Voor het eerst in mijn leven was ik in Frankrijk tijdens de eindstrijd van de presidentsverkiezingen. Uiteraard was ik benieuwd naar het stemgedrag van mijn protestantse broeders en zusters. Het is niet zo eenvoudig daarachter te komen. Gemiddeld zijn de Fransen minder openhartig over hun politieke voorkeur dan Nederlanders. Recht voor de raap aan iemand vragen wat hij of zij gestemd heeft is ongepast. Op het internet vond ik wel de resultaten van een onderzoek naar de verhouding tussen godsdienst en stemgedrag, maar dat onderzoek had betrekking op de eerste ronde van de verkiezingen, die plaatsvond op 23 april. Bovendien nam het alle protestanten samen als één groep, zonder de grote onderlinge verschillen in rekening te brengen (zie pelerin.com/A-la-une/Sondage-exclusif-Vote-et-religions).

Gesprekken in mijn onmiddellijke omgeving hier in Aix-en-Provence doen vermoeden dat de verdeeldheid onder de protestanten vergelijkbaar is met die in heel Frankrijk. Dat was al zo bij de eerste ronde. Misschien was François Fillon voor velen de beste kandidaat, totdat hij in opspraak raakte vanwege de lucratieve baantjes die hij aan familieleden had gegeven. Uit de genoemde enquête blijkt dat Fillon in de eerste ronde de voorkeur bleef genieten van praktiserende rooms-katholieken, maar niet van de protestanten. Die stemden verdeeld, waarbij Emmanuel Macron nog het beste scoorde, met dertig procent.

Voor de tweede ronde lieten zowel de Fédération Protestante als de Église Protestante Unie een waarschuwend geluid horen tegen Marine Le Pen en haar Front National. In de Franse situatie was dat een opmerkelijke stap. Menigeen vroeg zich af of dat niet te ver ging. Beide organisaties kunnen echter niet als representatief voor behoudende, Bijbelgetrouwe of evangelische protestanten beschouwd worden. Wat hen betreft heb ik de indruk, dat zij alle vier de mogelijkheden gebruikt hebben: Macron, Le Pen, blanco stemmen en thuisblijven. Daarbij heb ik wel de indruk dat de meeste stemmen naar Macron zijn gegaan.

Waarom ligt de voorkeur onder behoudende en evangelische protestanten verdeeld en waarom zijn er die op Le Pen stemmen? De Franse protestanten komen in hun eigen gemeenschap veel buitenlanders tegen en dat laat zich moeilijk rijmen met de angst voor vreemdelingen die kenmerkend is voor het Front National. Waarschijnlijk vormden de liberale opvattingen van Macron op ethisch en wellicht ook op sociaaleconomisch gebied voor meer mensen een reden om over te hellen naar Le Pen. Daarnaast speelt een rol dat in sommige evangelische kringen de Europese Unie verbonden wordt met de draak uit het Bijbelboek Openbaring.

Aan Nederlanders kun je het verdeelde stemgedrag onder Franse protestanten duidelijk maken door de vraag stellen: wat zouden behoudende christenen in Nederland doen als ze moesten kiezen tussen Alexander Pechtold en Geert Wilders als staatshoofd? De vergelijking gaat natuurlijk mank, bijvoorbeeld omdat Macron geen partij achter zich heeft die –zoals D66– al jarenlang actief is en waarvan je dus weet wat je eraan hebt. Hoe dan ook, voor een dergelijke keuze geplaatst zouden ook Nederlandse christenen ongetwijfeld verdeeld stemmen.

Een voordeel van het Nederlandse staatsbestel met een kiesstelsel van evenredige vertegenwoordiging is dat ons dergelijke dilemma’s bespaard blijven. Het is echter zeer de vraag of het Nederlandse systeem in Frankrijk zou werken. Vermoedelijk zou de versplintering alleen maar groter worden. Net als elk land heeft Frankrijk zijn eigen unieke geschiedenis. Daarom moeten christenen hier, net als overal, hun eigen politieke afwegingen maken. En wie hun afwegingen wil begrijpen of beoordelen, moet zich eerst grondig in hun nationale geschiedenis verdiepen.

De auteur is hoogleraar Oude Testament aan de Theologische Universiteit Kampen en de Faculté Jean Calvin in Aix-en-Provence. Hij schrijft dit artikel als lid van de gezamenlijke onderzoeksgroep BEST (Biblical Exegesis and Systematic Theology) van de Theologische Universiteiten in Apeldoorn en Kampen.