Het CBS en het Wereld Natuur Fonds (WNF) meldden maandag dat de populaties van 140 soorten zeedieren in de Noordzee in de periode 1990-2015 met meer dan 30 procent zijn afgenomen. Vooral dieren die op de zeebodem leven, zoals schelpdieren, kreeftachtigen en zee-egels, hebben het moeilijk.

Lees ook

CBS nuanceert bericht over visserij en zeeleven

De twee organisaties noemde de visserij met de boomkor als een van de belangrijkste oorzaken van de achteruitgang. Bij deze techniek worden sleepnetten met kettingen over de zeebodem getrokken, die schade toebrengen aan het bodemleven. Een andere belangrijke oorzaak is de klimaatverandering, aldus CBS en WNF.

Het bericht leidde tot woedende reacties van vissers. Op sociale media wijzen zij erop dat de bestanden van commerciële vissoorten de laatste jaren juist fors groeien. Zo zwemt er volgens gegevens van Wageningen Marine Research momenteel meer schol in de Noordzee dan sinds de start van de wetenschappelijke metingen in 1957. Ook stellen vissers dat zij de zeebodem tegenwoordig veel minder beroeren door de introductie van nieuwe vistechnieken, waaronder het elektrisch vissen met de zogeheten pulskor.

Op Resource, een nieuwssite van de Wageningse universiteit, zegt onderzoeker Tulp zich te verbazen over de conclusies van CBS en WNF. „Ik vind het vreemd hoe klakkeloos oorzaken worden opgehangen aan deze trends. De data worden alleen verzameld voor monitoring van verschillende diersoorten, om te onderzoeken hoe populaties ervoor staan.”

Als voorbeeld van gebruik van de gegevens noemt zij de jaarlijkse adviezen die het instituut verstrekt ten behoeve van de vaststelling van de visvangstquota door de Europese visserijministers.

Maar CBS en WNF „trekken conclusies terwijl ze zelf geen onderzoek gedaan hebben”, vindt Tulp. De organisaties hebben op een „simplistische” manier trends in de bestanden van vogels, vissen en bodemdieren samengevoegd. „Tenminste als je die trends vervolgens wilt ophangen aan één oorzaak.”

Kamervragen

Kamerleden van CDA, ChristenUnie en SGP hebben woensdag vragen gesteld aan de minister van Economische Zaken en de minister van Landbouw. „Het kan niet zo zijn dat het CBS, onze nationale, onafhankelijke rekenmeester, conclusies trekt waarvoor het waarschijnlijk niet de juiste kennis in huis heeft”, zegt CDA’er Geurts. „Het is onacceptabel dat de visserij hierdoor in een kwaad daglicht wordt gezet. Het CBS is een onafhankelijke instantie en moet dat ook blijven.”

Cor Pierik, onderzoeker bij het CBS, wijst de kritiek uit Wageningen van de hand. „Tulp gebruikt stevige bewoordingen. Er is ontzettend veel onderzoek voorafgegaan aan onze publicatie. Het aantal bodemdieren is met 40 procent gedaald, daar kun je niet omheen. En het bodemleven is zeer cruciaal voor de biodiversiteit.”

Pierik erkent dat de traditionele boomkor op zijn retour is. „Je ziet wel dat het bodemleven zich kan herstellen maar het duurt behoorlijk lang voordat het weer op het oude peil is.”

Volgens Pierik gaat het CBS met de collega’s in Wageningen om tafel om de kritiek te bespreken.

Het WNF laat weten verrast te zijn over de ”verbaasde” reactie van Wageningen Marine Research. „WNF staat voor de volle 100 procent achter de conclusies van het CBS en heeft deze ook opgenomen in het Living Planet Report, dat eerder deze week is gepubliceerd. Dit rapport is gebaseerd op trendanalyses en duiding van het CBS en experts, waaronder WMR.”

Natasja Oerlemans, coördinator van het Living Planet Report: „We begrijpen dat in de wetenschap meningsverschillen kunnen ontstaan en we juichen het wetenschappelijk debat toe. Het CBS is een onafhankelijke en betrouwbare bron van informatie en de trendanalyses en duiding door het CBS zijn zorgvuldig. Dat de gemeten bodemdierpopulaties afnemen, is zorgwekkend. We moeten alles op alles zetten om dat tij te keren.”