In dienst van het Wereld Natuur Fonds (WNF) en de Verenigde Naties probeerde Lonneke Bakker op haar manier een steentje bij te dragen aan een betere wereld. Vooral tijdens de reizen die ze voor het WNF maakte, zag ze hoe de mensen de natuur onder druk zetten. „De grootschalige productie van kleding is wereldwijd een van de grote bedreigingen voor het behoud van de natuur. De enorme hoeveelheden katoen die we voor onze kleding verbouwen, worden door middel van grote machines geoogst en in fabrieken verwerkt tot jurken, T-shirts, broeken en andere kledingstukken. Kunstmatige stoffen nylon en polyester zijn van nature al vervuilend doordat er olie in de stof verwerkt wordt.”

Bakker gaf in haar functies advies aan buitenlandse overheden over hoe ze duurzamer en eerlijker konden produceren. Maar na verloop van tijd besloot ze dat ze ook de mensen in Nederland bewust wilde maken van ecologische alternatieven. Het resultaat: een eigen kledingwinkel met enkel duurzame en eerlijk geproduceerde kleding. „Ik dacht: we hebben alles tegenwoordig groen en duurzaam. Auto’s, stroom, maar kleding nog niet of weinig. De productie van alleen katoen zorgt al voor een derde van het pesticidegebruik in de wereld.” Dat moest beter kunnen. Niet alleen voor de natuur, maar ook voor de mensen die de kleding maken. Dat betekent geen kinderarbeid en een eerlijk loon voor de werknemers van naaiateliers in ontwikkelingslanden.

Vroeger

Bijzonder is haar voornaamste kledinggrondstof: hennep. Inderdaad, de plant die menig toerist ’s nachts zonder besef van tijd door Amsterdam doet slenteren. Dat je het ook om je lijf kunt dragen klinkt vreemder dan dat het is. Bakker: „Vroeger maakten mensen veel producten van hennep. Touw, papier, canvas en kleding.” Maar de plant kreeg een slechte naam en veel van de hennepproducten werden vervangen door dezelfde artikelen van alternatieve grondstoffen.

De productie van hennep vindt vooral in China plaats. Daar is hennepkleding eigenlijk nooit weggeweest. Dat komt volgens Bakker doordat de Chinezen zich nooit echt iets aangetrokken hebben van het taboe dat op hennep lag.

Nu maakt hennep volgens Bakker ook in de rest van de wereld een comeback. „Hennep groeit veel sneller dan katoen, gaat langer mee en heeft per plant een hogere opbrengst. Doordat de plant daarnaast vooral door familiebedrijven wordt geteeld, is het productieproces een stuk duurzamer dan bij bijvoorbeeld synthetische stoffen die machinematig worden verwerkt”, vertelt Bakker.

De vezels waarvan kleding kan worden gemaakt, komen niet uit dezelfde plant als die voor het roken van wiet wordt gebruikt. En zelfs al was dat zo, dan gebruik je voor kleding een ander gedeelte van de hennepplant dan dat er voor het roken wordt gebruikt. Bakker: „De wiet die ze in coffeeshops verkopen, komt van de bloemen van de hennepplant. Kleding wordt gemaakt van de stengel.” Voor een dampende wietgeur om je heen hoef je dus niet bang te zijn.

Eerlijkheid importeren

Zelf maakt Bakker geen kleding van hennep, maar in plaats daarvan importeert ze die. Niet direct van de henneptelers, maar van kledingmerken die bewust duurzame kleding maken. „Mijn bedrijf is gewoon niet groot genoeg om bij de hennepproducenten in het buitenland te controleren of alle werkomstandigheden en productiemethodes duurzaam en eerlijk genoeg zijn. Daarom selecteer ik merken waarvan ik weet dat zij de controle wel goed uitvoeren”, vertelt Bakker.

Inmiddels verkoopt ze T-shirts, broeken, rokken en zelfs sokken van hennep in haar webwinkel Green Lily. Henneptextiel verschilt licht van katoen als je kijkt naar de structuur van de stof. Bakker: „Een lap katoen is gladder dan een lap hennep. Hennep is wat stugger en grover.”

Dat verschil heeft volgens Bakker ook te maken met het feit dat hennepvezels vaak nog niet mechanisch gesponnen worden, zoals katoen. De hennepdraden zijn namelijk niet geschikt voor traditionele spinmachines die voor de standaardstoffen gebruikt worden. „Ik weet wel dat er hier in Nederland een bedrijf bezig is om hennepvezels als het ware op te blazen, zodat je net zo’n bolletje als katoen krijgt. In die staat kun je hennep wél met dezelfde machines spinnen”, vertelt Bakker.

Toekomst

Lopen we in de nabije toekomst allemaal in kleding van hennep? Zo snel zal het volgens Bakker niet gaan. „Veel grote kledingbedrijven die katoen en nylon maken, hebben nog overal lijntjes en belangen. Maar ook kledingreuzen zoals H&M krijgen langzamerhand door dat de grondstoffen van hun kleding niet oneindig zijn en ze op zoek moeten naar alternatieven.”

Daarnaast is er volgens Bakker bij de consument een ethisch besef nodig en moet er de wil zijn om kleding niet meer te kopen bij bedrijven die niet milieuvriendelijk produceren of mensen onder erbarmelijke werkomstandigheden kleding laten maken. „Verder moet ik opletten dat mijn kleding betaalbaar blijft, want duurzaam kost vaak meer geld. Maar ik hoop dat consumenten gaan beseffen dat ze eigenlijk geen kleding willen van bedrijven die niet duurzaam of ethisch verantwoord werken.”

Productie

Hennep is een van snelst groeiende gewassen; het groeit twee keer zo snel als katoen. Nadat het is geplant, duurt het drie tot vier maanden voordat de plant klaar is voor oogsten. In sommige gebieden kan er dan ook meerdere keren per jaar worden geoogst. Hennep put de grond lang niet zo veel uit als andere gewassen en heeft weinig tot geen kunstmest nodig. De wortels van de hennepplant gaan erg diep, en hennep is daardoor zeer geschikt om op allerlei bodems te groeien en erosie tegen te gaan.

De plant heeft weinig last van insecten, dus zijn er weinig tot geen pesticiden nodig. Hennep voorkomt de groei van onkruid op een natuurlijke manier. Vandaar dat er bij de hennep productie geen onkruidbestrijding nodig is. Hennep groeit op allerlei plaatsen, en heeft weinig water nodig; katoen echter groeit alleen in warmere klimaten en heeft veel water nodig om te groeien.

Hennep is een erg goede grondstof voor textiel. Hennepteelt levert ongeveer twee tot drie keer zo veel vezels op per hectare als katoen. Textiel van 100 procent hennep gaat ongeveer 3,3 keer zo lang mee als katoen.

Net als bij de productie van vlas voor linnen, is er vocht of water nodig zodat de vezels loslaten van de stengels. Dat kan of door de hennep op het land te laten ‘rotten’ en de dauw zijn werk te laten doen, of door de hennep in baden te doen. De vezels worden gesponnen tot garen, soms gemixt met andere vezels, en het garen wordt geweven of gebreid tot stof.

Schoonmaak

De hennepplant kan gebruikt worden als een ’schoonmaakgewas’ om afvalwater te zuiveren. In Tsjernobyl wordt daarom hennep verbouwd om nucleaire vervuiling van na de ramp met een kernreactor in 1986 in de grond op te ruimen.

serie Bijzondere kleding

Dit is het tweede deel in een korte serie over kleding, gemaakt uit bijzondere grondstoffen. Vorige keer jurken van koemest, nu kleding van hennep.