Column: De kerk heeft vlerken nodig
Ik had er zin in! Vanochtend mocht ik een praatje houden op de jaarlijkse conferentie van predikanten van de Gereformeerde Bond binnen de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). Daar heb ik naar uitgezien. Dat spreekt voor zich. Ik behoor kerkelijk tot de hersteld hervormde tak van die ene hervormde familie, en genoemde predikanten behoren tot de hervormd-gereformeerde tak daarvan. Het is goed om familiebanden te onderhouden.
Is het nodig om daar zo verheugd over te doen? Er zijn immers allerlei contacten tussen leden van de Hersteld Hervormde Kerk en de hervormd-gereformeerden. Wat mij betreft is daar alle reden toe. Ik beken royaal dat ik behoor tot de tragen van begrip. Ik behoor bij diegenen die de schrijnende scheuring in 2004 –ik was ouderling in de Haagse hervormde gemeente van ds. P. J. Visser– nog lang niet verwerkt hebben. Ik kan er nog steeds niet bij dat gelovige broeders en zusters voor het aangezicht van de Heere God een besluit namen waarbij de een zich aansloot bij de PKN en de ander bij de Hersteld Hervormde Kerk (HHK).
Er is voor 2004 zo gemakkelijk gesproken over een oordeel van God over de Nederlandse Hervormde Kerk. Na 2004 leek dit soort uitspraken snel te verdampen. Hebben we die loodzware woorden weleens op onszelf toegepast? En wat doen wij er vandaag mee in de eigen kerkelijke situatie? Volgens mij zijn we als hervormden na 2004 gewoon weer begonnen met het oppoetsen van ons eigen kerkelijke brokstukje. „Jij in jouw klein hoekje en ik in ’t mijn.”
Ik behoor tot de tragen van begrip die het niet kunnen verkroppen dat wij elkaar in 2004 na al die gedeelde eeuwen hebben losgelaten. Het is en blijft zonde. Wat is er veel kapotgemaakt. Terwijl we elkaar zo nodig hebben.
De Gereformeerde Bond vangt binnen onze gezindte de eerste klappen op als het gaat om schuivende panelen ten aanzien van evolutie, homoseksualiteit, de vrouw in het ambt, het verzuimen van de tweede kerkdienst en het Schriftgezag. Vanuit de rechtsere kerken schudden we meewarig het hoofd. „Je kunt wel zien dat het daar allemaal op drift slaat.”
Maar als het regent bij de Gereformeerde Bond drupt het in de HHK, en bij de Gereformeerde Gemeenten, de Christelijke Gereformeerde Kerken et cetera. We lopen allemaal tegen dezelfde problematiek aan. Hoe lezen we de Schrift? Hoe houden we onze jongeren vast? Hoe bereiken we buitenkerkelijken?
Bovendien ben ik zo bang dat de conservatievere kerken alle fouten gaan herhalen die de meer vooruitstrevende kerken al eerder hebben gemaakt. Ik vind het tekenend dat nogal wat PKN-gemeenten vandaag de dag zeggen: Laat de wereld maar even de wereld. Niks laagdrempelige kerkdiensten. Eerst moeten we weer scherp hebben wat wij zelf geloven. Wie is God voor ons en wat betekent het geloof in Hem? Bijzonder genoeg leidt dit nogal eens tot een herontdekking van de verkiezing: God zoekt, Hij raapt op en Hij houdt vast. Als het erop aankomt, maken wij helemaal niets klaar.
Daarentegen krijg ik soms de indruk dat meer behoudende kerken, zoals mijn HHK, de wereld nu ook net hebben ontdekt. Hoe leggen wij de loopplank naar de wereld uit? Hoe maken we onze kerkdiensten aantrekkelijker voor de buitenwereld en de jeugd? Voor wij het weten, herhalen we alle fouten die in het verleden door andere kerken zijn gemaakt. Kerkscheuringen trekken de boel uit balans. Zonder linker- en rechtervleugel vliegt geen kerkuil rechtuit, maar fladdert hij rondjes. De kerk heeft vlerken nodig!
Zelfs een columnist moet op zijn woorden letten, maar wat zou ik graag zien dat hervormd-gereformeerde predikanten mogen voorgaan op hersteld hervormde kansels en andersom. Laat het over aan plaatselijke kerkenraden wat hier mogelijk is. Als jurist weet ik hoe belangrijk het is om ordelijk te werk te gaan. Maar ik weet ook dat als Mozes onze kerkordelijke procedures had gevolgd, het volk van Israël nu nog in Egypte had gezeten. Orde en kerkelijke structuren zijn belangrijk, tótdat ze het Koninkrijk van God schaden. Totdat ze scheiding maken tussen zondaren die niet buiten het kruis van Christus kunnen leven.
De kerkelijke versplintering is een schandvlek en als dit niet van onderaf verandert, hoe dan wel? Geef daartoe plaatselijke gemeenten alle ruimte.
Om aan deze column nog een politieke, theocratische slag te geven: als kanselruil onder ons al niet tot de mogelijkheden behoort, hoe zullen wij dan ooit vanuit de kerken met enige geloofwaardigheid de Bijbelse boodschap kunnen overbrengen richting de overheid? Dan blijft alleen de christelijke politieke partij over. Dat is wel een zeer armetierig surrogaat.
Mr. D. J. H. van Dijk is lid van de Eerste Kamer voor de SGP. Reageren? rubriekforum@refdag.nl
