Theologenblog: En marche les Chrétiens!
De nieuwe president Emmanuel Macron liet Alle Menschen werden Brüder zingen, toen hij verkozen was. Myriam Klinker hoort daarin een echo van Psalm 133.
In Frankrijk keert de rust weer. De verkiezingsuitslag is bekend. Niet Marine le Pen, maar Emmanuel Macron mag de komende vijf jaar de koers bepalen. Dat wordt nog een lastige klus. Maar een belangrijke opbrengst van deze verkiezingsuitslag is dat Europa opgelucht kan ademhalen: het patriottistische gevaar lijkt in Frankrijk voor even afgewend. Gelukkig, want Europa heeft de handen al vol aan de Brexit.
Het eerste item in Macrons agenda deze week was het Fête de la Victoire op 8 mei – de Franse versie van Bevrijdingsdag. Dat is best symbolisch, bekeken vanuit zijn pro-Europese gezindheid. Want het creëren van duurzame vrede en stabiliteit na een periode van heftige oorlogen was juist een van de doelen van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS). Zes landen – waaronder Frankrijk, Nederland en Duitsland– tekenden in 1952 een verdrag dat de eenzijdige ontwikkeling van een oorlogsindustrie zo goed als onmogelijk maakte. Dit vormde het begin van steeds meer geïntegreerde Europese economische samenwerking, dus ook van vrijheid, vrede en stabiliteit.
Vrijheid is een duur bevochten goed. Dat hebben ook wij afgelopen vrijdag weer gevierd. Hoe je ook tegenover Europa staat, het is mooi dat conflicten hier om de tafel, in het kader van een stevige economische unie, worden uitgepraat.
Daarom ook is het betekenisvol dat Macron zijn intrede niet met het Franse volkslied maakte, toen hij zondagavond bij het Louvre zijn aanhangers zou toespreken. Hij koos voor de Europese hymne Ode an die Freude uit de negende symfonie van Beethoven. Dit lofdicht aan de vreugde, geschreven door Friedrich von Schiller, bezingt het ideaal van broederschap – op zichzelf een mooi ideaal, dat een christen niet onberoerd kan laten.
Nu strijkt het romantische idealisme van Alle Menschen werden Brüder fundamentele verschillen tussen mensen zomaar glad. Tegelijk roept het gedicht over het goede van het samenleven als broeders toch ook Psalm 133 in gedachten. Daar wordt vanuit oud-Israëlitisch perspectief de broederschap voor het aangezicht van God bezongen. Dat was en is ook de modus waarin christenen willen samenleven: als broeders en zusters. Want ook Jezus gebruikte het taalkleed van de familie om de band met zijn volgelingen aan te duiden. Sterker nog, hij leerde hun te bidden tot zijn en hun hemelse Vader. In zijn voetspoor wierven de apostelen vele broers en zussen en werd de broederschap over de grenzen van Palestina heen een feit.
Anders dan vanuit Macrons liberaal-socialistische invalshoek, zijn wij broers en zussen in Christus. Door zijn pijnlijke dood en glorieuze opstanding borgt Jezus Christus onze christelijke familieband en onze vrijheid. Dat hebben we eerst en vooral met Pasen gevierd. Maar het belette ons niet om ook de vlag uit te hangen op Bevrijdingsdag. We zijn blij met vrijheid.
Laten we ons niet in onszelf keren, maar over de grenzen heen bouwen aan een stevig broeder- en zusterschap in Christus. Dat heeft geseculariseerd Europa hard nodig. En marche, les Chrétiens!
Myriam Klinker-de Klerck is docent Nieuwe Testament. Zij schrijft dit artikel als lid van de gezamenlijke onderzoeksgroep BEST (Biblical Exegesis and Systematic Theology) van de Theologische Universiteiten in Apeldoorn en Kampen.