All-inclusive verlossing voor zondaren
De Dordtse Leerregels (DL) zijn actueel en heilzaam voor de kerk vandaag. Daarom moet het in de prediking vaker gaan over verkiezing en wedergeboorte, aldus ds. A. de Lange. „God zorgt van begin tot eind voor onze redding. All-inclusive verlossing, waarin je vanbinnen en vanbuiten gereinigd wordt en mag weten van een geboekt zijn voor een eeuwige heerlijkheid.”
De predikantencontio van de Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk in Nederland stond donderdagmorgen in Doorn in het teken van de Dordtse Leerregels. Die werden bijna 400 jaar geleden –in april 1619– vastgesteld door de Synode van Dordrecht.
De DL zijn minder bekend dan de Nederlandse Geloofsbelijdenis en de Heidelbergse Catechismus, die samen de drie Formulieren van Eenheid vormen. „Voor een belangrijk deel ligt dat aan het onderwerp”, zei dr. R. T. te Velde, docent aan de Theologische Universiteit Kampen, donderdag in zijn lezing. „In de leer van uitverkiezing en verwerping lopen we gemakkelijk vast.”
De DL hebben volgens dr. Te Velde een blijvende actualiteit. „Ik geloof niet dat de discussies zoals ze destijds door Gomarus en Arminius en anderen werden gevoerd in onze dagen achterhaald zijn.”
Wereldwijd gezien is er in de evangelicale beweging nog altijd een levendige tegenstelling tussen calvinisten en arminianen, constateert hij. „In de vragen rond menselijke autonomie en verantwoordelijkheid aan de ene kant en goddelijke genade en soevereiniteit aan de andere kant staan toch wel wezenlijke principes van het christelijk geloof op het spel.”
De remonstranten waren volgens hem een voorbode van de moderne mens. Die denkt in de trant van: „Als God ons maar duidelijk vertelt hoe we ervoor staan, dan zullen we vanzelf de juiste keuze maken.”
De DL gaan niet mee in deze optimistische, rationele visie. „Ze hebben veel meer oog voor wat er in de diepere lagen van ons menszijn gebeurt wanneer God met Zijn genade binnenkomt. Hier zie ik een uitdaging voor de gereformeerde theologie, om aan de hand van de Dordtse Leerregels die diepte van wil en emotie aan te boren, en mensen van vandaag aan te spreken op wat zij als de realiteit van hun leven ervaren, vaak zonder dat zij God erbij betrekken.”
Het lijkt erop dat mensen tegenwoordig minder geïnteresseerd zijn in God en in wat er tussen hen en God gebeurt, aldus de Kamper theoloog. Dat geldt ook voor christenen. „In ieder geval geldt dat voor mijn eigen kerk, de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt. De hele thematiek van verkiezing, verlossing en wedergeboorte is voor velen nauwelijks nog relevant. Veel positieve en betrokken christenen lijken zich niet druk te maken over hun persoonlijke zielenheil, maar willen zich vooral inzetten voor de doorwerking van Gods gerechtigheid in deze wereld. De theologie van N. T. Wright en anderen poneert het koninkrijk van God als het nieuwe overkoepelende perspectief.”
In de DL staan juist de „radicale omzetting van de menselijke wil in het wonder van de wedergeboorte” centraal. „Ik denk dat op dit punt de Leerregels nog wel eens actueler kunnen zijn dan in de tijd waarin ze geschreven werden, omdat in onze huidige cultuur de wil met haar autonomie een vanzelfsprekendheid is geworden. Wat zich in de vroegmoderne beweging van Arminius en anderen aankondigt, is vandaag de dag gemeengoed geworden.”
Hoe kunnen we mensen worden die naar God toegewend leven? „Door de diepte in te gaan. Voor die diepte blijft het van wezenlijk belang om aan de grote structuur van de Dordtse Leerregels vast te houden: het heil, het goede komt niet van ons. Wij kunnen wel het kwade willen, maar van heil en verlossing is alleen Gods eeuwig raadsbesluit de bron.”
De DL spreken dus diepere, spirituele lagen aan. En juist daarin kunnen christenen de actualiteit van het belijdenisgeschrift het sterkst ervaren, denkt dr. Te Velde. Hij noemde een aantal „motieven” die in de DL zijn te ontdekken, zoals genade, Christus, Schriftgetuigenis, pastoraat en de kerk.
Wat betekent de leer van verkiezing en wedergeboorte voor het kerkzijn in de huidige tijd? „Verkiezing en volharding krijgen in de kerk als gemeenschap van heiligen gestalte. De bruid die haar schat bewaart, is tegelijk de schat die bewaard wordt voor haar Bruidegom. Op deze dubbele schat zijn we ook als kerk in de 21e eeuw nog niet uitgekeken.”
Ds. De Lange ging vervolgens in op de vraag hoe de belijdenis van Dordt heilzaam kan functioneren voor de prediking en het geloofsleven in hervormde gemeenten. „Laten we loyaal preken en spreken over Gods verkiezing”, adviseerde de predikant uit Nieuw-Lekkerland. „Dat hebben we misschien wat minder gedaan in de voorbije jaren. Dat zal er mee te maken hebben dat we weg wilden komen of blijven van een preken en geloven waarin de verkiezing alles ging overheersen en praktisch gezien een blokkade ging opwerpen voor een komen tot het heil in Christus. We hebben meer nadruk gelegd op het verbond. Maar de Bijbelse God is de verkiezende God, Die soeverein en vrij is en genadig en heilzaam ingrijpt.”
Daarbij hoort de erkenning dat „de zonde ons totaal verdorven heeft”, aldus ds. De Lange. „Zo grondig, dat er van onze kant geen heil te verwachten is. Niet als het gaat over het verdienen ervan, maar ook niet als het gaat over het willen ervan. Dat was het kardinale punt in de Dordtse Leerregels.”
Hij vroeg ook aandacht voor de wedergeboorte. De notie dat er wat met een mens vanbinnen moet gebeuren als hij tot bekering en geloof komt, moet volgens hem ook klinken in de prediking. Wanneer die ontbreekt, komt er „een gelovigheid die zonder hartsverandering meedoet in het leven van de gemeente – en met dezelfde gang is het meeleven met de gemeente verwaterd, de kerkgang is onregelmatig of ze is er helemaal niet meer. Want we geloven toch wel.”
Bij God is alles van begin tot eind genade, aldus ds. De Lange. „Genade die ons kiest, genade die ons redt, genade die ons vernieuwt, genade die ons erbij houdt, zodat we niet meer afvallen. We leven in een westerse wereld, met hoge eisen, een snelle levensstijl, waarin mensen makkelijk burn-out raken, waarin veel mensen eenzaam zijn. We mogen mensen laten horen dat er een God is Die naar ons vraagt. Hij zorgt van begin tot eind voor onze redding. All-inclusive verlossing, waarin je vanbinnen en vanbuiten gereinigd wordt en mag weten van een geboekt zijn voor een eeuwige heerlijkheid.”
