van 40.000 begeleidingszettingen bij heel veel liederen. Een organist uit reformatorische kring kan daar voorspelen vinden bij ongeveer alle psalmen. Ik hoop dat er iemand uit deze kringen aan de slag wil om de psalmen van 1773 in te voeren en te beschrijven. Daarvan staan er nog maar een paar op de site.”

Goede Bijbelstudie

Hoe betrouwbaar is de informatie op kerkliedwiki.nl? Vroegindeweij: „De mensen die de pagina’s vullen, zijn deskundigen die uit liefhebberij hun kennis willen delen of speurwerk willen verrichten. Onder hen is bijvoorbeeld een vrouw uit Aruba die er geen genoegen mee neemt dat er in de Evangelische Liedbundel vaak staat: „tekstdichter onbekend.” Ze is regelmatig bezig met mailen en brieven schrijven om de namen van dichters en componisten te achterhalen. Eens in de zo veel tijd mailt ze enthousiast haar vondsten. Dat speurwerk, bijvoorbeeld het uitzoeken welke Bijbelverzen in een lied worden aangehaald, is ook nog eens een goede Bijbelstudie.”

Schrijfdag

Ongeveer drie keer per jaar is er voor de medewerkers in de lutherse kerk van Amersfoort een Kerkliedwiki Schrijfdag. De medewerkers ontmoeten elkaar, werken samen aan een project en zingen met elkaar.

Deze zaterdag is er weer zo’n schrijfdag, de tiende, waar het vijfjarig bestaan van Kerkliedwiki wordt gevierd. Er zijn sprekers, onder wie ds. W. J. Dekker van de Sint-Joriskerk in Amersfoort, die vertelt hoe de nieuwe bundel ”Weerklank” zich verhoudt tot de psalmen. Dichter Sytze de Vries presenteert een nieuwe vertaling van het Duitse lied ”Mit Fried und Freud ich fahr dahin”, een berijming door Luther van de Lofzang van Simeon.

—

Vaakst gezocht naar ”Lichtstad”

Een mooie bijkomstigheid van de online-encyclopedie Kerkliedwiki is dat je kunt zien waarnaar wordt gezocht. Lydia Vroegindeweij maakt de cijfers daarvan deze zaterdag bekend. Maar ze wil wel alvast wat opmerkelijke getallen onthullen. „Het allermeest is de afgelopen vijf jaar gezocht naar het lied ”Lichtstad met uw paarlen poorten” uit de bundel ”Glorieklokken”: 28.560 keer. De inhoudsopgave van de bundel van Johannes de Heer kreeg in die periode maar liefst 131.659 bezoekers.”

Meer informatie: www.kerkliedwiki.nl